Zorbacı Davranışların Aile Sorunları Bağlamında Psiko-Sosyal Nedenselliğinin İncelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 175 - 199, 09.04.2014

Mücella Şimşek Mehmet Palancı

Öz

Bu araştırmanın amacı 7. ve 8. sınıf öğrencilerinde görülen zorbacı davranışların araştırma değişkenliği olarak ele alınan aile sorunları; ailedeki otoriter baskıcı tutum, ilişkilerde duyarsızlık ve tutarsızlık, anne baba ilişkilerinde uyumsuzluk, sosyal etkinliklerde kısıtlılık, ev ortamındaki düzensizlik, ekonomik sorunlar, ilişkilerde sınırsızlık, istismar-sağlık ve sosyal sorunlar bağlamında incelenmesidir. Araştırma iki farklı çalışma grubunda oluşmaktadır. Araştrım Grubu I Trabzon il merkezinde bulunan 4 ilköğretim okulunda 650 öğrenci arasından zorbalık düzeyine göre seçilen 240 öğrenciden oluşmaktadır. Araştrıma Grubu II, Grup I örnekleminin alındığı 4 ilköğretim okulunda zorbalık düzeyinin ortalama değişimini görmek üzere üç yıl sonra seçilen 117 öğrenciden oluşmaktadır. Grup I ve Grup II için toplam örneklem sayısı 357 kişidir. Araştırmanın veri toplama araçları araştırmacılar tarafından hazırlanan “Kimdir O?” sınıflama aracı, Bilgi Toplama Formu ve  Tuğrul (1996) tarafından geliştirilmiş “Gençlik Dönemi Aile Sorunlarını Değerlendirme Ölçeği” dir. Araştırmadan elde edilen verilerin analizi SPSS WINDOWS 15.0 programıyla gerçekleştirilmiştir. Deskriptif istatistik yanında, Tek Yönlü Varyans Analizi, t testi ve korelasyon tekniği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 7. ve 8. sınıf öğrencilerinde gözlenen zorbacı davranışların aile sorunlarıyla istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Sonuçlar eğitim ortamı, okul iklimi, psikolojik yardım ve akran istismarı ve alınabilecek psiko-sosyal önlemler kapsamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zorbacı davranış, Akran istismarı, Şiddet, Aile Sorunları

