Lemaât Tercümesindeki Arkaik Söz Varlığı

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 1 - 11

Hanifi Vural

Abstract

Lemaât, döneminin önemli mutasavvuflarından Fahreddîn Irakî tarafından kaleme alınmış bir eserdir. Eserini XIII. Yüzyılda kaleme almış olan müellif, Hemedan’da dünyaya gelmiş, Irak’ta ve Hindistan’da ilmî ve tasavvufî eğitimini tahsil ettikten sonra Anadolu’ya geçerek maneviyat yolculuğunu burada da sürdürmüştür. Devrin öne çıkan kültür merkezlerinden bir olan Konya’ya gelen Irakî, burada Mevlana Celaleddin-i Rûmî’nin ve Sadreddîn Konevî’nin sohbetlerine katılmış ve bu sohbetlerde elde ettiği manevî coşkunlunu manzum olarak ifade etme yoluna giderek Lemaât’ı telif etmiştir. Farsça olarak kaleme alınan bu eser, tasavvuf camiasında merakla ve iştiyakla okunma arzu ve isteklerine mazhar olmuştur. Eserden tam bir istifadenin sağlanması için Hacı Bayram-ı Veli’ni bağlılarından Bedreddin-i Dakîk tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Eser ve dolayısıyla tercümesi tasavvuf içerikli olmasına ve daha çok alanın terminolojisi ile ifade etme yoluna gitmesine rağmen Türkçe söz varlığı bakımından da kayda değer malzeme içermektedir. Bu yazıda tercümede yer alan eskicil kelimeler tanıklarıyla birlikte değerlendirilecektir.

Keywords

Fahreddîn Irakî, Lemaât Tercümesi, Arkaik Kelimeler, Lemaât

ARCHAIC VOCABULARY IN LEMAÂT TRANSLATION

Abstract

Lemaât is a work written by Fahreddin Irakî, one of the important Sufis of his period. He wrote his work in the XIII. The author, who wrote in the 19th century, was born in Hamadan, and after receiving his scientific and Sufi education in Iraq and India, he moved to Anatolia and continued his spiritual journey there. Iraki, who came to Konya, one of the prominent cultural centers of the period, attended the conversations of Mevlana Celaleddin-i Rûmî and Sadreddîn Konevi and wrote Lemaât by expressing the spiritual enthusiasm he gained in these conversations in verse. This work, written in Persian, has been the recipient of the desire and desire to be read with curiosity and enthusiasm in the Sufism community. In order to ensure full benefit from the work, it was translated into Turkish by Bedreddin-i Dakîk, one of Hacı Bayram-ı Veli's followers. Although the work, and therefore its translation, has a Sufi content and mostly uses the terminology of the field, it also contains significant material in terms of Turkish vocabulary. In this article, the archaic words in the translation will be evaluated together with their witnesses.

Keywords

Fahreddin Irakî, Lemaât, Lemaât Translation, Archaic Words

References

• Alkan, E. (2011). Lemaât: Aşka ve âşıklara dair. İlk Harf Yayınları. Alkan, E. (2012). Aşk metafiziği. Hayykitap Yayınları.
• Bayramoğlu, F. (1989). Hacı Bayram-ı Veli: Yaşamı, soyu, vakfı (Cilt 1). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bilgin, O. (1995). Fahreddîn-i Irakî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 12, 123–125.
• Chittick, W. C., & Wilson, P. L. (1982). Divine flashes. New York. Çetinkaya, G. (2016). Fahruddîn-i Irâkî: Âşıklar kitabı / Uşşaknâme. Büyüyenay Yayıncılık.
• Eflâkî, A. (1995). Âriflerin menkıbeleri (Cilt 1, s. 119–120). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Encyclopaedia Iranica. (1990). Fahreddin İbrahim bin Bozorgmehr Cavaleki Hamadani. Encyclopaedia Iranica, 3. California.
• Encyclopaedia of Islam (New Edition). (1971). Fahreeddin İbrahim Irakî Hemadanî. In Encyclopaedia of Islam (Vol. 3). Leiden.
• İsen, M. (1990). Latîfî Tezkiresi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Katib Çelebi. (1972). E’ş-Şeyh İbrahim Fahreddin bin Şehriyar el-Irakî. In Keşf el-Zunûn (Cilt 2). Meb Yayınları.
• Kaska, Ç. (2021). İstilahat-i Sufiyye. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/istilahat-i-sufiyye
• Mollamehmetoğlu, C. (2014). Fahruddîn-i Irâkî'nin tasavvufî ıstılahları ve Dîvân-ı Kebîr'den şahit beyitler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Molla Cami. (1971). Nefahatü’l-Üns (K. Candoğan & S. Malak, Çev.). Bedir Yayınları.
• Nev’îzâde Atâî. (1989). Şakaik-i Nu’maniyye ve Zeyilleri (A. Özcan, Çev.). Çağrı Yayınları.
• Şemsettin Sami. (1966). Şeyh İbrahim bin Şehriyar. In Kâmûsu’l-A’lâm. Kaşgar Neşriyat.
• Tezkire-i Devletşah. (1977). (N. Lugal, Çev.). Tercüman Yayınları.
• Vassaf Hüseyin. Sefine-i Evliya (Cilt 2, s. 262–265). Süleymaniye Kütüphanesi, No: 2305-309.
• Vural, H. (2017). Lemaât. Kesit Yayıncılık.
• Yetkin, S. (1963). Parıltılar. Ankara Üniversitesi Basımevi / Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.