TÜRK MİLLİ BASINI EKSENİNDE DARÜLFÜNUN’UN KAPATILMASI MESELESİ

Year 2022, , 379 - 394, 01.05.2022

Mustafa Samur , Adnan Sofuoğlu

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1072241

Abstract

Geçmişten günümüze toplumların önemli önceliklerinden biri, gelecek neslin eğitimi olmuştur. Millî Mücadele yıllarından başlayarak Türkiye Cumhuriyeti’nde eğitim sisteminin nasıl olması gerektiğine dair önemli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar yükseköğretimde (Darülfünun) üniversite reformuyla devam etmiştir. Üniversite Reformu (Malche Raporu) neticesinde Darülfünun kapatılarak, yerine İstanbul Üniversitesi kurulmuştur. Bu çalışmada, Türk Milli Basınında önemli bir yere sahip olan Hâkimiyeti Milliye, Vakit, Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde “Darülfünun” ile ilgili çıkan haberler taranmıştır. Bu gazetelerde köşe yazısı bulunan Ahmet Şükrü, Falih Rıfkı, Yunus Nadi ve Mahmut Bey gibi dönemin etkin kalemlerinin yazıları da tespit edilmiştir. Ayrıca dönemin Maarif Vekili Reşit Galip’in konuyla ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Bu gazetelerde ilgili haberler iki başlık altında toplanmıştır. Bu başlıklardan ilki, gazetelerin “Darülfünun” ile ilgili haberleri ve düşünceleridir. İkinci başlık ise köşe yazarlarının “Darülfünunun” ile ilgili görüşlerinin işlenmesidir. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. Ayrıca ilgili alanyazınından, arşiv vesikalarından, zabıt ceridelerinden, hatıratlardan ve süreli yayınlardan yararlanılmıştır. Sonuç olarak Darülfünun’un, kapatılma aşamaları, kapatılmasıyla ilgili bürokrasinin, yazarlarının düşünceleri Türk basınının bakışı ekseninde değerlendirilmiştir.

Keywords

Üniversite Reformu, Malche Raporu, Türk Basını, İstanbul Üniversitesi, Darülfünun

Thanks

Sayın Editör ve Editör Kurulu, Teşekkürler...

DARÜLFÜNUN'S CLOSURE İSSUE FROM THE LENS OF THE TURKİSH NATİONAL PRESS

Abstract

From past to present, one of the most important priorities of societies has been the education of the next generation. Starting from the years of the National War, important studies have been carried out on how the education system should be in the Republic of Turkey. These studies continued with the university reform in higher education (Darülfünun). As a result of the University Reform (Malche Raporu) Darülfünun was closed and, instead of it, Istanbul University was established. In this study, the news about "Darülfünun" in the newspapers such as; Hâkimiyeti Milliye, Vakit, Cumhuriyet and Milliyet, were examined which have an important place in the Turkish National Press. The articles of influential writers of the period such as Ahmet Şükrü, Falih Rıfkı, Yunus Nadi and Mahmut Bey, who had columns in these newspapers, were also identified. In addition, the views of Reşit Galip, the Minister of Education of this period are also included. The related news in these newspapers are grouped under two sections. The subject of the first, is the news and thoughts of the newspapers about "Darülfünun". The second section is about the processing of the opinions of the writers about "Darülfünun". In this study, document analysis technique was used as a qualitative research method. In addition, the relevant literature, archive documents, parliament reports, memoirs and periodicals were analyzed. As a result, the closure stages of Darülfünun were evaluated in the aspects of the thoughts of the bureaucracy and the authors in Turkish press.

