ATATÜRK TARAFINDAN CUMHURİYET HALK PARTİSİ'NE MİRAS BIRAKILAN ÇANKAYA ARAZİSİNİN HAZİNEYE SATILMASI OLAYI

Year 2023, , 358 - 385, 29.10.2023

Kadri Unat

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1290119

Abstract

27 Aralık 1919’da Ankara’ya gelen Mustafa Kemal Paşa, önce Ziraat Mektebinde, ardından da Gar Müdürlüğü Direksiyon Binasında ikamet etti. Fakat İstasyondaki bina Atatürk’ün çalışma ve dinlenmesi için yetersiz kalınca uygun bir konut arayışı içine girildi. Daha sakin bir ortamda yaşamasını sağlamak amacıyla da Çankaya bağlar bölgesinde bulunan bağevi, Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi’nin organizasyonuyla Ankaralılar tarafından satın alınarak Mustafa Kemal Paşa’ya armağan edildi. Atatürk, böylelikle yeni yaşam yeri olarak söz konusu dönemde Ordu Köşkü, günümüzde ise Atatürk Köşkü olarak isimlendirilen yapıya yerleşti. Takip eden yıllarda köşkün arazisine komşu arazileri de satın alan Atatürk, Çankaya’da yer alan mal varlığını Cumhuriyet Halk Partisi’ne bıraktı. Ancak CHP yönetimi, bu araziyi 24 Ekim 1949’da hazineye (devlete) sattı.
Bu çalışma, Atatürk’ün CHP’ye bıraktığı Çankaya arazisini, bununla ilgili satış işleminin detaylarını, bu satıştan dolayı Demokrat Parti iktidarında başlatılan inceleme neticesinde Maliye Müfettişi Lütfü Kamu tarafından hazırlanan raporu, konunun partiler arası ilişkilere nasıl yansıdığını ve nasıl sonuçlandığını konu edinmektedir. Böylelikle söz konusu satış işlemiyle ilgili mevcut soru işaretlerinin giderilmesine katkı sağlanması hedeflenmektedir.

Keywords

Atatürk, Cumhuriyet Halk Partisi, Çankaya Köşkü Arazisi, Demokrat Parti, Lütfü Kamu

THE EVENT OF THE SALE OF ÇANKAYA LAND TO THE PUBLIC PURSE WHICH LEGATED BY ATATÜRK TO REPUBLICAN PEOPLE’S PARTY

Abstract

Mustafa Kemal Pasha, who came to Ankara on December 27, 1919, resided first in the Agricultural School and then in the Steering Building of the Station Directorate. However, when the building in the station was insufficient for Atatürk to work and rest, a search for a suitable residence was started. In order to enable his to live in a quieter environment, the vineyard house located in the Çankaya Bağlar region was bought by the people of Ankara with the organization of Mufti Rıfat Börekçi and presented to Mustafa Kemal Pasha. Thus, Atatürk settled in the building called Ordu Mansion in the said period and Atatürk Mansion today as his new living place. In the following years, Atatürk bought the neighboring lands of the mansion and left his property in Çankaya to the Republican People's Party. However, the RPP administration sold this land to the treasury (state) on October 24, 1949.
This study deals with the Çankaya land that Atatürk left to the RPP, the details of the sale transaction, the report prepared by the Finance Inspector Lütfü Kamu as a result of the investigation initiated under the Democratic Party government, how the issue reflected on the relations between the parties and how it resulted. Thus, it is aimed to contribute to the elimination of existing question marks regarding the said sale transaction.

Keywords

Atatürk, Çankaya Mansion, Demokratic Party, Lütfü Kamu, Republican People's Party

References

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Resmi Gazete
• Abalıoğlu, Yunus Nadi. Ankara'nın İlk Günleri. İstanbul: Sel Yayınları, 1955.
• Adıvar, Halide Edip. Türk’ün Ateşle İmtihanı. İstanbul: Atlas Kitabevi, 1994.
• Arolov, Semen Ivanovich. Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Hatıraları. Çev. Hasan Ali Ediz. İstanbul: Burçak Yayınevi, 1967.
• Atatürk Evleri. Yay. Haz. Binnur Koral, Ömer Ötgün, Haydar Dönmez. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Bas., 2007.
• Atatürk, Mustafa Kemal. Atatürk'ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri. Der. Nimet Arsan. Cilt: IV, Ankara: ATAM Yay., 1991.
• Aysal, Necdet. “Ulusal Direnişin ve Umudun Adı: Mustafa Kemal Paşa-Ankara”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6/10, 2020, 215-229.
• Bardakçı, Murat. Atatürk’ün Mutfağı. İstanbul: Turkuvaz Kitap, 2022.
• Baykal, Bekir Sıtkı. Heyet-i Temsiliye Kararları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1989.
• Birlik, Gültekin Kamil. “Atatürk’ün Mal Varlığı”, Belleten. Cilt: 78, Sayı: 282, Ağustos 2014, 757-801.
• Çakmak, Fevzi. “Halkevlerinin Kapatılması ve Cumhuriyet Halk Partisi Mallarına El Konulması”, History Studies. Volum 7, Issue 3, September 2015, 1-21.
• Erdoğdu, Şeref. Ankaram. Ankara: Aklan Matb., 1965.
• İğdemir, Uluğ. Heyet-i Temsiliye Tutanakları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1975.
• Kansu, Mazhar Müfit. Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C. II. Ankara: TTK Yay., 1988.
• Kinross, Lord. Atatürk. Çev. Necdet Sander. İstanbul: Altın Kitaplar Yay., 19. Baskı, 2007.
• Mamboury, Ernest. Ankara Gezi Rehberi. Çeviri Kurulu: Çağrı Eroğlu vd. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 2014.
• Özgül, Cemil. “Atatürk’ün Ankara’ya Gelişi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt 10, Sayı 28, Mart 1994, 137-156.
• Şapolyo, Enver Behnan. Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi. Ankara: Rafet Zaimler, 1958.
• Uran, Hilmi. Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950). Yay. Haz. Cem Çobanlı, Pınar Güven. İstanbul: İş Bankası Yay., 2007.
• Uzun, Hakan. “Mustafa Kemal Paşa’nın Milli Mücadele Başlarında Kırşehir’e Gelişi”, CTAD. Yıl: 2, Sayı: 3, (Bahar 2006), 59-76.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet. Bir Liselinin Milli Mücadele Anıları. İstanbul: Varlık Yay., 1971.
• https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/1371477-cankaya-koskunun-arazisini-devlete-satan-chp-yolsuzlukla-suclanmis-ama-suclama-1950de-cikartilan-affa-girmisti Erişim 01.04.2023.