Kaynakça

• Batsche, G.M. & Knoff, H.M. (1994). Bullies and their victims: Understanding a pervasive problem in the schools. School Psychology Review, 23(2), 165-174.
• Besag, V. (1989). Bullies And Victims In Schools. from http://youthviolence.edschool.virginia.edu/bullying/whatis-bullying.html.
• Connally, I. & O'moore, M. (2003). Personality and family relation children who bully, Personality and Individual Differences, 35(3), 559-567.
• Cross, D., (2012). The friendly schools Friendly families programme: Three-year bullying outcomes in primary school children, International Journal of Educational Research, 53, 394-406.
• Doğan, A. (2010). Ecological systems model as a framework for bulliyng, Turkish Journal of Child and Adolescant Mental Healt, 17(3), 149-163.
• Dikmen, M., Ada, Ş. & Alver, B. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin saldırganlık özellikleri, University of Gaziantep Journal of Social Sciences, 10(2), 927-944.
• Dölek, N. (2000). Öğrencilerde zorbaca davranışlar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Dergisi, 1, 26-28.
• Egan, P. Does Bullying Really Do Children Any Horm Http://www.educationuisaedu.av/bullying. 2002 tarihinde erişilmiştir.
• Espelage, D. Bullies Are Also Victims Much More Then Thought” http.//www.apa.org 26.11.2002 tarihinde erişilmiştir.
• Genç, G. & Aksu, M.B. (2010). Genel lise öğrencilerinin zorbakurban davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 413-448.
• Hong, J.S. & Espelage, D.L. (2012). A review of research on bullying and peer victimization in school: An ecological system analysis, Aggression and Violent Behavior, 17, 311-3
• Jaeger, E.L. (2002). A Comparison of student-reported incidents and teachers' perceptions of bullying behaviors at the middle school level. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), University of Idaho, Moscow.
• Jaffe, P., Wolfe, P. & Wilson, S. (1990). Children of battered woman. Newbury Park CA: Sage.
• Lorber, R., Felton, D.K. & Reid, J.B. (1984). A social learning approach to the reduction of coercive processes in child abusive families: A molecular analysis. Advances in Behaviour Research & Therapy(6), 1. 174-186.
• McGannon-Kollman, M.L. (2002). Middle school students' sense of belonging and its relationship to their level of social skills and other predictor variables. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), The University of Connecticut.
• Mellor, A. “Bullying in Scottish Secondary Schools” http://www.cleo.net.uk, 26.11.2012 tarihinde erişilmiştir.
• Meyer-Adams, N. (2002). An investigation of the predictive effects of bullying behaviors and the psychosocial environment of schools on behaviors of middle school students. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), The University of Tennessee, Tennessee.
• Olweus, D. (1978). Aggression in the school: Bullies and whipping boys New York Wiley.
• Olweus, D. (1995). Bullying at school: What we know and what we can do. Oxford, UK: Blackwell.
• Önder, F.C. & Yurtal, F. (2008). Zorba kurban ve olumlu özellikler taşıyan ergenlerin aile özelliklerinin incelenmesi, KUYEB, 8(3), 821-833.
• Totan, T. & Yöndem, D. Z. (2007). Ergenlerde zorbalığın anne baba ve akran ilişkileri ile incelenmesi, Ege Ünv. Eğitim Fak. Dergisi, 8(2), 53-68.
• Papanikolaou, M. ve diğ. (2011). Bulliyng at school: The role of family, Procedia Social Behaviour and Science, 29, 4334
• Perry, D. G., Kusel, S. J., & Perry, L. C. (1988). Victims of peer aggression. Developmental Psychology, 24(6), 807-814.
• Pişkin, M. (2003). Okullarımızda yaygın bir sorun: Akran zorbalığı, VII.Ulusal PDR Kongresi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Rosental, L. What you can do stamp bullying” http://www.great schools.net 26.11.2012 tarihinde erişilmiştir.
• Ross, D.M. (1996). Childhood bullying and teasing: What school personnel, other professionals, and parents can do. Alexandria, Va: American Counseling Association.
• Ross, D. M. School Safety I Research I NEA Resources Parents’ Role in Bullying Prevention and Intervention. http://www.nea.org, 26.11.2012 tarihinde erişilmiştir.
• Sarpkaya, P. (2007). Yönetici öğretmen öğrenci ve velilere göre resmi liselerdeki öğrenci disiplin sorunlarının nedenleri, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 1101
• Schwartz, D. & Proctor, L.J. (2000). Community violence exposure and children's social adjustment in the school peer group: the mediating roles of emotion regulation and social cognition, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(4), 670-683.
• Seals, D.L. (2002). An investigation of the perceptions of bullying and victimization among students in grades 7 and 8: Prevalence; relationship to gender, grade level, ethnicity; and self-esteem and depression. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Delta State University, Mississippi.
• Selçuk, Z. & Güner, N. (2000). Sınıf içi rehberlik uygulamaları. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Smith, P.K., & Brain, P. (2000). Bullying in schools: Lessons from two. Aggressive Behavior, 26, 1-9.
• Sourander, A., Helstelä, L., Helenius, H. & Piha, J. (2000). Persistence of bullying from childhood to adolescence—a longitudinal 8-year follow-up study. Child Abuse & Neglect, 24(7), 873-881.
• Sapouna, M. & Wolke, D. (2013). Resilience to bullying victimizations: The role of individual, family and peer characteristics, Child Abuse & Neglect, 37, 997-1006.
• Title, B.B. (1999). Bully / victim conflict – An overview for educators. Minneapolis: Johnson Institute-QUS Inc.
• Ttofi, M.M., Farrington, D.P. & Lösel, F. (2012). School bullying as a predictors of violence later in life: A systematic review and meta-analiysis of prospective longitidual studies, Aggression and Violent Behavior, 17, 405-4
• Tuğrul, C. (1996). Gençlik dönemi aile sorunlarını değerlendirme ölçeği: Faktör yapısı, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 11, 25-43.
• Wang, J., Iannotti, R.J. & Luk, J. W. (2012). Patterns of adolescent bullying behaviours: Physical, verbal, exclusion, rumor, and cyber, Journal of Social Psychology, 50,521-534.
• Willoughby, W.E. (2002). Bullying among Texas Hispanic ninth-grade students. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Stephen F. Austin State University, Texas.
• Zotiss, G.A.H. ve diğ., (2014). Associations between child disciplinary practices and bullying behavior adolescents, Journal de Pediatria, DOI, 10.1016/jped.2013.12.009.