Interdisciplinary Studies in Medieval Anatolian Art Research: The Technological Journey of the Geometric Pattern

Year 2019, Volume: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 545 - 556, 01.10.2019

Mine Özkar , Aslıhan Erkmen

Abstract

Academic publications and projects on Medieval Anatolian Art are invaluable due to their
holistic approach to the artistic and architectural production of the era. In recent years researchers
from areas such as restoration, design, informatics, architecture expanded the field using both
historical and technological methods. This “progress”, however, brings some new problems, if not,
emphasizes the issues that are already in the agenda of the experts of the area.
The monographic publications and inventory / cataloguing studies in the early literature
of Medieval Anatolian Art and Architecture constitute the base for interdisciplinary studies. The
evaluation of primary sources; the assessment of the interaction between the Medieval Islamic
philosophy and architecture; the restoration projects could only be possible by tracing the
findings of early research. Furthermore, upon rapid improvement of information technologies,
computational methods have become frequently used in service of the area. This too has enabled
the topic to be studied by scholars from various disciplines using many new techniques as well as
bringing different angles in the computer-aided analysis of the design and production process of

the unique geometric patterns in the aforementioned geography.
This paper assesses the results of an interdisciplinary research that encompasses the

perception, design and produciton processes of geometric patterns on secular buildings for and
of female patrons in thirteenth century Anatolia. The results are interpreted through the data
acquired in the process by an art historian and an architect who collaborate at the intersection of

arthitecture and informatics. The focus is to draw attention and to offer solutions o the lack of
records, visuals, and primary references, whether original or translated to modern languages as
well as the complications with regards to terminology.

Ortaçağ Anadolu Sanatı Araştırmalarında Disiplinlerarası Çalışmalar: Geometrik Örüntünün Gelişen Teknolojilerle Yolculuğu

Abstract

Ortaçağ Anadolu Sanatı üzerine bugüne kadar yapılan akademik yayınlar ve yürütülen
projeler dönemin sanatsal ve mimari üretimine yönelik bütüncül bir yaklaşımı ortaya koyması
açısından değerli ve önemlidir. Son yıllarda sanat ve mimarlık tarihi dışında restorasyon, tasarım,
bilişim, mimarlık gibi alanlardan gelen araştırmacılar gerek tarihsel, gerek dijital teknolojilere
dayalı yöntemlerle konuya ilgi gösterdikçe alanın çalışma evreni genişlemektedir. Ne var ki
bu “gelişme” beraberinde kimi sorunları getirmekte veya hali hazırda alanın uzmanlarının
gündeminde yer alan meselelere bir kere daha parmak basmaktadır.
Ortaçağ Anadolusu’nda sanat ve mimari üzerine yapılan araştırmaların erken örnekleri
arasında yer alan monografik yayınlar ile envanter / katalog oluşturmaya yönelik çalışmalar,
disiplinlerarası araştırmalar için bir temel oluşturmaktadır. Sanat tarihi ve dilbilim alanında
çalışan uzmanların birincil kaynakları değerlendirmeleri, Ortaçağ İslam düşüncesinin Anadolu
Türk Sanatı’na etkilerinin sanat tarihçi ve felsefecilerin işbirliği ile irdelenmesi, sanat ve mimarlık
tarihçileri, restoratörler ve mimarların restorasyon projelerini hazırlamaları ancak bu erken
çalışmaların ortaya koydukları bulguların izinden gitmekle mümkün olmuştur. Teknolojik
gelişmelerin hızlanmasıyla birlikte bilgisayar destekli yöntemlerin alanın hizmetine sunulması
da sıklıkla görülmeye başlamıştır. Anılan coğrafyaya özgü geometrik örüntülerin tasarlama
ve üretim süreçlerinin bilgisayar destekli çözümlemeleri hem sosyal bilimler hem fen bilimleri
uzmanlarınca aynı konunun farklı bakış açıları ve metotlarla ele alınmasını sağlamıştır.
Bu metinde, on üçüncü yüzyılda, Anadolu’da kadın baniler tarafından veya onlar için
yaptırılan din dışı yapıların geometrik örüntülerinin algı, tasarım ve üretim süreçlerini ele alan
disiplinlerarası bir çalışmanın sonuçları, bilişim ve mimarlık ara kesitinde bir sanat tarihçi ve
mimarın elde ettikleri veriler ışığında yorumlanmaktadır. Çalışma sırasında karşılaşılan belge
ve görsel yetersizliği, birincil kaynakların çevirilerinin azlığı ve/veya yokluğu, terminolojide
dikkati çeken kavram karmaşası gibi sorunlar gündeme getirilerek, çözüm önerileri geliştirilmeye
çalışılmıştır.

