Guhertin û Tehrîfat di Kilamên Dengbêjan de: Mînaka “Ez Gul im Gula di Zinêr de

Year 2020, Volume: 8 Issue: UMS'20, 35 - 40, 30.12.2020

Tekin Çifçi , Serdar Öztürk

https://doi.org/10.18506/anemon.832145

Cited By: 1

Abstract

Dengbêj, berdevkên çanda devkî ya Kurdan in. Gelek dengbêj ji çanda xwendin û nivîsandinê bêpar in. Ev jî rê li ber jibîrkirin, guhertin û texrîfata li ser kilaman vedike. Mebesta vê xebatê ew e ku texrîfat û guhertina li ser kilaman di mînaka "Ez gul im, gula di zinêr da" de li ber çavan raxin. Heman kilam ji Reso, Şakiro û Huseyno hatiye guhdarkirin û deşîfrekirin. Şîroveya her sê dengbêjan ji aliyê naverok û teşeyê ve hatiye berawirdkirin. Wekî encam, mirov dikare bibêje ku di çanda dengbêjiyê de guhertin û texrîfata li ser kilaman di demeke kurt de pêk tê. Sedema herî mezin jî nexwendin û nenivîsandina dengbêjan e. Gava ku kilam tevî peyv û notayan neyên tomarkirin dê kilam ji eslê xwe dûr bikevin û ew çand dê bikeve bin xetereya wendabûnê.

Keywords

Kilamên Dengbêjan, Tehrifat, Reso, Reso, Şakiro, Şakiro, Huseyno, Huseyno

Dengbej Şarkılarında Değiştirme ve Tahrifat: "Ez Gul im Gula Di Zinêr de" Örneği

Abstract

Dengbejler, Kürt sözlü kültürünün sözcüleridir. Dengbejlerin çoğu okuma ve yazma bilmemektedir. Bu da şarkılar üzerinde tahrifata ve değişmelere yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı, şarkılar üzerindeki tahrifat ve değiştirmeleri "Ez gul im, gula di zinêr da" örneği üzerinden ortaya koymaktır. Aynı şarkı Reso, Şakiro ve Huseyno’dan dinlenmiş ve deşifre edilmiştir. Her üç yorum, biçim ve içerik bakımından karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, Dengbej şarkılarında tahrifat ve değişim çok kısa bir sürede gerçekleşmektedir. Bunun en önemli sebebi Dengbejlerin büyük çoğunluğunun okuryazar olmamasıdır. Şarkıların nota ve sözleri ile beraber kayıt altına alınmaması durumunda ya tamamen unutulacak ya da orijinalliklerini kaybedeceklerdir.

Keywords

Reso, Şakiro, Huseyno, Dengbej Şarkıları, Tahrifat

Alteration And Distortıons in Dengbêj’s Songs: Example "Ez Gul im Gula Di Zinêr de"

Abstract

Dengbejs are the spokespersons of the Kurdish oral culture. Most Dengbej’s are not able to read or write. This causes distortion and changes in the songs. This study aims to reveal the distortions and alterations on the songs through the example of "Ez gul im, gula di zinêr". The same song was listened to and deciphered from Reso, Şakiro and Huseyno. All three comments are compared in form and content. As a result, falsification and change occur in a very short time in Dengbej songs. The most important reason for this is that the majority of Dengbejs are illiterate. If the songs are not recorded with their notes and lyrics, they will either be completely forgotten or lose their originality.