Keywords

University Reform, Malche Report, Turkish Press, Istanbul University, Darülfünun

References

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) 30.18.1.2/41.82.16, 12.11.1933. 30.18.1.2/41.90.10, 24.12.1933. 30.18.1.2/34.16.7, 13.03.1933. 30.18.1.2/39.64.1, 14.09.1933.
• Çaycı, Abdurrahman. Atatürk ve Kültür Alanında Çağdaşlaşma. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1992. Erdem, Ali Rıza. Atatürk'ün bilime verdiği önem: Bilimi ve Bilimsel Düşünceyi Hayatta Rehber Edinmesi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2014.
• Hirsch, Ernst E. Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin Gelişmesi. Ankara: C .I, A.Ü. Yayınları, 1998.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. “Darülfünun Tarihçesine Giriş”. TTK Belleten. 54/ (1990): s.669-738.
• Kobal, Yunus. 1933 Üniversite Reformunun Atatürk’ün Kültür Politikasındaki Yeri, Prof. Dr. Abdurrahman Çaycı’ya Armağan. Ankara: 1995.
• Kocatürk, Utkan. “Atatürk’ün Üniversite Reformu ile İlgili Notları”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 1/1 (1984): s.3-96. Koçer Hasan Ali. Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923). İstanbul: MEB Yayınları, 1991.
• Malche, Albert. İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor. İstanbul: Maarif Vekilliği, Devlet Basımevi, 1939.
• Mustafa Kemal Atatürk. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1989.
• Namal, Yücel ve Karakök, Tunay. “Atatürk ve Üniversite Reformu (1933)”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science. Bülent Ecevit Üniversitesi. 1/24 (2001): 31.
• Okçabol, Rıfat. Yükseköğretim Sistemimiz. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2007.
• Taner, Timur. Toplumsal Değişme ve Üniversiteler. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2000.
• Yıldız, Ahmet. Modernleşen Türkiye’de Siyasal Düşünce. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
• “Darülfünunda Islahat”, Hakimiyeti Milliye, 3 Mayıs 1930, s.1.
• “Darülfünun Meselesi”, Hakimiyeti Milliye, 18 Eylül 1931, s.1.
• “Darülfünun Islahı İçin” Hakimiyeti Milliye, 11 Mayıs 1933, s.1. “İstanbul Üniversitesi Teşkil Ediliyor”, Hakimiyeti Milliye, 21 Mayıs 1933, s.1.
• “İstanbul Üniversitesi Kuruldu” Hakimiyeti Milliye, 1 Ağustos 1933, s.1.
• Falih Rıfkı Bey, “Üniversite”, Hakimiyeti Milliye, 6 Haziran 1933, s.1.
• Falih Rıfkı, “Darülfünun”, Hakimiyeti Milliye, 23 Eylül 1931, s.1.
• Falih Rıfkı, “Üniversite”, Hakimiyeti Milliye, 22 Mart 1934, s.1.
• Falih Rıfkı, “Darülfünun”, Hakimiyeti Milliye, 21 Temmuz 1932, s.1.
• Falih Rıfkı, “Darülfünun”, Hakimiyeti Milliye, 18 Ağustos 1933, s.1.
• Burhan Asaf, “Üniversite Demagojisi”, Hakimiyeti Milliye, 20 Mart 1933, s.3.
• Burhan Asaf, “Üniversite”, Hakimiyeti Milliye, 1 Ağustos 1933, s.2.
• Necip Ali, “Yeni Türk Üniversitesi”, Hakimiyeti Milliye, 1 Ağustos 1933, s.1.
• Neşet Ömer, “Darülfünun’dan İstanbul Üniversitesi’ne 1923-1933”, Hakimiyeti Milliye, 26 Birinciteşrin 1933, s.1.
• “Darülfünunun ıslahı meselesi”, Milliyet, 26 Nisan 1930, s.1.
• “Darülfünunun Ankara’ya Nakli Kabul Edilmedi”, Milliyet, 23 Mayıs 1933, s.1.
• “Türkiye’de İlim İnkılabı Başladı”, Milliyet, 31 Temmuz 1933, s.1. “Üniversitedeki İki İstifanın Sebebi Nedir”, Milliyet, 12-14 Ağustos 1933, s.1.
• “Üniversite Islahat Heyetine Hücumlar Devam Ediyor”, Milliyet, 12 Eylül 1933, s.1.
• Falih Rıfkı Bey, “Darülfünun”, Milliyet, 5 Temmuz 1930, s.1.
• Falih Rıfkı Bey, “Üniversite”, Milliyet, 4 Ağustos 1933, s.1.
• Ahmet Şükrü, “Fena Müdafaa”, Milliyet, 31 Kanunuevvel 1931, s.1.
• Ahmet Şükrü, “Darülfünun Islahı”, Milliyet, 25 Mayıs 1933, s.1.
• Ahmet Şükrü, “Darülfünun Islahı”, Milliyet, 31 Temmuz 1933, s.1.
• Mahmut Bey, “Maarif Vekâleti, Üniversite Meselesi”, Milliyet, 18 Ağustos 1933, s.1.
• Mehmet Asım, “Profesör Malche’ın Raporu” Vakit, 11 Haziran 1932, s.1.
• “Darülfünun ve Ecnebi Mütehassıslar”, Cumhuriyet, 6 Teşrinisani 1930, s.1.
• Yunus Nadi, “Darülfünunumuzda Islah Faaliyetleri”, Cumhuriyet, 28 Mayıs 1933, s.1.
• Yunus Nadi, “Darülfünunumuzda Islahı Etrafında”, Cumhuriyet, 5 Haziran 1933, s.1.
• Yunus Nadi, “Yeni Bir Meşale İstanbul Üniversitesi”, Cumhuriyet, 2 Ağustos 1933, s.1.
• Yunus Nadi, “En Büyük Kuvvet İlim ve Fendedir”, Cumhuriyet, 7 Haziran 1934, s.1.
• N. Mermi, “Gazi Türkiye’sinde İnkılâp ve Üniversite”, Cumhuriyet, 1 Temmuz 1933, s.1.
• Kazım Nabi, “Yeni Türk Üniversitesinin Eşiğinde”, Cumhuriyet, 30 Temmuz 1933, s.1.
• Alaettin Cemil, “İnkılap Enstitüsü ve Gençlik”, Cumhuriyet, 23 Ağustos 1933, s.1.
• Alaettin Cemil, “İstanbul Üniversitesi”, Cumhuriyet, 18 Teşrinisani 1933, s.1.