Abstract
Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyıl ortalarında Yeniçeri Ağası olan ve 1745’te Erzurum Valisi tayin edilen Yazıcızade İbrahim Paşa’nın Erzurum’daki vakıflarının genel bir incelemesini kapsamaktadır. Yazıcızade İbrahim Paşa, 1749 yılında Erzurum Şehri’nde dini, eğitim ve ticari mekânlarını içeren bir vakıf tesis etmiştir. Vakıfla ilgili birçoğu zeyl olmak üzere 6 adet vakfiye mevcuttur. Yazıcızade İbrahim Paşa’nın vakfına ait eserlerin bazıları bugün hâlâ Erzurum’da ayakta olduğu görülmektedir. Vakıf eserleri günümüzde Erzurum Şehri’nin fiziki yapısına katkı sunmanın yanında manevi ikliminin hissedilmesini sağlamaya devam etmektedir. Vakfın eserlerinden İbrahim Paşa Cami, Erzurum için ayrı bir yeri olan Çifte Minareli Medrese, Ulu Camii ve Lala Paşa Camii gibi eserlerle birlikte şehir kimliğine katkı sunmada rol oynamaktadır. Çalışmamızda Yazıcızade İbrahim Paşa Vakfına ait durum, vakfiyeleri üzerinden genel olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma ile şehrin hem fiziki hem de sosyo-iktisadi tarihine katkı sunması amaçlanmaktadır.
References
- KAYNAKLAR Arşiv Kaynakları Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi
- VGMA. D. 624/45/20
- VGMA. D. 624/55/23
- VGMA. D. 624/58/25
- VGMA. D. 624/58/26
- VGMA. D. 624/44/18
- VGMA. D. 624/44/19
- BOA. DVN.MHM. D. 57/381
- BOA. C.ML. 171/7225
- Araştırma Eserler Ahmed Akgündüz, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1996.
- Bahaeddin Yediyıldız, “Vakıf”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 2012.
- Ferit Devellioğlu, Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2010.
- Hacı Mehmet Günay, “Vakıf” TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 2012, s. 475-479.
- M. Fuat Köprülü, İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
- Hüseyin Yurttaş, Haldun Özkan, Zerrin Köşklü…vd.; Yolların, Suların, ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum, Erzurum 2008, s. 45-223-260.
- Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
- Mehmed Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
- Nazif Öztürk, Elmalı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar, TDV Yayınları, Ankara 1995.
- Ömer Hilmi Efendi, İthaf-ül Ahlâf fî Ahkam-il Evkâf, İkbal Matbaacılık, Ankara 1977.
- Ömer Nasuhi Bilmen, Hukûk-ı İslâmiye ve Istılahât-ı Fıkhıyye Kâmusu, Bilmen Yayınevi.
- Sahîh-î Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1985.
- Şemseddin Sami, Kamûs-ı Türkî, Kapı Yayınları, İstanbul 2004.
- Ziya Kazıcı, Osmanlı Vakıf Medeniyeti, Bilge Yayınları, İstanbul 2003.
Abstract
This study covers the foundations in Erzurum of Yazıcızade İbrahim Pasha, who was the Janissary Agha in the middle of the 18th century in the Ottoman Empire and was appointed as Erzurum Governor in 1745. Yazıcızade İbrahim Pasha established religious, educational and commercial places in many points of Erzurum City in 1749 through foundations. There are 6 endowments related to the foundation. It is seen that some of the works belonging to the foundation of Yazıcızade İbrahim Pasha are still standing in Erzurum today. Foundation works continue to contribute to the physical structure of Erzurum City, as well as to ensure that its spiritual climate is felt. Ibrahim Pasha Mosque, which is one of the works of the foundation, plays a role in contributing to the identity of the city together with works such as the Double Minaret Madrasa, Ulu Mosque and Lala Pasha Mosque, which have a special place in Erzurum. In our study, the works of the Yazıcızade İbrahim Pasha Foundation, how the foundation was managed, how it gained a place among the physical and social elements of the city were discussed in detail. Therefore, with this study on the foundation, it is aimed to contribute to both the physical and socio-economic history of the city.
Keywords
References
- KAYNAKLAR Arşiv Kaynakları Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi
- VGMA. D. 624/45/20
- VGMA. D. 624/55/23
- VGMA. D. 624/58/25
- VGMA. D. 624/58/26
- VGMA. D. 624/44/18
- VGMA. D. 624/44/19
- BOA. DVN.MHM. D. 57/381
- BOA. C.ML. 171/7225
- Araştırma Eserler Ahmed Akgündüz, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1996.
- Bahaeddin Yediyıldız, “Vakıf”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 2012.
- Ferit Devellioğlu, Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2010.
- Hacı Mehmet Günay, “Vakıf” TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 2012, s. 475-479.
- M. Fuat Köprülü, İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
- Hüseyin Yurttaş, Haldun Özkan, Zerrin Köşklü…vd.; Yolların, Suların, ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum, Erzurum 2008, s. 45-223-260.
- Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
- Mehmed Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
- Nazif Öztürk, Elmalı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar, TDV Yayınları, Ankara 1995.
- Ömer Hilmi Efendi, İthaf-ül Ahlâf fî Ahkam-il Evkâf, İkbal Matbaacılık, Ankara 1977.
- Ömer Nasuhi Bilmen, Hukûk-ı İslâmiye ve Istılahât-ı Fıkhıyye Kâmusu, Bilmen Yayınevi.
- Sahîh-î Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1985.
- Şemseddin Sami, Kamûs-ı Türkî, Kapı Yayınları, İstanbul 2004.
- Ziya Kazıcı, Osmanlı Vakıf Medeniyeti, Bilge Yayınları, İstanbul 2003.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | MAKALELER |
| Authors | |
| Publication Date | November 30, 2022 |
| Published in Issue | Year 2022 Issue: 22 |