Keywords

Disiplinlerarası çalışmalar, mimari tasarımda bilişim, geometrik örüntü, desen bilgisi, desen çözümleme

References

• Al Ajlouni, R. A. “The Use of Digital Pattern Recognition Techniques for Virtual Reconstruction of Eroded and Visually Complicated Archaeological Geometric Patterns”, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 37/B5, 2008, 193-198.
• Arık, M. ve Sancak, M. “Turkish–Islamic Art and Penrose Tilings”, Balkan Physics Letters, 15, 2007, 1-12.
• Aslanapa, O. Türk Sanatı: Başlangıcından Büyük Selçukluların Sonuna Kadar, c.1, Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları, Ankara, 1972.
• Bakırer, Ö. Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde Tuğla Kullanımı, Ankara, ODTÜ, 1981.
• Belting, H. Florence and Baghdad: Renaissance Art and Arab Science, Cambridge, MA, Belknap Press of Harvard University Press, 2011.
• Bodner, B. L. “Hankin’s ‘Polygons in Contact’ Grid Method for Recreating a Decagonal Star Polygon Design”, Bridges, 2008, 21–28.
• Burry, M., Burry, J. ve Fauli, J. “Sagrada Família Rosassa: Global Computer- aided Dialogue between Designer and Craftsperson (Overcoming Differences in Age, Time and Distance)”, Twenty First Annual Conference of the Association for Computer Aided Design in Architecture, 2001, 76-85.
• Çolakoğlu, B., Yazar, T., Uysal, S. “Educational Experiment on Generative: PatGen Islamic Star Pattern Generator”, Architecture in Computro [26th eCAADe Conference Proceedings], Antwerpen-Belgium, 2008, 685-692.
• Critchlow, K. Islamic Patterns: An Analytical and Cosmological Approach, London, Thames and Hudson, 1976.
• Demiriz, Y. İslam Sanatında Geometrik Süsleme, Yorum Sanat, İstanbul, 2003.
• Durukan, A. “Anadolu Selçuklu Sanatında Kadın Baniler”, Vakıflar Dergisi XXVII, 1998, 15-36.
• Durukan, A. “Anadolu Selçuklu Dönemi Kaynakları Çerçevesinde Baniler”, Sanat Tarihi Defterleri, 5, 2001, 43-132.
• Günay, B. Türk Halılarının Görüntü Veritabanı Kullanılarak Saklanması ve Sorgulanması, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul, 1998.
• Hamzaoğlu, B., Özkar, M. “Geometric Patterns as Material Things: The Making of Seljuk Patterns on Curved Surfaces”, Bridges: Mathematics, Music, Art, Architecture, Education, Culture, Jyvaskylla, Finland, 2016, 331-336.
• Hamzaoğlu, B., Özkar, M. “Zanaatın Sayısallaştırılması: Selçuklu Dönemi Oyma Taş Desenlerin Sayısal Üretim Araçları ile Yapımı (Digitizing Craft: Making of Carved Stone Patterns from Seljuk-era using Digital Fabrication Tools)”, Ö. Karakul, A. Dalkıran (eds.),
• CRAFTARCH’18 International Art Craft Space Congress, Revitalizing Art Craft Space Relations: Proceedings Book. Eğitim Yayınevi, 2018, 44-51.
• Kaplan, C. S., Salesin, D. H. “Islamic Star Patterns in Absolute Geometry”, ACM Transactions on Graphics, 23/ 2, 2004, 97-119.
• Kuban, D. İstanbul Bir Kent Tarihi: Byzantion, Konstantinopolis, İstanbul, (çev: Z. Rona), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2000.
• Lu P., Steinhardt, P. J. “Decagonal and Quasi-Crystalline Tilings in Medieval Islamic Architecture (with supporting online material)”, Science, 315/5815, 2007, 1106-1110.
• Makovicky, E. “Comment on “Decagonal and Quasi-Crystalline Tilings in Medieval Islamic Architecture”, Science, 318/5855, 2007, 1383.
• Mango, C. Bizans Mimarisi, Kişisel Yayınları, İstanbul, 2006.
• McClary, R. Rum Seljuq Architecture, 1170-1220: The Patronage of Sultans.
• Edinburgh Studies in Islamic Art, 2016.
• Mülayim, S. “Selçuklu Süslemeciliğinde Tematik Sınıflama”, DTCF Atatürk’ün 100. Doğum Yılına Armağan Dergisi, 1982, 495–508.
• Müller-Wiener. W. İstanbul’un Tarihsel Topografyası, (çev: Ü. Sayın) Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2002.
• Ögel, S. Anadolu’nun Selçuklu Çehresi, Akbank Yayınları, İstanbul, 1994.
• Ögel, S. “Anadolu Selçuklu Mimarisinde Taş Süsleme”, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, (yay. D. Kuban), İstanbul, 2002, 311-328.
• Öney, G. Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1992.
• Özbek, Y., Aslan, C. Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri, 3 cilt, Kayseri, Kayseri Belediyesi, 2008.
• Özkar, M., Lefford, N. “Modal Relationships as Stylistic Features: Examples from Seljuk and Celtic Patterns”, JASIST, 57/11, 2006, 1551-1560.
• Özkar, M. “Repeating Circles, Changing Stars: Learning from the Medieval Art of Visual Computation”, Digital Da Vinci: Computers in the Arts and Sciences, (Ed: N. Lee), Springer. 2014, 49-64.
• Peker, A. U. “Anadolu Selçuklu Tarihinde Anlam Araştırmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7, 13, 2009, 67-80.
• Sarhangi, R. “Illustrating Abu al-Wafā’ Būzjānī: Flat Images, Spherical Constructions, Iranian Studies, 41/4, 2008, 511-523.