Sınıf Öğretmenlerinin Okuduğunu Anlamayı Ölçmede Kullandıkları Soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 280 - 294, 26.03.2025

Merve Güven , İsmail Yaşartürk

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1547816

Öz

Okuma, bir insanın tüm yaşamı için belirleyici bir beceridir. Okumanın temel amacı anlamaktır. Anlama olmadan okuma gereksizdir. Anlamayı ölçmenin ve metin içi, metin dışı ve metinler arası bağlantılarını irdelemenin en yaygın ve işlevsel yolu soru sormaktır. Bu çalışmada sınıf öğretmenlerinin öğrencilerin anlama düzeylerini nasıl ölçtükleri merak uyandırmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı “ilkokul sınıf öğretmenlerinin okuduğunu anlamayı ölçmek için sordukları soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmesi” olarak belirlenmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmacılardan birinin görev yaptığı ilçede çalışan öğretmenlerden gönüllülük esasına dayalı olarak öğrencilerin metinle ilgili cevaplamaları için anlamayı ölçmeye yönelik sorular hazırlamaları istenmiştir. Toplanan soru örnekleri betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Yenilenmiş Bloom Taksonomisi betimsel analiz için tematik bir çerçeve sağlamıştır. Çalışma sonucunda öğretmenlerin çoğunlukla alt düzey düşünme becerileri gerektiren, özellikle hatırlamaya dayalı sorular sordukları görülmüştür. Sınıf düzeyi arttıkça üst düzey düşünme becerileri, özellikle de kavrama becerilerini gerektiren soruların az da olsa arttığı görülmüştür. Ancak en önemli sonuç, tüm sınıf düzeylerinde soruların %80'inin hatırlama odaklı olmasıdır. Soruların sadece %20'si öğrencileri üst düzey düşünmeye sevk edebilecek sorulardan oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okuma, anlama, anlama soruları, yenilenmiş Bloom taksonomisi

Investigation of the Questions Used by Classroom Teachers to Measure Reading Comprehension According to Revised Bloom's Taxonomy

Öz

Reading is a decisive skill for a person's whole life. The main purpose of reading is to understand. Reading without comprehension is useless. The most common and functional way of measuring comprehension and examining its in-text, extra-textual and intertextual connections is to ask questions. In this study, how classroom teachers measure students' comprehension levels aroused curiosity. Accordingly, the purpose of the study was determined as “examining the questions asked by primary school classroom teachers to measure reading comprehension according to the Revised Bloom's Taxonomy”. The study was conducted through document analysis, one of the qualitative research methods. In the data collection process, convenience sampling method was preferred. Teachers working in the district where one of the researchers works were asked to prepare questions to measure comprehension for students to answer about the text on a voluntary basis. The collected question samples were analyzed by descriptive analysis method. The revised Bloom's Taxonomy provided a thematic framework for descriptive analysis. As a result of the study, it was observed that teachers mostly asked questions requiring lower-level thinking skills, especially recall-based questions. As the grade level increased, it was observed that questions requiring higher order thinking skills, especially comprehension skills, increased slightly. However, the most important result is that 80% of the questions at all grade levels were recall-oriented. Only 20% of the questions consisted of questions that could encourage students to think at a higher level.

