İLKÖĞRETİM KURUMU YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK TARZLARI İLE ÖĞRETMENLERİN YAŞADIKLARI YILDIRMA (MOBBİNG) ARASINDAKİ İLİŞKİ

Year 2015, Issue: 19, 129 - 166, 29.04.2015

Elif Daşçı , Necati Cemaloğlu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.37328

Cited By: 8

Abstract

Araştırmanın amacı, ilköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre, okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırmanın evrenini Aksaray ili Merkez ilçedeki 5 eğitim bölgesinin sınırları içerisinde bulunan 60 devlet ilköğretim kurumunda görev yapan 1301 öğretmen oluşturmaktadır. Evrene ilişkin örneklem çok aşamalı örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Birinci aşamada tabakalı örnekleme; ikinci aşamada basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem için belirlenen bölgede bulunan 15 okuldaki 537 öğretmenden, 400 öğretmene ulaşılmıştır. 5 anket, analiz öncesi veri tarama aşamasında çıkartılmış, kalan 395 anketle asıl uygulamanın analizleri yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak, Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği ve Negatif Davranışlar Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 18.0 ve LISREL 8.80 istatistik paket programları kullanılmıştır. Veri analizi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve Çoklu Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, okul yöneticileri, dönüşümcü ve işlemci liderlik tarzlarını orta düzeyde sergilemekte ve dönüşümcü liderlik davranışlarını daha fazla gerçekleştirmekte ve öğretmenler arasıra yıldırmaya maruz kalmaktadırlar. Okul yöneticileri dönüşümcü ve işlemci liderlik davranışları sergiledikçe, öğretmenlerin yıldırmaya maruz kalma düzeyleri azalmaktadır. Dönüşümcü liderlik tarzının alt boyutlarından idealleştirilmiş etki (davranış) ve telkinle güdüleme ile işlemci liderlik tarzının alt boyutlarından koşullu ödülün, yıldırmanın anlamlı birer yordayıcısı olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin yıldırma yaşama düzeyleri, okul yöneticilerinin liderlik tarzlarıyla açıklanabilmektedir.