Keywords

Dengbej songs, Distortion, Reso, Şakiro, Huseyno

References

• Ağcakulu, A. (2012). Ortadoğu’da Kürtçe Radyo Yayınları: Erivan Radyosu Örneği (1955-1990). Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Aras, A. (2010). Kilama Kurdî û Dengbêjiya Serhedê. Kovara Bîr 7, 36-39.
• Aras, A. (2013). Şairê Kurda yê Efsaneyî Evdalê Zeynikê, Stenbol. Weşanên AKYAD.
• Badikanli, C. "Belgesela Dengbêj Reso", https://www.youtube.com/watch?v=AiR84j5L-mU&t=154s&ab_channel=CELİLBADİKANLI 01.09.2020.
• Can, MC., & Levendoğlu, NO. (2002). Geleneksel Türk Sanat Müziği Terminolojisinde Çok Kültürlü Unsurlar. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 239-245.
• Cîhanî, P. (2013). Şîroveya Mem û Zîna Ehmedê Xanî, Stenbol: Weş. Nûbihar.
• Cindî, H. & Evdal, E. (2008). Folklora Kurmanca, Stenbol Weşanên Avesta . Çifçi, T. (2015). Di çarçoveya bîra civakî ya Kurdan de têkiliya bûyerên dîroka nêzîk û kilamên dengbêjan. International Journal of Kurdish Studies (IJOKS), 2 (1).
• Çifçi, T. (2017). Kilam û Jin. Stenbol: Weşanên Nûbihar.
• Dît, N. (2010). Dengbêj geleneğinin son halkası: Reso. https://dengbejler.wordpress.com/2016/11/24/dengbej-geleneginin-sonu-ya-da-bu-gelenegin-son-halkasi-reso/
• Güneş, Ö. & Şahin, İ. (2019). Antolojiya dengbêjan 1, Dengbêj Reso. Çapa 2. Stenbol: Weşanên Nûbihar.
• Güneş, Ö. & Şahin, İ. (2019). Antolojiya dengbêjan 2, Dengbêj Reso. Çapa 2. Stenbol: Weşanên Nûbihar.
• Honko, L. (2006). Ağıtlar: Yeniden yaratma, yapı ve tür problemleri. (İsmail Görkem, Çev.) Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 içinde. M. Öcal Oğuz vd. (Ed.) Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Dengbej Huseyno kimdir? https://www.bernamegeh.org/2019/11/29/dengbej-huseyno-kimdir/ 04.09.2020.
• Izady, MR. (2011). Kürtler, Bir El Kitabı. (Wer. Cemal Atilla) Stenbol: Weşanên Doz.
• Kevirbirî, S. (2009). Sedasala qêrînekê Karapetê Xaço. (Şerîf Derînce, Wergera ji Tirkî) Stenbol: Weşanên Do.
• Oncu, M. (2011). “Dengbêj û Dengbêjî”. Azad Zal (Ed.), Din av Antolojiya Dengbêjan 1 de. Stenbol: Weşanên Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê.
• Ong, WJ. (2010). Sözlü ve yazılı kültür. 2. Basım. İstanbul Metis Yayınları.
• Oremar, K. (2015). Dengê Azadiyê û Sembola Biratiyê Aram Tîgran, Çapa 2. Diyarbekir: Weşanên Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê.
• Öztürk, S. (2014). Di tradîsyona dengbêjiya Kurdî de Şakiro (Jiyan û berhem), Zanîngeha Mardîn Artukluyê Enstîtuya Zimanên Zindî yên li Tirkiyeyê Şaxa Makezanista Ziman û Çanda Kurdî, Teza Lîsansa Bilind, Mêrdîn.
• Shiloah, A. (2002). Kürt Müziği. Mehmet Bayrak (Ed.), Kürt Müziği: Dansları ve Şarkıları. Ankara: Özge Yayınları.
• Şenses, B. (2013). Investıgatıon of Makam Correlatıon Between Turkish Art Musıc and Turkısh Folk Musıc, Çankaya Unıversity The Graduate School of Natural and Applied Sciences Electronic And Communication Engineering. Master Thesis. Ankara.
• Yaş, Z. (2015). Şakarên Muzîka Kurdî 1 (1803-1930). Stenbol: Weşanên Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê.
• Yaş, Z. (2016). Şakarên muzîka Kurdî 2. (1931-2013), Stenbol: Weşanên Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê.