Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Belirleyen Faktörlerin Analizi: Türkiye Örneği (2003-2019)

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 228 - 240, 31.12.2021

Kübra Yıldır Yüksel İltaş

Öz

Bütün kâr amacı güden işletmelerde olduğu gibi bankalarda kâr amacı güden kuruluşlardır. Bankalar faaliyetlerini kârlı bir şekilde sürdürürken aynı zamanda kendilerini de güvence altına almaları gerekmektedir. Bankaların faaliyetlerini aksatmadan devam ettirebilmesi için ve uzun dönemde büyüme hedeflerine ulaşabilmeleri için yeterli seviyede kâr elde etmeleri gerekmektedir. Bu çalışmada 2003:Q1-2019:Q4 dönemi için Türk bankacılık sisteminde faaliyet gösteren bankaların finansal performanslarını etkileyen içsel faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada yöntem olarak panel veri analizi kullanılmış, finansal performans ölçütü olarak özkaynak kârlılığı esas alınmıştır. Ekonometrik analizlerde yatay kesit bağımlılığı testleri ve yatay kesit bağımlılığı altında ikinci kuşak panel birim kök testleri gibi ekonometrik teknikler kullanılmıştır. Çalışmanın analiz sonuçlarına göre, sermaye yeterlilik rasyosu, net bilanço pozisyonu, TL pasifler oranı, mevduat oranı, kredi büyüklüğü, kredi mevduat oranı ve faiz dışı gelirler özkaynak kârılılığı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan özkaynak kârlılığı ile YP Aktifler / YP Pasifler oranı ve kredi riski değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Ticari Bankacılık, Banka performansı, Özkaynak Kârlılığı, Panel Veri Analizi.

Kaynakça

• Albulescu, C. T. (2015). Banks' Profitability and Financial Soundness Indicators: A Macro-Level Investigation in Emerging Countries, Procedia Economics and Finance, 23, 203-209.
• Ata, H. A. (2009). Kriz Sonrası Türkiye'de Mevduat Bankaları Karlılığına Etki Eden Faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 137-151.
• Angbazo, L. (1997). Commercial Bank Net Interest Margins, Default Risk, Interest Rate Risk, and Off Balance Sheet Banking, Journal of Banking & Finance, 55-87.
• Aydın, Y. (2019). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 181–189.
• Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239–253.
• Demirguc-Kunt, A. and Huizinga, H. (2000). Financial Structure and Bank Profitability, World Bank Working Paper. Doliente, J. S. (2005). Determinants of Bank Net Interest Margins in Southeast Asia, Applied Financial Economics Letters, 53-57.
• Erdoğan, A. ve Acar, E. (2020). Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Bankaya Özgü Faktörler: Türkiye’de Faaliyet Gösteren Özel Sermayeli Mevduat Bankaları Üzerine Bir Çalışma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, (654), 77–98.
• Gelos, R. G. (2006). Banking Spreads in Latin America, International Monetary Fund, Washington DC: IMF Working Paper, No. 06/44.
• Güneş, N. (2015). Banka Kârlılığının Belirleyicileri: 2002-2012 Dönemi Türk Mevduat Bankaları Üzerine Bir İnceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 265-282.
• Güngör, B. (2007). Türkiye'de Faaliyet Gösteren Yerel ve Yabancı Bankaların Karlılık Seviyelerini Etkileyen Faktörler: Panel Veri Analizi, İktisat İşletme ve Finans, 40-63.
• Güzel, A. ve İltaş, Y. (2019). Ticari Bankalarda Kârlılığın Belirleyicileri: Türkiye Örneği (2003-2016). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 505–534.
• Ho, T. ve Saunders. A. (1981). The Determinants of Bank Interest Margins: Theory and Empirical Evidence, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 16(4), 581-600.
• Işık, Ö. (2017). Internal Determinants of Profitability of State, Private and Foreign Owned Commercial Banks Operating in Turkey. Journal of Economics, Finance and Accounting, 4(3), 342–353.
• Kaya, Y. T. (2002). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri 1997-2000, Ankara: Mali Sektör Politikaları Dairesi Çalışma Raporları: 2002/1.
• Maudos, J., Fernandez, G. J. (2004). Factors explaining the interest margin in the banking sectors of the European Union, Journal of Banking&Finance, 2259-2281.
• McShane, R. W. ve Sharpe, I.G. (1985). A Time Series/Cross Section Analysis of The Determinants of Australian Trading Bank Loan/Deposit İnterest Margins: 1962-1981, Journal of Banking&Finance, 9(1), 115-136.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross-section Dependence in Panels. Faculty of Economics. doi:10.17863/CAM.5113
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265–312. doi:10.1002/jae.951
• Pesaran, M. H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted LM test of error cross-section independence. Econometrics Journal, 11(1), 105–127. doi:10.1111/j.1368-423X.2007.00227.x
• Tatoğlu, Y. F. (2013). İleri Panel Veri Analizi-Stata Uygulamalı (2.Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
• Unal, E. A. ve Belke, M. (2017). Determinants of Bank Profitability: Evidence From Listed and Non-Listed Banks in Turkey. Journal of Economics, Finance and Accounting, 4(4), 404–416.
• Williams, B. (2007). Factors Determining Net Interest Margins in Australia: Domestic and Foreign Banks, Financial Markets, Institutions & Instruments, 16(3), 145-165
• Yılmaz, A. A. (2013). Profitability of Banking System: Evidence From Emerging Markets, WEI International Academic Conference Proceedings. Antalya