Keywords

İlkokul, teknoloji öğretimi, teknoloji

References

• Agervold, M. (2009). “The Significance of Organizational Factors For The Incidence of Bullying.” Scandinavian Journal of Psychology, 50: 267-276. doi:10.1111/j.1467-9450.2009.00710.x
• Agervold, M., & Mikkelsen, E. G. (2004). “Relationships Between Bullying, Psychosocial Work Environment And Individual Stress Reactions.” Work & Stress: An International Journal of Work, Health & Organisations, 18(4): 336-351. doi:10.1080/02678370412331319794
• Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2013). “Okul Yöneticilerine Aşağıdan Yukarı Doğru Uygulanan Yıldırma (Mobbing) Davranışları.” International Online Journal of Educational Sciences, 5(3): 646-659.
• Akbaba Altun, S. (2003). “İlköğretim Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderliğe Verdikleri Önem ve Uygulama Düzeyleri.” İlköğretim-Online, 2(1): 10-17.
• Akkar, A. (2010). Meslek Liseleri Yönetici ve Öğretmenlerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksu, A. ve Balcı, Y. (2009). “İlköğretim Okullarında Psikolojik Yıldırma ve Psikolojik Yıldırmayla Baş Etme.” e-Journal of New World Sciences Academy, 4(4): 1367-1380.
• Altuntaş, C. (2010). “Mobbing Kavramı ve Örnekleri Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma.” Journal of Yasar University, 18(5): 2995-3015.
• Baillien, E., Notelaers, G., De Witte, H., & Matthiesen, S. B. (2010). “The Relationship Between The Work Unit’s Conflict Management Styles And Bullying at Work: Moderation By Conflict Frequency.” Economic and Industrial Democracy, 32(3): 401–419. doi:10.1177/0143831X10377929
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: The Free.
• Bass, B. M. (1990). Bass and Stogdill's handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. New York: The Free.
• Bass, B. M. (1997). “Does The Transactional-Transformational Leadership Paradigm Transcend Organizational And National Boundaries?” American Psychologist, 52(2): 130-139.
• Bass, B. M. (1999). “Two Decades of Research And Development in Transformational Leadership.” European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1): 9-32.
• Bass, B. M., & Avolio, B.J. (1994). “Transformational Leadership And Organizational Culture.” International Journal of Public Administration, 17(3-4): 541-554.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1995). The multifactor leadership questionnaire form 5x. Palo Alto, CA: Mind Garden.
• Bass, B. M., & Steidlmeier, P. (1999). “Ethics, Character, And Authentic Transformational Leadership Behavior.” Leadership Quarterly, 10: 181- 217.
• Bateman, T. S. (2002). Management: Competing in the new era. Boston: McGraw-Hill Irwin.
• Beale, D., & Hoel, H. (2011). “Workplace Bullying And The Employment Relationship: Exploring Questions of Prevention, Control And Context.” Work, Employment and Society, 25(1): 5-18. doi:10.1177/0950017010389228
• Blase, J., & Blase, J. (2002). “The Dark Side of Leadership: Teacher Perspectives of Principal Mistreatment.” Educational Administration Quarterly, 38(5): 671-727.
• Browne, M. N., & Smith, M. A. (2008). “Mobbing in The Workplace: The Latest Illustration of Pervasive Individualism in American Law.” Employee Rights and Employment Policy Journal, 12(1): 131-161.
• Buluç, B. (2013). Örgüt kültürü ve iklimi. S. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama içinde (ss. 101-130). Ankara: PegemA.
• Cabrera, C. M. (2012). Relationship of teachers’ perceptions of organizational health and workplace bullying (Doctoral dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 351593)
• Celep, C. (2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı.
• Celep, C., & Konaklı, T. (2013). “Mobbing Experiences of İnstructors: Causes, Results, And Solution Suggestions.” Educational Sciences: Theory & Practice, 13(1): 193-199.
• Cemaloğlu, N. (2007a). “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Yıldırma Arasındaki İlişki.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33: 77– 87.
• Cemaloğlu, N. (2007b). “Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma.” Bilig Dergisi, 42: 111-126.
• Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2008). “Öğretmen ve Okul Müdürlerinin Maruz Kaldıkları Yıldırmanın Yönü.” Bilig Dergisi, 46: 67-86.
• Cemaloğlu, N. (2011). “Primary Principals' Leadership Styles, School Organizational Health And Workplace Bullying.” Journal of Educational Administration, 49(5): 495-512. doi: 10.1108/09578231111159511
• Cemaloğlu, N. (2012). Okulun psikolojik yönü. S. Özdemir (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (ss. 197-229). Ankara: PegemA.
• Cemaloğlu, N. (2013). Liderlik. S. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama içinde (ss. 131-183). Ankara: PegemA.
• Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A. Ç. (2012a). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Algıladıkları Örgütsel Güven ve Yıldırma Arasındaki İlişki.” Eğitim ve Bilim, 37(165): 137-151.
• Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A. Ç. (2012b). “Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişki.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23): 132-156.
• Cemaloğlu, N. ve Okçu, V. (2012). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki.” Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3): 214-239.
• Cemaloğlu, N., Sezgin, F., & Kılınç, A. Ç. (2012). “Examining The Relationships Between School Principals’ Transformational And Transactional Leadership Styles And Teachers’ Organizational Commitment.” The Online Journal Of New Horizons In Education, 2(2): 53-64.
• Cengiz, S. (2010). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Yönetim Tarzlarının Öğretmenleri Yıldırma (Mobbing) Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çam, Z. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemleri İle Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki (Van İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Çelep, C., & Eminoğlu, E. (2012). “Primary School Teacher's Experience With Mobbing And Teacher's Self-Efficacy Perceptions.” Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46: 4761-4774.
