Uygarlık Tarihinde Hitit Uygarlığının ve Kadeş Antlaşmasının Yeri

Year 2021, Volume: 8 Issue: 2, 129 - 151, 29.12.2021

Sevim Aydoğan

https://doi.org/10.30803/adusobed.958349

Cited By: 1

Abstract

Özet
Hitit Uygarlığı, MÖ 1750-1190/1180 arasında Anadolu’ya hâkim olmuş ve büyük devlet statüsüne ulaşmış önemli bir uygarlıktır. Hitit Uygarlığı siyasi anlamda gücünü elde etmesi ve Anadolu’da etki sahasını arttırması ile ekonomik, sosyal, dini, diplomatik, hukuksal ve askeri alanlarda da etkisini ve farklılıklarını göstermiştir. Bu etki ve farklılıklar hem Anadolu’da Hititlerden sonra kurulan devletler için öncü olmuştur hem de Hitit Devleti’ni tarihte önemli bir konuma getirmiştir. Özellikle dönemin diğer büyük devleti olan Mısır Devleti ile yapılan Kadeş Savaşı hem askeri teknik ve stratejileri hem de yarattığı sonuçlar ile tarihte mühim bir yere sahiptir. Kadeş Savaşının önemli sonuçları arasında ise savaştan yıllar sonra iki büyük güç arasındaki gerginliği ve rekabeti bitiren aynı zamanda da tarihte iki büyük devlet arasında yapılan ilk antlaşma olarak bilinen kimilerine göre Kadeş Antlaşması kimilerine göre Hitit-Mısır Ebedi Barış Antlaşması olarak nitelendirilen önemli bir antlaşma vardır. Bu barış antlaşması iki büyük güç arasında var olan rekabeti bitirip yerine sonsuz barış, kardeşlik ve saldırmazlığı yaratması açısından hem uluslararası ilişkiler hem de uygarlık tarihi açısından oldukça önemlidir.