Anahtar Kelimeler

Reading, comprehension, comprehension questions, revised Bloom's Taxonomy

Kaynakça

• Aebersold, J. A and Field, M. L. (1997). From reader to reading teacher: Issues and strategies for second language classroom. Cambridge University Press.
• Almeida, P. (2011). Can I ask a question? The importance of classroom questioning. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 31(2), 634-638. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.12.116
• Aktaş, E. (2017). Öğretmen adaylarının farklı metin türlerine yönelik soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 12(25), 99-118. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12274.
• Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21, 10-17.
• Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Eğitim Yönetimi, 7(2), 169-178.
• Akyol, H. (2019). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (9 bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Akyol, H. ve Sural, Ü. Ç. (2020). Okuma, okuduğunu anlama ve okuma motivasyonunun geliştirmesi: Bir eylem araştırması. Eğitim ve Bilim, 46(205), 69-92.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Seyit, A. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz?. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
• Ateş, S., Güray, E., Döğmeci, Y., ve Gürsoy, F. F. (2016). Öğretmen ve öğrenci sorularının gerektirdikleri zihinsel süreçler açısından karşılaştırılması. Research in Reading and Writing Instruction, 4(1), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/oyea/issue/27301/287409
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Başaran, M. (2020). Metinler ve metinlerle ilgili anlam kurma soruları. H. Akyol ve A. Şahin (Ed.) içinde, Türkçe öğretimi öğretmen adayları ve öğretmenler için (2. baskı) (s. 283-310). Ankara: Pegem Akademi.
• Blything, L. P., Hardie, A., and Cain, K. (2020). Question asking during reading comprehension instruction: A corpus study of how question type influences the linguistic complexity of primary school students’ responses. Reading Research Quarterly, 55(3), 443-472. https://doi.org/10.1002/rrq.279
• Brualdi, A. C. (1998). Classroom questions. Practical Assessment, Research and Evaluation, 6(6), 1-4. https://doi.org/10.7275/05rc-jd18
• Bümen, N. T. (2010). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14.
• Cano, F., García, Á., Berbén, A. B. G. and Justicia, F. (2014). Science learning: A path analysis of its links with reading comprehension, question-asking in class and science achievement. International Journal of Science Education, 36(10), 1710-1732. https://doi.org/10.1080/09500693.2013.876678
• Clinton-Lisell, V., Seipel, B., Gilpin, S., and Litzinger, C. (2023). Interactive features of E-texts' effects on learning: A systematic review and metaanalysis. Interactive Learning Environments, 31(6), 3728–3743. https://doi.org/10.1080/10494820.2021.1943453
• Çelik, S., Kul, Ü. ve Uzun, S. Ç. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 775-795.
• Day, R. R. and Park, J. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language, 17(1), 60-73.
• Den Ouden, M., Keuning, J., and Eggen, T. (2019). Fine-grained assessment of children's text comprehension skills. Frontiers in Psychology, 10(1313), 1–12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01313
• Dindar, H. ve Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96.
• Durukan, E. (2009). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir inceleme. Milli Eğitim, 181, 84-93.
• Ellez, A. M. (2014). Ölçme araçlarında bulunması gereken özellikler. A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (4. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık. Göçer, A. (2016). Lisansüstü eğitim gören Türkçe öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 22-37.
• Güfta, H. ve Zorbaz, K. Z. (2008). A review regarding levels of written examination questions for Turkish courses of the secondary school. Çukurova University Journal of Social Sciences Institute, 17(2), 205-218.
• Güven, Ç. ve Aydın, A. (2017). Yedinci sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi bakımından analizi ve değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (35), 204-214.
• Gruhn, S., Segers, E., Keuning, J. and Verhoeven, L. (2020). Profiling children's reading comprehension: A dynamic approach. Learning and Individual Differences, 82, 101923. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2020.101923
• Gruhn, S., Segers, E., Keuning, J. and Verhoeven, L. (2024). Understanding variation in children's reading comprehension: A dynamic approach. Journal of Computer Assisted Learning, 40(2), 876–901. https://doi.org/10.1111/jcal.12923
• Huberman, A. M. and Miles, M. B. (1994). Data management and analysis methods. N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Ed.) içinde, Handbook of qualitative research (pp. 428–444). Sage Publications.
• Işır, E. ve Uyar, Y. (2022). Investigating Reading Comprehension Questions and Student-Generated Questions in Language Lessons in terms of Level. Education Quarterly Reviews, 5(4), 440-455. https://doi.org/10.31014/aior.1993.05.04.676
