İSMÂİL HAKKI BURSEVÎ’NİN RÛHU’L-BEYÂN TEFSİRİ ÖZELİNDE YÛSUF SÛRESİNİN ÎŞARÎ YORUMU

Year 2022, Volume: 5 Issue: 10, 142 - 162, 30.06.2022

Nabi Sabuncu , Saadet Altay

Abstract

Özet:Araştırmamızda Osmanlının son devirlerinde yetişmiş olan büyük mutasavvıf İsmâil Hakkı Bursevî’nin (öl. 1137/1725) Yûsuf sûresini işârî olarak nasıl tefsir ettiğini anlatmaya çalıştık.Ayrıca müfessirin hayatını, eserlerini, fikir dünyasının gelişiminde katkısı bulunan hocalarını ve yararlandığı kaynakları da aktarmaya gayret gösterdik.En güzel kıssa olan sûredeki hikmetleri müfessirin görüşleri ışığında derledik. Çalışmamızı bu hikmetlerden işârî olanlarını yakın bir zamanda kaleme alınan bir büyük eser üzerinden derleme ve sunma gayretiyle yaptık. Eseri temel alarak yaptığımız çalışmamızı zaman zaman diğer eserlerden alıntılar ve açıklamalar yaparak kuvvetlendirmeye gayret gösterdik.Çalışma alanımızı müfessirin Arapça olarak kaleme alınarak tercüme edilen Rûhu’l-Beyân tefsiri oluşturmaktadır. Her işârî tefsirde olduğu gibi bu tefsirde de gizli bazı hakikatler zikredilen insanlar/nesneler üzerinden tespit edilerek açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan bu tefsirlerin sonucunda sûrenin muhtevasında müridin manevi yolculuğu sırasında karşılacağı manevi hal ve makamlara işâretler bulunduğu görülmektedir.

Keywords

Tasavvuf, İşârî Tefsir, Yûsuf Suresi, Rûhu, İsmâil Hakkı Bursevî.

References

• KAYNAKÇA Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Kahire:Dâru’l Hadîs, 1995.
• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmûd, Rûhu’l-Meânî, 30 Cilt, Beyrut: İhyau’t Turâsi’l Arabî, 1960.
• Aynî, Mehmed Ali, Türk Azizleri, İstanbul: Marifet Basımevi, 1944.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, 2 Cilt, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2015.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil, Sahîh-i Buhârî Muhtasar, İstanbul:Karınca Polen Yayınları, 2016.
• Bursalı, Mehmet Tâhir, Osmanlı Müellifleri, 2 Cilt, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1915.
• Bursevî, İsmâil Hakkı, Rûhu’l-Beyân, 23 Cilt, İstanbul: Erkam Yayınları, 2014.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Ankara:Fecr Yayınları, 2017.
• Çağırıcı, Mustafa vd. Kur’ân Yolu Tefsiri, 5 Cilt, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• el-Hasenî, İbn Acîbe, Bahrü’l-Medîd, 11 Cilt, İstanbul:Semerkand Yayınları, 11. Baskı, 2018.
• en-Nîsâbûrî, Nizâmüddîn Hasen b. Muhammed b. Hüseyn el-A‘rec, Garaibul Kur'an ve Reğaibul Furkan, 17 Cilt, Beyrut: Dârul Kutûbul İlmiyye, 1996.
• er-Râzî, Fahreddin, Mefâtîhu’l-Gayb, Ankara:Akçağ Yayınları,1990.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, Sünen’üt-Tirmizî, Konya: Kitap Dünyası, 2019.
• İbn-i Kesîr, ed-Dürrü’n-Nesîr fi’htisâri Tefsîri’l-Hâfız İbn Kesîr, 3 Cilt, Ankara:Hayat Yayın Grubu, 2021.
• Kevserî, Zâhid, Makâlat, Kahire:Matbaatü’l-Envâr,1964.
• Müslim b. Haccâc, Sahîh-i Müslim Muhtasar, İstanbul:Karınca Polen Yayınları, 2015.
• Namlı, Ali, İsmail Hakkı Bursevî: Hayatı, Eserleri, Tarîkat Anlayışı, İstanbul:İnsan Yayınları, 2001.
• Namlı,Ali, “İsmâil Hakkı Bursevî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23/102-110, İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Namlı,Ali, “Rûhu’l-Beyân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 35/211-213,İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Osmanzâde, Hüseyin Vassâf, Sefine-i Evliyâ, İstanbul:Kitabevi Yayınları, 2015.
• Topaloğlu, Bekir, “Yûsuf Sûresi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 44/28-30, İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Uludağ,Süleyman, “İşârî Tefsir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23/424-428, İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Yazır,Muhammed Hamdi,Hak Dinî Kur’an Dili, 10 Cilt, İstanbul: Azim Dağıtım, 2020.
• Yıldız, Sâkıb, “Türk Müfessiri İsmâil Hakkı Bursevî’nin Hayatı”, Atatürk Üniversitesi İsalmî İlimler Dergisi 0/1 (1975), 103-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniilah/issue/2747/36637
• Zehebî, Mustafa Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn,3 Cilt, Kahire:Dar’ul Hadîs, 2005.