Öğretmen Adaylarının Çocuk Sevme, Çocuk Hakları ve Çocuk Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2023, , 456 - 471, 24.06.2023

Erdem Hareket , Hatice Leblebici

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1071927

Abstract

Bu araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının çocuk sevme, çocuk hakları ve çocuk hakları eğitimine ilişkin tutumlarının ilişkisel bağlamda belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel araştırma yaklaşımına uygun şekilde ilişkisel tarama deseninde tasarlanmıştır. Araştırma grubunu amaçlı örnekleme yoluyla belirlenmiş 314 sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, Duyan ve Gelbal (2008) tarafından Türkçeye uyarlanan Barnett’in Çocuk Sevme Ölçeği, Karaman Kepenekçi (2006) tarafından geliştirilen “Çocuk Haklarına İlişkin Tutum Ölçeği ile Öztürk ve Doğanay (2017) tarafından geliştirilen ‘‘Çocuk Hakları Eğitimine Yönelik Tutum Ölçeği’’ uygulanarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde sınıf öğretmeni adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları, çocuk sevme düzeyleri ve çocuk hakları eğitimine ilişkin tutumlarının farklı değişkenler açısından karşılaştırılması için “Bağımsız Gruplar t-Testi”, “Tek Yönlü Varyans Analizi” kullanılmıştır. “Tek Yönlü Varyans Analizi-ANOVA” sonucunda ortaya çıkan anlamlı farklılığın hangi alt gruplar arasında olduğunu belirlemek için ise “Post-Hoc LSD Testi” analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf öğretmeni adaylarının çocuk sevme, çocuk hakları ve çocuk hakları eğitimine yönelik tutumları farklı değişkenler açısından ilişkisel olarak ele alınmış ve bu doğrultuda da çeşitli tespitler ve önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Çocuk hakları, çocuk hakları eğitimi, çocuk sevme, sınıf öğretmeni adayları, tutum

Supporting Institution

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.

Project Number

121B926

Thanks

Bu çalışma verileri, 121B926 numaralı TÜBİTAK-4004 BITO Projesi kapsamındaki hazırlık aşaması çalışmalarından elde edilmiştir. Proje kapsamındaki bilimsel çalışmalarla herhangi bir bağlantısı bulunmamaktadır.

An Investigation of the Relationship between Teacher Candidates’ Attitudes towards Liking of Child, Children’s Rights and Children’s Rights Education

Abstract

In this study, it was aimed to determine the attitudes of elementary school teacher candidates towards liking of children, children’s rights, and children’s rights education in a relational context. The design of the study was based on the correlational research model with quantitative methodology. The participant group of the research consists of 314 elementary school teacher candidates determined through purposive sampling. The data of the research are Barnett's Liking of Children Scale adapted to Turkish by Duyan and Gelbal (2008), “Attitude Scale towards Child Rights Scale developed by Karaman Kepenekçi (2006) and Attitude Scale towards Children’s Rights Education developed by Öztürk and Doğanay (2017). In the analysis of the data, "Independent Groups t-Test" and "One-Way Analysis of Variance" were used to compare the attitudes of the elementary school teacher candidates towards children's rights, their level of love for children and their attitudes towards children's rights education in terms of different variables. “Post-Hoc LSD Test” analyzes were used to determine between which subgroups the significant difference emerged as a result of “One-Way Analysis of Variance-ANOVA”. As a result of the research, the attitudes of the elementary school teacher candidates towards liking children, children’s rights and children’s rights education were discussed in terms of different variables and various determinations were made in this direction.

Keywords

Children’s rights, children’s rights education, liking children, prospective classroom teachers, attitude

