ATATÜRK DÖNEMİ’NDE ESKİ ESERLERİN KORUNMASINA YÖNELİK YAPILAN HUKUKİ DÜZENLEMELER

Year 2019, Issue: 8, 147 - 162, 31.05.2019

Şükrü Ünar

https://doi.org/10.33404/anasay.543595

Abstract

Ülkemizde eski
eserlerin korunmasına yönelik çalışmalar Osmanlı Devleti Dönemi’nde
başlamıştır. Osmanlı Devleti eski eserlerin korunması ve yurt dışına
çıkarılmasını engellemek için bazı hukuki düzenlemeler yapmış; ancak ekonomik,
siyasi faktörler ve I. Dünya Savaşının etkileri gibi sebeplerden dolayı
başarılı olamamıştır. Osmanlı Devleti yıkıldıktan sonra Anadolu’da Türkiye
Cumhuriyeti kurulmuştur. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’nde eski
eserlerin korunmasına yönelik bazı çalışmalar yapılmıştır. 1923-1938 yılları
arasında yapılan bu hukuki düzenlemelerin bir kısmı kendinden önce yaşamış olan
devletin rejimine ait olan siyasi ya da ideolojik anlamlar taşıyan taşınır ve
taşınmaz eserlerin göz önünden müze depolarına kaldırılması şeklinde, bazıları
ise müze yerleri, yurtdışına öğrenci gönderilmesi ve eğitim-öğretim programlarında
düzenlemeler yapılması şeklinde olmuştur.

Bu çalışmada, Atatürk
Dönemi’nde (1923-1938) Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürürlüğe
konulan eski eserlerle ilgili kanun çalışmalarının incelenmesi, bu çalışmaların
açıklanması ve yorumlanmasını amaçlamaktadır. 

Keywords

Atatürk Dönemi, Eski Eser, Hukuk Düzenlemeleri

References

• ARIK, Remzi Oğuz (1941), Arkeoloji Enstitüsü’nün Dünü, Bugünü, Yarını Hakkında, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası. ARIK, Remzi Oğuz (1947), Halkevlerinde Müze, Tarih ve Folklor Çalışmaları Kılavuzu, Ankara: CHP Halkevleri Yayınları. BAŞGELEN, Nezih (2011), Atatürk’ün Yurt Dışına Öğrenci Gönderme Projesi ve Eskiçağ Bilimleri Alanında İlk Yetişenler, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.CAN, Nurettin (1948), Eski Eserler ve Müzelerle ilgili Kanun Nizamname ve Emirler, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.ÇAL, Halit (1990), Türkiye'nin Cumhuriyet Dönemi eski eser politikası (2 cilt), Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.ÇETİN, Yusuf (2007), “Mustafa Kemal Atatürk Döneminde (1920-1938) Müze ve Eski Eserler Konusunda Yapılan Çalışmalar”, Erzurum Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, S. 12, 117-121. İNAN, Afet (1989), Atatürk’ten Mektuplar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.KARADUMAN, Hüseyin (2007), Türkiye’de Eski Eser Kaçakçılığı, Ankara: Icom Yayınları. MADRAN, Emre (1996), “Cumhuriyetin İlk Otuz Yılında (1920-1950) Koruma Alanının Örgütlenmesi”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 1-2, 59-97.ÖNDER, Mehmet (2002), “Atatürk ve Müzeler”, Atatürk Bildirileri, 158-180.Resmi Gazete, sayı 1742, Ankara 1934, 4080.Resmi Gazete, sayı 2820, 19 Eylül 1934, 4377-4379. Resmi Gazete, sayı 3867, 28 Mart 1938, 9548. TUĞLACI, Pınar (1987), “Tevhid-i Tedrisat Kanununun Kabul Edilmesi, Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Kapatılışı”, Çağdaş Türkiye I, 205-216.UMAR, Bilge (1981), Eski Eserler Hukuku, İzmir: Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.