BİR KİMLİĞİN DÖNÜŞÜMÜ: “ASKER”LİKTEN “ASKER-ESNAF”LIĞA

Year 2007, Volume: 2 Issue: 1, 215 - 229, 05.09.2014

Arif Bilgin , Ümit Ekin

Abstract

Bu makalede, yeniçeriler başta olmak üzere merkez ordusu üyelerinin esnaf loncalarına ve diğer ekonomik faaliyet alanlarına girmeleri ele alınmaktadır. Mevcut sayının artışı, malî buhran ve bunun sonucunda gerçekleşen para operasyonları ve ücretlerdeki düşüş gibi nedenlere bağlı olarak askerler, 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ekonominin bazı kesiminde yer almaya başladılar. Önceleri askerlerin bu ocakdışı faaliyetlerini hoş karşılamayan devlet, 16. yüzyılın sonundan itibaren durumu kabullendi. Bir sonraki yüzyılın ortalarına gelindiğinde, birçok esnaf kolunda hatırı sayılır miktarda asker üye bulunmaktaydı ve artık bunlar esnaf grupları içinde ayırt edilemez duruma gelmişler, klâsik esnaf tipiyle aynileşmişlerdi. Araştırmada söz konusu dönüşüm, aynı dönemde gerçekleşen askerlerin iltizâm sektörüne girişleriyle birlikte ele alınmıştır.

Keywords

Yeniçeriler, Osmanlı Esnafı, İltizam, 16. Yüzyıl

References

• ARŞİV BELGELERİ Başbakanlık Osmanlı Arşivi Mühime Defterleri nr. 26, s. 320/920-21, 334/959, 335/964 (1574) nr. 31, s. 12/30, 49/127, 154/358 (Temmuz-Ağustos 1577) nr. 34, s. 117/255 (1578) nr. 48, s. 196/550 (1582) nr. 58, s. 210/545
• İstanbul Müftülüğü Şeriyye Sicilleri Arşivi İstanbul Mahkemesi nr. 9/38, 47 (Temmuz 1607) nr. 10/113 (1608 nr. 25/98 (1625) Üsküdar Mahkemesi nr. 81/130 (22 Ağustos 1590) nr. 96/46 (12 Temmuz 1598) nr. 100/141 (4 Nisan 1600) nr. 138/141-142 (9 Eylül 1620) nr. 148/77 (12 Ocak 1625) KİTAP VE MAKALELER
• ALTINAY, Ahmet Refik, Onuncu Asr-ı Hicrîde İstanbul Hayatı, Ankara 2000.
• BİLGİN, Arif, Osmanlı Saray Mutfağı (1453-1650), İstanbul 2004.
• __________, Osmanlı Taşrasında Bir Maliye Kurumu: Bursa Hassa Harç Eminliği, İstanbul 2006.
• ÇAKIR, Baki, Osmanlı Mukataa Sistemi (XVI-XVIII. Yüzyıl), İstanbul 2003.
• ÇINAR, Hüseyin, “XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntâb (Antep) Şehrinde Bir Güç Unsuru Olarak Yeniçeriler”, Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempozyumu (22 Ekim 1999), Gaziantep 2000, s. 97-110.
• ERGENÇ, Özer, 16. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara 1995.
• FAROQHİ, Suraiya, “Krizler ve Değişim 1590-1699”, Osmanlı
• İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi II içinde, İstanbul 2004.
• GENÇ, Mehmet, “18. Yüzyılda Osmanlı Sanayii”, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi içinde, İstanbul 2000, s. 226-254.
• __________, “İltizam” DİA, XXII (İstanbul 2000), s. 154-158.
• GERBER, Haim, “The Monetary System of the Ottoman Empire”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 25 (1982), s. 308-324.
• İNALCIK, Halil, “Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600-1700”, Archivum Ottomanicum, VI (1980), s. 283-337.
• __________, Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), çev. Ruşen Sezer, İstanbul 2003.
• KAFADAR, Cemal, Yeniçeri-Esnaf Relations: Solidarity and Conflict, Mc Gill Üniversitesi (Canada) Master Tezi, 1981.
• OĞUZOĞLU, Yusuf, "Osmanlı Şehirlerindeki Askerilerin Ekonomik Durumuna İlişkin Bazı Bilgiler", Birinci Askeri Tarih Semineri, Bildiriler II, Ankara 1983, s. 169-178.
• PAMUK, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, İstanbul 1999.
• __________, İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler (1469- ), Ankara 2000.
• RAYMOND, Andre, Artisans et Comrnerçants au Caire au XVIIIe Siecle, I, Şam __________, “Soldiers in Trade: The Case of Ottoman Cairo”, British Journal of Middle Eastern Studies, 81/1 (1991), s. 16-37.
• __________, Osmanlı Döneminde Arap Kentleri, çev. Ali Berktay, İstanbul 1995.
• __________, Yeniçerilerin Kahiresi, Abdurrahman Kethüda Zamanında Bir Osmanlı Kentinin Yükselişi, çev. Alp Tümertekin, İstanbul 1999.
• TURAN, Şerafettin, Kanuni Süleyman Dönemi Taht Kavgaları, Ankara 1987.
• ULUÇAY, Çağatay, XVIIinci Yüzyılda Manisa’da Ziraat, Ticaret ve Esnaf Teşkilâtı, İstanbul 1942.
• UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtında Kapıkulu Ocakları, I, Ankara 1984.
• YILDIRIM, Onur, “Osmanlı Esnafında Uyum ve Dönüşüm: 1650-1826”,
• Toplum ve Bilim, 83 (1999), s. 146-179.
• Yİ, Eunjeong, Guild Dynamics in Seventeenth-Century Istanbul: Fluidity and Leverage, Leiden 2003.
• YÜCEL, Yaşar, “Osmanlı İmparatorluğunda Desantralizasyona Dair Genel Gözlemler”, Belleten, XXXVIII/152 (Ankara 1974), s. 657-708.
• __________, “XVI-17. Yüzyıllarda Osmanlı İdarî Yapısında Taşra Ümerasının Yerine Dair Düşünceler”, Belleten, XLI/163 (Ankara 1977), s. 495-506. EKLER: I.
• Mühimme Defteri, nr. 29, s. 122/298 Koyun emînine virildi. Fî 13 Za sene [98]4 (1 Şubat 1577)