Ekolojik Pazarlama Kapsamında Organik Ürün Üreten İşletmelerde Etkinlik Ölçümü: Çay İşletmesi Örneği

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 19 - 31, 30.09.2021

Yusuf Ersoy , Ali Tehci , Salih Yıldız

Öz

Son yıllarda yaşanan teknolojik gelişmeler ve insan nüfusundaki artış tarımsal ürün ve gıdaların üretiminde zararlı kimyasal madde kullanımını ortaya çıkarmıştır. Endüstriyel tarım amaçlı kullanılan bu kimyasallar insan sağlığını ve doğayı olumsuz şekilde etkilemektedir. İnsan sağlığına ve ekosisteme zarar vermeyen organik ürünlerinin üretimine dünya genelinde daha fazla önem verilmeye başlanmıştır. Bu nedenle çalışmada insan ve çevre odaklı olan organik (ekolojik) üretim ve pazarlama kavramı açıklanmaya çalışılmıştır. Diğer birçok alanda olduğu gibi organik ürün üretimi alanında faaliyet gösteren işletmelerin sektörde süreklilik sağlayabilmeleri, üretim ve pazarlama stratejilerini geliştirebilmeleri için performans değerlendirmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle çalışmada, çay üretimi alanında faaliyet gösteren bir işletmenin 2009-2018 yılları arasındaki toplam 10 yıl için organik çay üretim etkinliğinin VZA (Veri Zarflama Analizi) ile ölçülmesi amaçlanmıştır. Etkinlik analizi sonucunda işletmenin organik çay üretiminde etkin olduğu ve olmadığı yıllar belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca organik çay fabrikalarının etkinlikleri karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Organik Ürün, Ekolojik Pazarlama, Etkinlik, Veri Zarflama Analizi

Efficiency Measurement of Organic Product Manufacturing Within The Scope of Ecological Marketing: A Case Study on Tea Company

Öz

Technological developments in recent years and increase in human population have lead to the use of harmful chemicals in the production of agricultural products and foods. These chemicals used for industrial agriculture have a negative impact on human health and nature. More attention has been given to the production of organic products that do not harm human health and ecosystem worldwide. For this reason, it has been tried to explain the concept of organic (ecological) product and marketing which is focused on human and environment. As in many other fields, performance measurement is very important for the companies operating in the field of organic product production in order to ensure the continuity of their company and to improve their production and marketing strategies. Therefore in this study, it has been aimed to measure the efficiency of organic tea production of the company for 10 years between 2009-2018 using DEA (Data Envelopment Analysis). As a result of the efficiency analysis, the years in which the company was efficient and inefficient in organic tea production have been determined. In the study, the efficiency of the organic tea factories were also compared.