Keywords

Kadeş Savaşı, Kadeş Antlaşması, Hitit

References

• AKURGAL, Ekrem. (2005). Anadolu Kültür Tarihi. (17.Baskı). Ankara: Tübitak.
• ALKAN, Nazlı. (2015). Anadolunun İlk Kütüphaneleri. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 13-34. 22 Haziran 2021 tarihinde https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ALKAN-Nazl%C4%B1-ANADOLU%E2%80%99NUN-%C4%B0LK-K%C3%9CT%C3%9CPHANELER%C4%B0.pdf adresinden alınmıştır.
• AŞUROĞLU, Tunç. (2015). Hitit Çiviyazısı İşaretlerinin Bilgisayar Desteği İle Okunması Ve Veri Madenciliği Uygulama Örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• ATAKUMAN, Çiğdem, TANYERİ, Tuğba Erdemir, ERDEM, Deniz, KOÇ, İlker. (2006). Hititler. (1.Baskı). Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• AVAR, Yusuf. (25 Kasım 2006). Devletler Arası İlişkilerin Gelişimi ve Diplomasi Tarihi. TUİÇ Akademi. 23 Haziran 2021 tarihinde http://www.tuicakademi.org/devletlerarasi-iliskilerin-gelisimi-diplomasi-tarihi/ adresinden alınmıştır.
• AVCI, Halil Ersin. (2010). Uygarlıklar Tarihi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Sosyoloji Lisans Programı, 1-297. 1 Haziran 2021 tarihinde https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/37958749/UYGARLIKLAR_TARIHI.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1555761612&Signature=%2FH22v9ugFLO3QtAViXEcsv2%2FOnI%3D&response-content- disposition=inline%3B%20filename%3DUYGARLIKLAR_TARIHI.pdf adresinden alınmıştır.
• BALKAN, Kemal. (1948). Eti Hukukunda İçgüvenlik. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 6(3), 147-152.
• BAŞÇI, Gülistan. (2015). Yerel Yönetim Seçimlerinde Kadın Seçmen ve Temsilcilik: Çorum İli Örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 273-299.
• BAŞOL, Serkan. (Haziran 2006). Hitit Askeri Teşkilatı ve Sefer Organizasyonu. Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Denizli.
• BAYSOY, Emre. (2015). Antik Dönem Doğu Akdeniz Jeopolitiği. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 13-21.
• CEYLAN, Alparslan. (1995). İsmeriga Antlaşmasına Uluslararası İlişkiler Açısından Bir Bakış. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(22), 1-7.
• ÇIĞ, Muazzez Ilmiye. (2005). Hititler ve Hattuşa- İştar’ın Kaleminden. (4.Baskı), İstanbul: Kaynak Yayınları.
• EĞİLMEZ, Mahfi. (2001). Anitta’nın Laneti. (2.Baskı), İstanbul: Om Yayınevi.
• ERGÜVEN, Nasıh Sarp. (2016). Uluslararası Hukukun Tarihsel Boyutuyla Diplomasinin Kurumsal Gelişim Süreci. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 113-141.
• GAVAZ, Özlem Sir. (2007). Hitit İmparatorluğu’nun Suriye ve Yukarı Mezopotamya Ticaret Yolları Üzerindeki Hakimiyet Politikası. İCANAS 38 - Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 2819-2838.
• GENCEOLU, Deniz. (2018). Tarihe Yön Veren Savaşlar: Kadeş, Troya, İssos. Aktüel Arkeoloji Dergisi, 1(61), 1-13.
• GÖKTAŞ, Kaan. (2018). Hitit Diplomasisi. 1-7. 21 Haziran 2021 tarihinde https://www.academia.edu/33256190/Hitit_Diplomasisi adresinden alınmıştır.
• KARAHAN, Ümran Ozan. (2004). Kadeş Savaşı ve Anadolu Tarihi Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• KAYA, Mehmet Ali. (2017). Türkiye’nin Eskiçağ Tarihi I: Tarih Öncesi Çağlardan Demir Devri’ne Kadar, (1.Baskı). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• KORKMAZER, Sinan. (26 Mayıs 2007). Dünyanın ilk yazılı barış antlaşması Kadeş değil. Hürriyet. 23 Haziran 2021 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/gundem/dunyanin-ilk-yazili-baris-antlasmasi-kades-degil-6589111 adresinden alınmıştır.
• MEMIŞ, Ekrem. (2015). Eskiçağ Türkiye Tarihi (En Eski Devirlerden Pers İstilasına Kadar). (8.Baskı). İzmir: Çizgi Yayınevi.
• METİN, Hüseyin ve LAMBA, Mustafa. (2016). Hititler’den Roma İmparatorluğu’na Kadar Anadolu Uygarlıklarında Yönetim Yapısı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27), 155-174.
• MİLLİYET. (22 Şubat 2021). Pankuş Nedir? Tarihte Pankuş Meclisi Hangi Uygarlığa Aittir?, 16 Haziran 2021 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/egitim/pankus-nedir-tarihte-pankus-meclisi-hangi-uygarliga-aittir-6437960 adresinden alınmıştır.
• NTV. (3 Ağustos 2018). Çorum’da 111 Yıldır Kazılan Tarihi Kent: Hattuşa (Hititlerin Başkenti). 22 Haziran 2021 tarihinde https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/corumda-111-yildir-kazilan-tarihi-kent-hattusa-hititlerin-baskenti,p5CDKgcvHEeIpKsLosK2Sg/Bgx32zJ27ESs2PG5HzaKfg adresinden alınmıştır.
• ORHUN, Murat. (2010). Hitit Aile Hukuku ve Eski Hukuk Dönemi Roma Aile Hukuku. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5), 35-57.
• ORTAKÇI, Altuğ. (2016). UNESCO Dünya Miras Listesine Kabulünün 30. Yılında Bir Kent İmgesi Olarak Hattuşa: Hitit Başkenti. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu, 373-385.
• OZDEMIR, Güllühan. (2018). Kraliçe Puduhepa’nın Hitit Devleti’ne Siyasi ve Sosyal Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, AfyonKarahisar.
• ÖZKARAL, Tuğba Cevriye. (2007). Hitit Dünyasında Kâtipler ve Eğitime Katkıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• ÖZSOY, Seda. (2007). Hitit Döneminde İnşa Edilen Su Yapılarının Bilimin Tarihsel Gelişimi Açısından Değerlendirilmesi. Mavi Atlas, 5(2), 489-501.
• PEKER, Hasan. (2010). Hitit-Mısır Büyük Düşmanlıktan İyi Kardeşliği. ArkeoAtlas Dergisi, 1(7), 82-103.
• PEKER, Hasan. (2013). Hitit Devleti’nin Uluslararası İlişkileri ve Politik Enstrümanları: Savaş ve Diplomasi. Alparslan, Meltem Doğan ve Alparslan, Metin (Editör). Hititler – Bir Anadolu Uygarlığı içinde (64-78), (1.Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• REYHAN, Esma. (2017). Hitit Devletinde Siyaset ve Yönetim - Direktif, Yemin ve Sadakat. (1.Baskı). Ankara:Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• SALİHOĞLU, Elif Fatma ve Demirarslan, Deniz. (2018). Hitit Uygarlığında Büyük Tapınak Mimarisi Ve Etkileri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 1761-1779.
• SARICA, Orhun. (2018). Hitit ve Asur Ordularının Mukayesesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 285-296.
• SEVİNÇ, Fatma. (Mayıs 2008). Hititlerin Anadolu’da Kurdukları Ekonomik ve Sosyal Sistem. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(17), 11-32.
• SİVAS, Hakan. (2013). Eski Anadolu Uygarlıkları., Taciser Sivas. (Editör). Uygarlık Tarihi içinde (72-111), (2.Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• SİVRİOĞLU, Ulaş Töre ve YILMAZ, Muzaffer Ercan. (2017). İlkçağ Uygarlıklarında Diplomasi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 179-227.
• SOYSAL, Oğuz. (1993). III. Hattuşili’nin Büyük Metni – Bir Hitit Belgesini Tanımlama Denemesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 10(2), 179-227.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2021). Hattuşa (Boğazköy)- Hitit Başkenti (Çorum). 22 Haziran 2021 tarihinde https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44427/hattusa-bogazkoy---hitit-baskenti-corum.html adresinden alınmıştır.
• ÜNAR, Şükrü. (Ekim 2017). Hitit Tarım Ekonomisinde Nam.ra’ların Yeri ve Önemi. Cappadocia Journal of Historical And Social Sciences, 1(9), 571-574.
• YILMAZ, Cemal. (2015). Amarna Çağı’nda Ön Asya Toplumları Arasında Diplomatik İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• YİĞİT, Turgut. (1994). I.Hattuşili ve Dönemi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.