Havayolu Endüstrisinde Stratejik Esneklik: Çevresel Belirsizliklere Karşı Öncül Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 16, 161 - 170, 31.12.2023

Mehmet Şahin Durak

Öz

Havayolu endüstrisi, küreselleşme, rekabet, teknolojik gelişmeler, müşteri beklentileri, ekonomik ve siyasi krizler gibi çeşitli faktörler nedeniyle sürekli değişen ve belirsiz bir çevreyle karşı karşıyadır. Bu çevrede başarılı olabilmek için havayolu işletmeleri, stratejik esneklik kazanmaları gerekmektedir. Stratejik esneklik, bir organizasyonun çevresel değişimlere hızlı ve etkili bir şekilde uyum sağlayabilmesi ve bunu yaparken de rekabet avantajını koruyabilmesi veya geliştirebilmesi olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada, havayolu endüstrisinde stratejik esneklikle ilgili literatür, sistematik literatür araştırma yöntemi kullanılarak incelendi ve elde edilen bulgular, sistematik ve anlaşılır bir biçimde sunulmuştur. Sistematik literatür araştırması, belirli bir soruya cevap vermek için ilgili tüm çalışmaların bulgularını sistematik ve objektif bir şekilde değerlendiren ve sunan bir araştırma yöntemidir. Literatür taraması için inceleme kalitesini zenginleştireceğine inanılan ve havayolu endüstrisine yönelik çalışmaların daha fazla yer aldığı “Web of Science” ve “Scopus” veri tabanları kullanılmıştır. Ayrıca çalışmanın veri toplama sürecinde sonuçların geçerliliğini ve güvenilirliğini artırmak amacıyla PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses) süreci takip edilmiştir. Literatür taraması sonucu ulaşılan çalışmalar, havayolu işletmelerinin stratejik esnekliklerini geliştirmek amacıyla bilişim teknolojileri, filo yönetimi, dinamik kabiliyetler ve esnek kapasite gibi önemli öncülleri kullandıklarını göstermektedir. Bu bulgular, havayolu işletmelerinin gelecekteki belirsizliklere daha etkin bir şekilde yanıt verebilmeleri için stratejik esneklik geliştirme süreçlerine yönelik kılavuz oluşturabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Stratejik Esneklik, Havayolu Endüstrisi, Çevresel Belirsizlik