Anahtar Kelimeler

Organic Product, Ecological Marketing, Efficienc, Data Envelopment Analysis

Kaynakça

• Ağayev, S., Saklı, A. R. (2012). ÇAYKUR Fabrikalarının Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 11-37.
• Akyüz, K. C., Yıldırım, İ., Balaban, Y. (2015). Kâğıt Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 14, 23-38.
• Akyüz, A. M., Ayyıldız, H. (2012). An Investigation on Turkish Consumers’ Ecological Purchasing Behaviours on Cities Basis in Terms of The Demographic Variables. Global Journal of Economics and Business Studies, 1(1), 33-46.
• Akyüz, A. M., Durmuş, İ. (2020). Reklamlarda Algılanan Yeşile Boyamanın Yeşil Tüketicilerin Tüketim Değerlerinin Farklılaşmasındaki Olası Rolü. The Journal of International Scientific Researches, 5(1), 22-37.
• Alkaya, A., Çoban, S., Tehci, A. ve Ersoy, Y. (2016). Çevresel Duyarlılığın Yeşil Ürün Satın Alma Davranışına Etkisi: Ordu Üniversitesi Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 121-134.
• Altın, F. G.. (2014). Sağlık Sektöründeki İşletmelerin Finansal Kriz Öncesi ve Sonrası Performanslarının Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 163-185.
• Atan, M. (2003). Türkiye Bankacılık Sektöründe Veri Zarflama Analizi İle Bilançoya Dayalı Mali Etkinlik ve Verimlilik Analizi. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 48(14), 71-46.
• Baran, J., & Gorecka, A. (2015). Seaport Efficiency and Productivity Based on Data Envelopment Analysis and Malmquist Productivity Index. Logistics & Sustainable Transport, 6(1), 25-33.
• Barros, C.A.P., & Santos, C.A. (2006). The Measurement of Efficiency in Portuguese Hotels Using Data Envelopment Analysis. Journal of Hospitality & Tourism Research, 30(3), 378-400.
• Cooper, W.W., Seiford, L.M., & Zhu., J. (2011). Handbook on Data Envelopment Analysis History, Models and Interpretations. Springer, Newyork, US., 1-39.
• Colom-Gorgues, A. (2009) The Challenges of Organic Production and Marketing in Europe and Spain: Innovative Marketing for the Future With Quality and Safe Food Products. Journal of International Food & Agribusiness Marketing, 21:2-3, 166-190.
• ÇAYKUR (2018). 2018 Yılı İstatistik Bülteni. http://www.caykur.gov.tr/Pages/Yayinlar/Yayin Detay.aspx?ItemType=1&ItemId=521 Erişim Tarihi: 19.10.2019 ÇAYKUR (2017). 2017 Yılı Faaliyet Raporu. http://www.caykur.gov.tr/Pages/Yayinlar/Yayin Detay.aspx?ItemType=2&ItemId=341 Erişim Tarihi: 19.10.2019
• ÇAYKUR (2016). 2016 Yılı Faaliyet Raporu. http://www.caykur.gov.tr/Pages/Yayinlar/Yayin Detay.aspx?ItemType=2&ItemId=261 Erişim Tarihi: 19.10.2019
• Çakır, M. (2019). Organik Üretimde Pazarlama Uygulamaları ve Tüketici Tercihleri Üzerine Bir Değerlendirme, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 309-319.
• Ersoy, Y., Tehci, A. (2020). Lojistik Pazarlama: Lojistik Hizmetleri Alanında Faaliyette Bulunan İşletmelerde Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü. The Journal of International Scientific Researches, 5(1), 1-9.
• Ertuğrul, İ., Işık, A.T. (2008). İşletmelerin VZA İle Mali Tablolarına Dayalı Etkinlik Ölçümü: Metal Ana Sanayiinde Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(1), 201-217.
• Fuller, D. (1999), Sustainable Marketing. Managerial-Ecological Issues; Sage Publications: California, USA.
• Günay, A., Günay, B. (2019). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Etkinlik Ölçümü ve Performanslarının Çok Kriterleri Karar Verme Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1316-1325.
• http://www.caykur.gov.tr/AnaSayfa.aspx (19.10.2019).
• Karaman, S., Karahan, H., Özsayın, D. (2013). Geleneksel ve Organik Kiraz Üreten İşletmelerin Verimlilik ve Etkinlik Analizi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(1), 79-82.
• Kayalıdere, K., Kargın, S. (2004). Çimento ve Tekstil Sektöründe Etkinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 196-219.
• Köse, H., Bakan, U. (2010). Erzurum Yerel Gazetelerinin Hizmet Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemiyle Ölçülmesi. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 13, 7-28.
• Külekçi, M. (2014). Antepfıstığı Üretiminde Kâr Etkinliğin Belirlemesi; Veri Zarflama Analizi Uygulaması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(1), 90-99.
• Laurinavicius, E. & Rimkuviene, D. (2017). The Comparative Efficiency Analysis EU Members Agriculture Sectors. Rural Sustainability Research, 37(332), 10-19.
• Merdan, K. (2018). Organik Üretimde Pazarlama Olanakları ve Geliştirme Yolları. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 19(5), s. 663-672.
• Öztürk, D., İslam, A. (2014). Türkiye’de Organik Ürünlerin Pazarlanması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, I, s. 75-94.
• Ruxandra-Irina, P., Răzvan-Andrei, C., Comănescu, M. & Ovidiu, B., (2017). Ecological Marketing –Strategic Option for Business Development in Bucharest. Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 2(51), 67-83.
• Seiford, L.M., & Zhu, J. (1999). Infeasibility of Super-Efficiency Data Envelopment Analysis Models. INFOR (Information System and Operational Research), 11(1), 135-151.
• Stichhauerova, E. & Pelloneova, N. (2019). An Efficiency Assesment of Selected German Airport Using The DEA Model. Journal of Competitiveness, 11(1), 135-151.
• Varoğlu, S. T., Turhan, Ş. (2016). Organik Ürünlerde Tüketici Eğilimlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma Sakarya İli Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(3), s. 189-196.
• Victor Danciu, 2008. The Organic Products in the Green Marketing Laborator. Theoretical and Applied Economics, Asociatia Generala a Economistilor din Romania - AGER, 1, 11-20.
• Yaşar, F., & Yavuz, S. (2017). İmalat İşletmelerinnde Etkinlik Ölçümü: BIST 100 Örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(İktisat Özel Sayısı), 193-220.
• Xu, B., & Ouenniche, J. (2012). A Data Envelopment Analysis-Based Framework for The Relative Performance Evaluation of Competing Crude Oil Prices Volatility Forecasting Models. Energy Economics, 34(2), 576-583.