• Çelik, S., & Peker, S. (2010). “Mobbing Perceptions of High School Teachers.” Procedia Social and Behavioral Sciences, 9: 1617-1623. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.375
• Çelik, V. (1998). “Eğitimde Dönüşümcü Liderlik.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16: 423-442.
• Çelik, V. (2003). Eğitimsel Liderlik. Ankara: PegemA.
• Çelik, V. (2004). Liderlik: Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı. Ankara: PegemA.
• Çiçek, G. E. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Müdürlerinin Liderlik Rollerine İlişkin Algılarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik, SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Dick, R., & Wagner, U. (2001). “Stress And Strain in Teaching: A Structural Equation Approach.” British Journal of Educational Psychology, 71: 243- 259.
• Dubrin, A. J. (2001). Leadership: Research findings, practice, and skills. New York: Houghton Mifflin Company.
• Duffy, M., & Sperry, L. (2007). “Workplace Mobbing: Individual And Family Health Consequences.” The Family Journal, 15(4): 398-404.
• Dursun, Y. (2009). Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri İle Yöneticileri İçin Algıladıkları Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki (Karabük İlköğretim Okulları Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Einarsen, S. (2000). “Harrasment And Bullying at Work: A Review of The Scandinavian Approach.” Agression and Violent Behavior, 5(4): 379-401.
• Einarsen, S., & Raknes, B. I. (1997). “Harassment in The Workplace And The Victimization of Men.” Violence & Victims, 12(3): 247-263.
• Einarsen, S., Raknes, B. I., & Matthiesen, S. B. (1994). “Bullying And Harassment at Work And Their Relationships to Work Environment Quality: An Explatory Study.” European Work And Organizational Psychologist, 4(4): 381-401.
• Ekinci, Ö. (2012). Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerinin Yıldırma Davranışları İle Örgütsel Adanmışlıkları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ergener, B. (2008). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Yıldırma Yaşamaları İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki (İstanbul İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertüreten, A. (2008). The Relationship of Downward Mobbing With Leadership And Work-Related Attitudes (Master’s Thesis). Koç University Graduate School of Social Sciences, İstanbul.
• Ertüreten, A., Cemalcilar, Z., & Aycan, Z. (2013). “The Relationship of Downward Mobbing With Leadership Style And Organizational Attitudes.” Journal of Business Ethics, 116: 205-216. doi: 10.1007/s10551-012-1468-2
• Ertürk, A. (2011). İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmen ve Yöneticilere Yönelik Duygusal Yıldırma Davranışlarının İncelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertürk, A. (2013). “Mobbing Behaviour: Victims And The Affected.” Educational Sciences: Theory & Practice, 13(1): 169-173.
• Filizöz, B. ve Ay, F. A. (2011). “Örgütlerde Mobbing ve Tükenmişlik Olgusu Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Araştırma.” e-Journal of New World Sciences Academy, 6(2): 229-241.
• Garcia, A. R. (2004). A Study of The Relationship Among The Constructs of Transformational And Transactional Leadership And Conflict Management Style (Doctoral Dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3142996)
• Gündüz, H. B. ve Yılmaz, Ö. (2008). “Ortaöğretim Kurumlarında Mobbing (Yıldırma) Davranışlarına İlişkin Öğretmen ve Yönetici Görüşleri (Düzce İli Örneği).” Milli Eğitim Dergisi, 37(179): 269-282.
• Hubert, A. B., & Van Veldhoven, M. (2001). “Risk Sectors For Undesirable Behaviour And Mobbing.” European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4): 415-424.
• İlhan, Ü. (2010). “İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Tarihsel Arka Planı ve Türk Hukuk Sisteminde Yeri.” Ege Akademik Bakış, 10(4): 1175-1186.
• Karadağ, E., Başaran, A. ve Korkmaz, T. (2009). “İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Algıladıkları Liderlik Biçimleri İle İş Doyumları Arasındaki İlişki.” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21): 32- 45.
• Karakoç, N. (2012). Öğretim Elemanlarının Yıldırma Davranışlarına Maruz Kalma Durumu ve Örgütsel Bağlılığının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Karakuş, M. ve Çankaya, İ. H. (2012). “Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Psikolojik Şiddete İlişkin Bir Modelin Sınanması.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42: 225-237.
• Karcıoğlu, F. ve Çelik, Ü. H. (2012). “Mobbing (Yıldırma) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1): 59-75.
• Karip, E. (1998). “Dönüşümcü Liderlik.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16: 443-465.
• Kazancı, N. (2010). İlköğretim Okullarındaki Yöneticilerin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişki Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kets de Vries, M. (2007). Liderliğin Gizemi. Çev., Zülfü Dicleli. İstanbul: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası.
• Kırel, Ç. (2007). “Örgütlerde Mobbing Yönetiminde Destekleyici ve Risk Azaltıcı Öneriler.” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2): 317-334.
• Kocaoğlu, M. (2007). Mobbing (İşyerinde Psikolojik Taciz, Yıldırma) Uygulamaları ve Motivasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (1990). The leadership challenge: How to get extraordinary things done in organizations. San Francisco: Jossey-Bass.
• Kul, M. (2010). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri, Örgütsel Bağlılıkları ve İş Doyumu Arasındaki İlişki. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kul, M. ve Güçlü, M. (2010). “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki.” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2): 1021-1038.