• Laila, I. and Fitriyah, I. (2022). An analysis of reading comprehension questions in English textbook based on revised Bloom’s Taxonomy. Journal of English Teaching, 8(1), 71-83. https://doi.org/10.33541/jet.v8i1.3394
• Kavruk, H. ve Çeçen, M. A. (2013). Türkçe dersi yazılı sınav sorularının bilişsel alan basamakları açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(4), 1-9.
• Kocaarslan, M. ve Yamaç, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sordukları metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 431-448. http://dx.doi.org/10.24315/trkefd.356769
• Magnusson, C. G. (2022) Reading literacy practices in Norwegian lower-secondary classrooms: Examining the patterns of teacher questions. Scandinavian Journal of Educational Research, 66(2), 321-335. https://doi.org/10.1080/00313831.2020.1869078
• Masuhara, H. (2013). Materials for developing reading skills. B. Tomlinson (Ed.) içinde, Developing materials for language teaching (pp. 265-289). Bloomsbury.
• McComas, W. F. and Abraham, L. (2004). Asking more effective questions. Rossier School of Education, 8(6) 1-16.
• Mckee, S. (2012). Reading comprehension, what we know: A review of research 1995 to 2011. Language Testing in Asia, 2(1), 45. https://doi.org/10.1186/2229-0443-2-1-45
• McMaster, K. L. and Espin, C. A. (2017). Reading comprehension instruction and intervention: Promoting inference making. In K. Cain, D. L. Compton ve R. K. Parrila (Ed.) içinde, Theories of reading development (pp. 463–488). Amsterdam: John Benjamins.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı (1-8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Nunan, D. (2003). Practical English Language Teaching. New York: Mc Graw Hill.
• Oakhill, J. (2020). Four decades of research into children's reading comprehension: A personal review. Discourse Processes, 57(5–6), 402–419. https://doi.org/10.1080/0163853X.2020.1740875
• Öksüz, H. İ., ve Akyol, H. (2023). Ön Bilgi, Sözel Çalışma Belleği ve Dikkat Becerilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerine Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 893-907. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1362041
• Öksüz, H. İ., ve Akyol, H. (2024). Effect of reciprocal teaching on comprehension, attention, rapid naming and working memory. Turkish Journal of Education, 13(3), 180-198. https://doi.org/10.19128/turje.1453025
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. New York: John Wiley & Sons, Ltd.
• Perfetti, C. and Stafura, J. (2014). Word knowledge in a theory of reading comprehension. Scientific Studies of Reading, 18(1), 22–37. https://doi.org/10.1080/10888438.2013.827687
• Polat, İ. ve Dedeoğlu, H. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hazırladığı metin altı sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1468-1482.
• Roohani, A., Taheri, F. and Poorzanganeh, M. (2014). Evaluating Four Corners textbooks in terms of cognitive processes using Bloom’s revised taxonomy. Journal of Research in Applied Linguistics, 4(2), 51-67.
• Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe Ders Kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596.
• Sabatini, J., O'Reilly, T., Weeks, J. and Wang, Z. (2020). Engineering a twenty-first century reading comprehension assessment system utilizing scenario-based assessment techniques. International Journal of Testing, 20(1), 1–23. https://doi.org/10.1080/15305058.2018.1551224
• Sezgin, Z. ve Özilhan, Y. (2019). Examining text-based comprehension questions in Turkish textbooks of the 1st- the 8st graders. Journal of Mother Tongue Education, 7(2), 353-367. https://doi.org/10.16916/aded.530191
• Sidekli, S. (2010). Eylem araştırması: İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama güçlüklerinin giderilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 563-580.
• Silva, M. and Cain, K. (2019). The use of questions to scaffold narrative coherence and cohesion. Journal of Research in Reading, 42(1), 1–17. https://doi.org/10.1111/1467-9817.12129
• Stevens, E. A., Murray C. S., Fishstrom, S. and Vaughn, S. (2020). Using question generation to improve reading comprehension for middle-grade students. Journal of Adolescent & Adult Literacy 64(3), 311-322. https://doi.org/10.1002/jaal.1105
• Taboada, A. and Guthrie, J. T. (2006). Contributions of student questioning and prior knowledge to construction of knowledge from reading information text. Journal of Literacy Research, 38(1), 1–35. https://doi.org/10.1207/s15548430jlr3801_1
• Uymaz, M. ve Çalışkan, H. (2019). Öğretmen yapımı sosyal bilgiler dersi sınav sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 331-346. http://dx.doi.org/10.24106/kefdergi.2637
• Yıldırım, K. (2012). Öğretmenlerin öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini değerlendirmede kullanabilecekleri bir sistem: Barrett Taksonomisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 45-58.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H., (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. bs). Ankara: Seçkin Kitapevi.