Kaynakça

• Alderighi, M., & Cento, A. (2004). European airlines conduct after September 11. Journal of Air Transport Management, 10(2), 97–107. https://doi.org/10.1016/S0969-6997(03)00053-X
• Ansoff, H. I. (1975). Managing Strategic Surprise by Response to Weak Signals. California Management Review, 18(2), 21–33. https://doi.org/10.2307/41164635
• Atasoy, B., Salani, M., Bierlaire, M., & Leonardi, C. (2013). Impact Analysis of a Flexible Air Transportation System. European Journal of Transport and Infrastructure Research. https://doi.org/10.18757/EJTIR.2013.13.2.2993
• Benaroch, M., Jeffery, M., Kauffman, R. J., & Shah, S. (2007). Option-Based Risk Management: A Field Study of Sequential Information Technology Investment Decisions. Journal of Management Information Systems, 24(2), 103–140. https://doi.org/10.2753/MIS0742-1222240205
• Brozovic, D. (2018). Strategic Flexibility: A Review of the Literature. International Journal of Management Reviews, 20(1), 3–31. https://doi.org/10.1111/ijmr.12111
• Chanphati, J., & Thosuwanchot, N. (2023). Strategic flexibility: a systematic review and future research directions. Journal of Strategy and Management, 16(3), 470–491. https://doi.org/10.1108/JSMA-08-2022-0134
• Chin, A. T. H., & Tay, J. H. (2001). Developments in air transport: implications on investment decisions, profitability and survival of Asian airlines. Journal of Air Transport Management, 7(5), 319–330. https://doi.org/10.1016/S0969-6997(01)00026-6
• Claussen, J., Essling, C., & Peukert, C. (2018). Demand variation, strategic flexibility and market entry: Evidence from the U.S. airline industry. Strategic Management Journal, 39(11), 2877–2898. https://doi.org/10.1002/smj.2940
• Crowther, M., Lim, W., & Crowther, M. A. (2010). Systematic review and meta-analysis methodology. Blood, 116(17), 3140–3146. https://doi.org/10.1182/blood-2010-05-280883
• Demir, S., Aktas, E., & Paksoy, T. (2021). Organizational flexibility of airlines during COVID-19: A study on the airline companies in Turkey. Hamburg International Conference of Logistics.
• Engau, C., Hoffmann, V. H., & Busch, T. (2011). Airlines’ Flexibility in Facing Regulatory Uncertainty: To Anticipate or Adapt? California Management Review, 54(1), 107–125. https://doi.org/10.1525/cmr.2011.54.1.107
• Hitt, M. A., Keats, B. W., & DeMarie, S. M. (1998). Navigating in the new competitive landscape: Building strategic flexibility and competitive advantage in the 21st century. Academy of Management Perspectives, 12(4), 22–42. https://doi.org/10.5465/ame.1998.1333922
• Hsu, C.-I., & Wen, Y.-H. (2002). Reliability evaluation for airline network design in response to fluctuation in passenger demand. Omega, 30(3), 197–213. https://doi.org/10.1016/S0305-0483(02)00027-0
• Idris, F. (2012). Achieving flexibility in service operations using the rigid flexibility framework: An exploratory study. International Journal of Business and Society, 13(3), 279.
• Inman, R. A., & Green, K. W. (2022). Environmental uncertainty and supply chain performance: the effect of agility. Journal of Manufacturing Technology Management, 33(2), 239–258. https://doi.org/10.1108/JMTM-03-2021-0097
• Kafetzopoulos, P., Psomas, E., & Katou, A. A. (2023). Promoting Strategic Flexibility and Business Performance through Organizational Ambidexterity. Sustainability, 15(17), 12997. https://doi.org/10.3390/su151712997 Kitchenham, B. (2004). Procedures for performing systematic reviews. Keele, UK, Keele University, 33(2004), 1-26.
• Kitchenham, B., & Charters, S. (2007). Guidelines for Performing Systematic Literature Reviews in Software Engineering.
• Liberati, A. (2009). The PRISMA Statement for Reporting Systematic Reviews and Meta-Analyses of Studies That Evaluate Health Care Interventions: Explanation and Elaboration. Annals of Internal Medicine, 151(4), W. https://doi.org/10.7326/0003-4819-151-4-200908180-00136
• Milliken, F. J. (1987). Three Types of Perceived Uncertainty about the Environment: State, Effect, and Response Uncertainty. The Academy of Management Review, 12(1), 133. https://doi.org/10.2307/257999
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2010). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. International Journal of Surgery, 8(5), 336–341. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2010.02.007
• Monteiro, L., & Macdonald, S. (1996). From efficiency to flexibility: the strategic use of information in the airline industry. The Journal of Strategic Information Systems, 5(3), 169–188. https://doi.org/10.1016/S0963-8687(96)80002-3
• Remencová, T., & Novák Sedláčková, A. (2022). The Model of the Virtual Air Carrier as a Concept for the Revival of Air Transport in the Slovak Republic. Applied Sciences, 12(19), 9755. https://doi.org/10.3390/app12199755
• Rubinstein, S., Martin-Rios, C., Erhardt, N., Hoffer Gittell, J., & George, V. P. (2016). Organizational responses to uncertainty in the airline industry: Changes in patterns of communication networks. Journal of Air Transport Management, 57, 217–227. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2016.07.021
• Sanchez, R. (1997). Preparing for an Uncertain Future. International Studies of Management & Organization, 27(2), 71–94. https://doi.org/10.1080/00208825.1997.11656708
• Shimizu, K., & Hitt, M. A. (2004). Strategic flexibility:Organizational preparedness to reverse ineffective strategic decisions. Academy of Management Perspectives, 18(4), 44–59. https://doi.org/10.5465/ame.2004.15268683
• Singh, D., Singh Oberoi, J., & Singh Ahuja, I. (2013). An empirical investigation of dynamic capabilities in managing strategic flexibility in manufacturing organizations. Management Decision, 51(7), 1442–1461. https://doi.org/10.1108/MD-05-2012-0332
• Timuroğlu, M. K. (2015). Örgütsel ve çevresel faktörlerin örgütsel yenilik üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 41-68.
• Wang, Y., Cao, Y., Xi, N., & Chen, H. (2021). High-Performance Work System, Strategic Flexibility, and Organizational Performance—The Moderating Role of Social Networks. Frontiers in Psychology, 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.670132
• Zhang, M., & Qi, Y. (2023). Vertical Network Relationships, Technological Capabilities, and Innovation Performance: The Moderating Role of Strategic Flexibility. Sustainability, 15(14), 11110. https://doi.org/10.3390/su151411110