• Kurt, T. (2009). Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Ve İşlemci Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Kolektif Yeterliği ve Öz Yeterliği Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lee, J. (2012). The Effects of Leadership Behavior on Workplace Harassment, Employee Outcomes, And Organizational Effectiveness in Small Businesses (Doctoral Dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No.3489453)
• Leymann, H. (1990). “Mobbing And Psychological Terror at Workplaces.” Violence and Victims, 5(2): 119-126.
• Leymann, H. (1996). “The Content And Development of Mobbing at Work.” European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2): 165-184.
• Martin, W., & LaVan, H. (2010). “Workplace Bullying: A Review of Litigated Cases.” Employee Responsibilities and Rights Journal, 22(3): 175-194. doi: 10.1007/s10672-009-9140-4
• Ocak, S. (2008). Öğretmenlerin Duygusal Taciz (Mobbing)’E İlişkin Algıları. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Odetunde, O. J. (2013). “Influence of Transformational And Transactional Leaderships, And Leaders’ Sex On Organisational Conflict Management Behaviour.” Gender & Behaviour, 11(1): 5323-5335.
• Okçu, V. (2011a). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ve Yıldırma Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Okçu, V. (2011b). “Türkiye’de Okul Yöneticilerinin Yetiştirilmesi ve Atanmasına İlişkin Mevcut Durum, Beklentiler ve Öneriler.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37): 244-266.
• Oktay, H. (2008). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Yöneticiler ve Öğretmenler Arasındaki İletişimde Yöneticiden Kaynaklanan Engeller. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Onbaş, N. (2007). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Eğitim Örgütlerinde Duygusal Şiddete İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Özcan, N. (2011). Mobbingin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi ve Örgütsel Sessizlik: Karaman İl Özel İdaresinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Özkul, B. ve Çarıkçı, İ. H. (2010). “Mobbing ve Türk Hukuku Açısından Değerlendirilmesi.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1): 481-499.
• Pelit, E. ve Kılıç, İ. (2014). “Çalışma Hayatının Bir Sorunu Olarak Mobbing ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Türkiye ve Kazakistan Otellerinde Bir Uygulama.” Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 9: 90-126.
• Riaz, O. (2012). Spirituality And Transformational Leadership in Education (Doctoral Dissertation). Florida International University, Florida.
• Riley, D., Duncan, D. J., & Edwards, J. (2009). Investigation of staff bullying in Australian Schools: Executive summary. 30 Ocak 2014 tarihinde http://www.schoolbullies.org.au/ sayfasından erişilmiştir.
• Roberts, K. H., & O'Reilly, C. A. (1974). “Failures in Upward Communication in Organizations: Three Possible Culprits.” The Academy of Management Journal, 17(2): 205-215.
• Salin, D. (2003). “Ways of Explaining Workplace Bullying: A Review of Enabling, Motivating And Precipitating Structures And Processes in The Work Environment.” Human Relations, 56(10): 1213-1232. doi:10.1177/00187267035610003
• Stordeur, S., D’hoore, W., & Vanderberghe, C. (2001). “Leadership, Organizational Stres, And Emotional Exhaustion Among Hospital Nursing.” Journal of Advanced Nursing, 35(4): 533-542.
• Sümer, N. (2000). “Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar.” Türk Psikoloji Yazıları, 3(6): 49-74.
• Şirin, E. F. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ve Çatışma Yönetim Stratejilerinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. NY: HarperCollins.
• Tanhan, F., & Çam, Z. (2011). “The Relation Between Mobbing Behaviors Teachers in Elementary Schools Are Exposed to And Their Burnout Levels.” Procedia Social and Behavioral Sciences, 15: 2704–2709. doi:10.1016/j.sbspro.2011.04.174
• Tekin, H. (1996). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı.
• Tengilimoğlu, D. (2005). “Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14): 1-16.
• Tetik, S. (2010). “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi.” Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18): 81-89.
• Tınaz, P. (2011). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). İstanbul: Beta.
• Toker Gökçe, A. (2008a). Mobbing: İş yerinde yıldırma. Eğitim örneği. Ankara: Pegem.
• Toker Gökçe, A. (2008b). Mobbing: İş yerinde yıldırma. Nedenleri ve başa çıkma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Toker Gökçe, A. (2012). “Mobbing: İş Yerinde Yıldırma. Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma.” Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18: 272-286.
• Uysal, H. T., & Yavuz, K. (2013). “The Unseen Face of Mobbing in Organizations: Reverse Mobbing.” Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8): 2167-2183.
• Vartia, M. (1996). “The Sources of Bullying: Psychological Work Environment And Organisational Climate.” European Journal of Work and Organizational Psychology, 2: 203-214.
• Yaman, E., Vidinlioğlu, Ö. ve Çitemel, N. (2010). “İşyerinde Psikoşiddet, Motivasyon ve Huzur: Öğretmenler Çok Şey mi Bekliyor? Psikoşiddet Mağduru Öğretmenler Üzerine.” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1): 1136-1151.
• Yanık, C. (2012). Örgütsel sessizlik ile güven arasındaki ilişki ve eğitim örgütlerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zapf, D. (1999). “Organizational, Work Group Related And Personal Causes of Mobbing/Bullying at Work.” International Journal of Manpower, 20(1/2): 70-85.
• Žukauskas, P., & Vveinhardt, J. (2011). “Mobbing Diagnosis Instrument: Stages of Construction, Structure And Connectedness of Criteria.” Journal of Business Economics and Management, 12(2): 400-416.