Project Number

121B926

References

• Akbaşlı, S., Yanpar Yelken, T. ve Sünbül, Ö. (2010). Öğretmen adayı demokratik eğilim ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 94-108. http://www.ijoess.com/makaleler/2098177603_öğretmen%20adayı%20demokratik%20eğilim%20ölçeği%20geliştirme%20çalışması.pdf (Erişim tarihi: 10.12.2021).
• Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku: Çocukların hakları ve korunması (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi (Orijinal eserin basım tarihi 1995).
• Değı̇rmencı̇, T. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ı̇lişkin tutumlarının ı̇ncelenmesi. 20. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiri Özeti, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, 8-10 Eylül 2011:Burdur. https://www.pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=125279 (Erişim tarihi: 20.12.2021).
• Dirican, R. (2018). Tarihi süreçte çocukluk ve çocuk hakları. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(2), 51-62. http://doi.org/10.36731/cg.472028
• Durgut, A. (2014). 2005 Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çocuk hakları açısından ı̇ncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Duyan, V. ve Gelbal, S. (2008). Barnett çocuk sevme ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33, 40-48. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/674/125(Erişim tarihi: 10.01.2022).
• Ekici, M. N. ve Çalışandemir, F. (2021). Babaların çocuk sevme düzeyleri ile çocuklarıyla ilgilenme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi . Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,(58) , 711-732 .https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/61832/869748 (Erişim tarihi: 15.12.2021).
• Elçin, E. G. ve Arıdemir, A. G. (2017). Çocuk hakları çalışmaları 1. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
• Erbay, E. (2019). Çocuk hakları (2. Baskı). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Ergün, M. ve Özdaş A. (1999). Okul gözlemi ve uygulama çalışmalarının öğretmen adayları üzerindeki etkisi. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 115-119. http://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/3065/115119.pdf?sequence=1&i Allowed=y (Erişim tarihi: 28.12.2021).
• Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gelbal, S. ve Duyan, V. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin çocuk sevme durumlarına etki eden değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 127-137. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7798/102153 (Erişim tarihi: 28.12.2021).
• Gözütok, F. D. (2004). Öğretmenliğimi geliştiriyorum (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu İ. (2015). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 81-97. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4763/65440 (Erişim tarihi: 28.12.2021).
• Karaman Kepenekçı̇, Y. ve Baydık, B. (2009). Zihin engelliler öğretmen adaylarının çocuk haklarına ı̇lişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 329-350.https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRBNE56STRPQT09/zihin-engelliler-ogretmen-adaylarinin-cocuk-haklarina-iliskin-tutumlari (Erişim tarihi: 15.12.2021).
• Karaman Kepenekci, Y. (2006). A study of university students’ attitudes towards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14(3), 307-319.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2014). Eğitimciler için insan hakları ve vatandaşlık (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Karaman, Y. (1993). İlkokul öğretmenlerinin gözlemlerine göre çocukların aileleri tarafından istismarı ve ihmali (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım. (Orijinal eserin basım tarihi 1982).
• Kasapoğlu K, & Akyol T. (2012). Liking of children as a predictor of attitudes toward children’s rights. The New Educational Review, 28(2), 49-58.
• Kurt, S. L. (2016). Çocuk haklarına ı̇lişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 0(36), 99-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/24711/261358 (Erişim tarihi: 05.01.2022).
• Lasley, T. (1980). Preservice teacher beliefs about teaching. Journal of Teacher Education, 31(4), 38‐41. https://doi.org/10.1177/002248718003100410
• Leblebici, H. (2020). Öğretmen adaylarına yönelik insan hakları ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programının geliştirilmesi: Sınıf öğretmenliği üzerine bir uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Marso, R. N. & Pigge, F. L. (1994). Personal and family characteristics associated with reasons given by teacher candidates for becoming teachers in the 1990’s: Implications for the recruitment of teachers. A paper presented at the annual conference of the Midwestern Educational Research Association. Chicago, October 12‐15.
• Merey, Z. (2013). Social studies pre-service teachers’ attitudes towards children’s rights. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 243-253. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eku/issue/5457/73982 (Erişim tarihi: 17.11.2021).
• Merey, Z. (2018). Çocuk hakları. Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim programlarında çocuk hakları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, A. & Doğanay, A. (2017). Development of a Scale for the Attitude Towards Children’s Rights Education. Educational Process: International Journal, 6(3), 26-41. http://dx.doi.org/10.22521/edupij.2017.63.3
• Öztürk, A. (2019). Development of children's rights education curriculum for prospective preschool teachers. Journal of Theoretical Educational Science, 12(4), 1257-1283. https://doi.org/10.30831/akukeg.471086.
• Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2005). 5 ve 6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi . Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi , 25(2), 19-34 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6756/90845 (Erişim tarihi: 19.11.2021).
• Sağlam, M. ve Aral, N. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları. Çocuk ve Medeniyet, 1(2), 43-56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cm/issue/57207/807848 (Erişim tarihi: 19.11.2021).
• Saltalı, N. ve Erbay, F. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin konuşma, dinleme ve empati becerilerinin çocuk sevme davranışı açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 159-174. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59473/854639 (Erişim tarihi: 20.11.2021).
• Şanlı, D. ve Öztürk, C. (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 31-48. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deubefd/issue/25119/265238 (Erişim tarihi: 29.11.2021).
• Tekindal, S. (2021). Nicel, nitel, karma yöntem araştırma desenleri ve istatistik tasarımı ve yürütülmesi eğitim, psikoloji ve sosyoloji alanları için. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Türk, R., Kardaş-Özdemir, F. ve Kerimoğlu-Yıldız, G. (2017). Öğretmenlerin çocuk sevme durumlarının belirlenmesi: Kars örneği. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 7(1): 45-52. https://jag.journalagent.com/behcetuz/pdfs/BUCHD_7_1_45_52.pdf (Erişim tarihi: 13.12.2021).
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk hakları eğitimi programının hazırlanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uğurlu, C. T. (2013). Öğretmenlerin iletişim becerisi ve empatik eğilim davranışlarının çocuk sevme düzeyleri üzerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2):51-61. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pegegog/issue/22583/241221
• UN. (1924). Geneva Declaration of the Rights of the Child. Gathering a Body of Global Agreements. Genava: NGO Committee on Education. http://www.un- documents.net/gdrc1924.htm (Erişim tarihi: 19.11.2021).
• UN. (2006). Declaration of the Rights of the Child (1959). Department of Public Information: http://www.cirp.org/library/ethics/UN-declaration/ (Erişim tarihi: 19.11.2021).
• UNICEF. (1989). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. UNİCEF Türkiye: https://www.unicef.org/turkey/çocuk-haklarına-dair-sözleşme (Erişim tarihi: 15.12.2021).
• Uzun, H. ve Baran, G. (2019). Babaların okul öncesi dönemdeki çocuklarıyla ilişkisinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1) , 47-60 . https://doi.org/10.17860/mersinefd.518207
• Veenman, S. (1984). Perceived problems of beginning teachers. Review of Educational Research, 54(2), 143‐178. https://doi.org/10.3102/00346543054002143
• Yaşar Ekici, F. (2014). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies, 9(11), 593-602. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7416
• Yazıcı, Z. (2013). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk sevme eğilimlerinin incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 3(2), 279-286. http://dx.doi.org/10.13114/MJH/201322484