Alî Şîr Nevâyî'nin Farsça Şiirleri-V

Year 2023, Volume: 7 Issue: 3, 1927 - 1960, 30.12.2023

Ahmet Kartal , Saniye Eraslan Kaleli

https://doi.org/10.34083/akaded.1391440

Cited By: 1

Abstract

Türk edebiyatının en önemli şahsiyetlerinden biri olan Alî Şîr Nevâyî; Farsçanın edebî dil olduğu ve Türkçe eser vermenin küçümsendiği bir dönemde, eserlerini şuurlu olarak Türkçe kaleme almıştır. Aynı zamanda Farsça bir dîvân da tertip eden Nevâyî’nin Farsça Dîvân’ı; gazel, müseddes, terkîb-bend, rübâ’î, kıt’a, tarih, lugaz, muammâ, müfred, Molla Câmî için yazılan mersiye ile “Sitte-i Zarûriyye” isimli kasidelerden oluşmaktadır. Ayrıca Nevâyî’nin Türkiye’de bulunan Farsça dîvânının yazma nüshalarında yer almayan ve “Fusûl-i Erba’a” başlığını taşıyan dört kasidesi daha mevcuttur. “Fusûl-i Erba’a”; dört mevsimden söz eden “Seretân”, “Hazân”, “Bahâr” ve “Dey” başlıklı dört kasideden oluşmaktadır. Nevâyî’nin kasidelerinin Türkçe tercümelerini ihtiva edecek olan bu çalışmanın ilk dört tefrikasında, “Fusûl-i Erba’a”da yer alan kasidelerin Türkçe tercümesine sırasıyla yer verilmiştir. Beşinci tefrika olan bu makalede ise “Sitte-i Zarûriyye”de yer alan dîbâce ile “Sitte-i Zarûriyye”nin ilk kasidesi olan “Rûhu’l-kuds” ele alınmış ve Türkçeye tercüme edilmiştir.

Keywords

Nevâyî, Farsça Dîvân, kaside, Sitte-i Zarûriyye, Rûhu'l-kuds

Persian Qasidas of Alî Şîr Nevâyî-V

Abstract

Ali Şîr Nevâyî, one of the most important figures of Turkish literature; He consciously wrote his works in Turkish at a time when Persian was the literary language and writing in Turkish was despised. Nevâyî's Persian Dîvân, who also arranged a Persian divan; it consists of gazel, müseddes, terkib-bend, rübâ'î, kıt'a, tarih, lugaz, muamma, mufreds, an elegy written for Molla Câmî and eulogies named “Sitte-i Zarûriyye”. In addition, Nevâyî has four more odes titled “Fusûl-i Erba'a” which are not included in the manuscripts of Persian divans in Turkey. Fusûl-i Erba'a; it consists of four odes titled “Seretân”, “Hazân”, “Spring” and “Dey”, which talk about the four seasons. In the first four serials of this work, which will contain the Turkish translations of Nevâyî's odes, the Turkish translations of the odes in "Fusûl-i Erba'a" are included respectively. In this article, which is the fifth serialization, dîbâce in "Sitte-i Zarûriyye" and "Rûhu'l-kuds", the first ode of "Sitte-i Zarûriyye", are discussed and translated into Turkish.

Keywords

Nevâyî, Persian Diwan, qasides, Sitte-i Zarûriyye, Rûhu'l-kuds

References

• ‘Afîfî, Doktor Rahîm (1372). Ferheng-nâme-i şi‘rî. Si cild, Tehrân.
• Dehhudâ, A. E. (1373). Lugat-nâme. C. 14, Muessese-i İntişârât-i Çâp-i Dânişgâh-i Tehrân.
• Enverî, H. (1382). Ferheng-i bozurg-i sohen. C. 8. Çâp-i devvom.
• Hakanî (1379). Dîvân-i Hakanî-i Şirvânî. be-ihtimâm-i Cihângîr-i Mansûr, Neşr-i gol-ârâ.
• İbn Manzûr (1419). Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru’l-ihyâ’i’t-turâsi’l-‘arabiyye.
• Kartal, A. & Eraslan, S. (2022a). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-I. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(2), s. 415-436.
• Kartal, A. ve Eraslan Kaleli, S. (2022b). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-II. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(4), 1102-1114.
• Kartal, A. ve Eraslan Kaleli, S. (2023a). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-III. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(1), 1-17.
• Kartal, A. ve Eraslan Kaleli, S. (2023b). Alî Şîr Nevâyî’nin Farsça kasideleri-IV. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(2), 773-789.
• Levend, Â. S. (1966). Ali Şir Nevaî II. cilt Divanlar 4 Türkçe, I Farsça Divan. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mu’în, Muhammed (1371). Ferheng-i Fârsî. Şeş cild, Çâp-i heştum, Çâphâne-i Sipihr.
• Muhammed Pâdşâh (1346). Ferheng-i muterâdifât ve ıstılâhât. Çâp-i dovvom, Tehrân.
• Mütercim Âsım (2014). el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. (Haz. Mustafa Koç; E. Tanrıverdi), 5. Cilt.
• Nevâyî (1395). Dîvân-i Emîr Nizâmüddîn Alî Şîr Nevâyî «Fânî». (be-tashîh-i Seyyid Abbâs Restâhîz-i Sânçârekî), Çâp-i evvel, İntişârât-i Emîrî.
• Rafiddinov, S. & Tacıbayev, H. (2002-2003). Mükemmel eserler toplamı: Farsça Divan. 18-20. Ciltler, Özbekistan Fenler Akademisi Neşriyatı.
• Rahimi, F. (2016). Fethali Kaçar’ın Çağatay Türkçesi sözlüğü. Akçağ Yayınları.
• Seyyid Muhammed Alî Dâ’iyü’l-islâm (1362). Ferheng-i nizâm. çâp-i dovvom, 5 cild, Tehrân.
• Steingass, F. (1975). Persian-English dictionary. Beirut: Librairie du Liban.
• Sülün, M. (14 Kasım, 2023). Şi’râ. TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/sira
• Şükûn, Z. (1984). Farsça-Türkçe lûgat, gencîne-i güftâr ferheng-i Ziyâ. C. 3. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• https://ganjoor.net/fani/divan
• https://vajehyab.com
• http://lugatim.com/