II Meşrutiyet Döneminde Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin Siyasî Faaliyetleri

Year 2010, , 157 - 176, 01.05.2010

Emruhan Yalçın

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000321

Cited By: 1

Abstract

-

Keywords

-

II Meşrutiyet Döneminde Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin Siyasî Faaliyetleri

Abstract

Osmanlı’nın Bizans’tan devraldığı bir kurum olan Patrikhane’nin,İmparatorluğun yükselme ve duraklama dönemlerinde “millet sistemi” esasınadayanan siyaseti gereği bazı yetkilerle donatılarak Rum tebaa üzerindeetkinleştirildiğini görmekteyiz. İmparatorluğun gerileme ve yeni Türk Devleti’ninMilli Mücadele dönemlerinde milliyetçilik akımlarından etkilenen ve dış güçlerindesteğini de alan Patrikhane; Megali İdea için çok önemli bir dönüm noktası olanYunanistan’ın bağımsız bir devlet olma düşüncesini hayata geçirmiş, kurulduğugünden I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar topraklarının katlanarak genişletilmesiyolunda kısa sürede çok mesafe kat ederek Bizans’ın yeniden canlandırılmasıamacıyla yürütülen her faaliyeti ya organize etmiş, ya desteklemiş, ya da faaliyetibizzat icra etmiştir. M. Kemal’in “bir fesat ve hıyanet ocağı” olarak gördüğü ve tarihî süreçiçerisinde devlet ve millet aleyhine faaliyetleri göz önünde bulundurulanPatrikhane’nin Lozan görüşmeleri sırasında Misak-ı Millî sınırları dışınaçıkarılmak istenmesine rağmen, Hristiyan Bloğun direnci ve ısrarı nedeniylebaşarılı olunamamıştır. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde kalan 1500-2000Ortodoks Rum tebaanın sadece dinî vecibelerini yerine getirmek üzere topraklarımızüzerinde kalmasına izin verilen Rum Patrikhanesi, bugün demokratik ve laik Türkiye Cumhuriyeti’nin köklü bir kurumu olarak diğer Türk kurumları gibi Devletinistiklali ve Cumhuriyetin bekası için üzerine düşen görevi yapmak zorundadır

Keywords

II. Meşrutiyet, Patrikhane, Metropolit, İttihat ve Terakki, Yunanistan

References

• Akşin, Sina; Jön Türkler ve İttihat ve Terakkî, İstanbul, 1987.
• Akyol, Taha; Medine'den Lozan'a, İstanbul, 1997.
• Alexandris, Alexis; The Greek Minority of İstanbul and Greek-Turkish Relitions 1918-1974, Athens, 1983.
• Anagnostopulu, Athanasia; "Tanzimat ve Rum Milletinin Kurumsal Çerçevesi Patrikhane, Cemaat Kurumları, Eğitim" 19. Yüzyıl İstanbul'unda Gayrimüslimler, (Editör: Pinnelopi Stathis), (Çev. Foti ve Stefo Benlisoy), İstanbul, 1999.
• Arslanpay, Nail; Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1973.
• Atalay, Bülent; Fener Rum Patrikhanesi’nin Siyasî Faaliyetleri (1908-1923), Tarih ve Tabiat Vakfı (TATAV) Yayınları, İstanbul, 2001.
• Aydın, Mehmet Âkif; İslâm ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları, İstanbul, 1999.
• Bayur, Yusuf Hikmet; Türk İnkılâbı Tarihi, Cilt:I, Kısım:II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1983.
• Bolay, Süleyman Hayri; Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Ankara, 1999.
• Bozis, Sula; “Yoakimyon Rum Kız Lisesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.3, İstanbul, 1993.
• Bozkurt, Gülnihal; Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasî Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşların Hukukî Durumu (1839-1914), Ankara, 1996.
• Cevdet Paşa, Maruzat, (Yay. Yusuf Halâçoğlu), İstanbul, 1980.
• Ercan, H. Yavuz, Ondokuzuncu Yüzyılda Balkanlarda Kilise, Ankara, 1987.
• Ergin, Osman; Türk Maarif Tarihi, II, İstanbul, 1940.
• Frazee, Chavles A.; The Orthodox Church and Independent Greece 1821-1852, Cambridge, 1969.
• Güneş, İhsan; Türk Parlamento Tarihi, I, Ankara, 1995.
• Tuncer Günay, Misyonerler ve Fener Rum Patrikhanesi Haçlıların Ajan-Provokatör Kolları, Berikan Yayınevi, Ankara, 2002.
• Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Öğretim Üyeleri, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2004.
• Kadri, Hüseyin Kâzım; Rum Patriğine Açık Mektup, İstanbul, 1330/1914.
• Kâmil Paşa'nın Anıları, (Yay. Gül Çağalı Güven), İstanbul, 1991.
• Menteşe, Halil; Anılar, İstanbul, 1986.
• Ömeroğlu, Aydın; Türk Devleti ve Rum Patrikhanesi Kim Kimin Dostu?, Avcı Ofset, İstanbul, 1995.
• Pakalın, Mehmet Zeki; "Piskopos Mukataa Kalemi", Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, İstanbul, 1993.
• Sofuoğlu, Adnan; Fener Rum Patrikhanesi ve Siyasi Faaliyetleri, Turan Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• Şahin, M. Süreyya; Fener Patrikhanesi ve Türkiye, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1980.
• Şahin, M. Süreyya; Türkiye’deki Patrikhaneler, İlke Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Sonyel, R. Salâhi; "Hristiyan Azınlıklar ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemi", Osmanlı'dan Günümüze Ermeni Sorunu, (Editör: Hasan Celal Güzel), Ankara, 2000.
• Türkgeldi, Ali Fuat; Mesâil-i Mühimme-i Siyasîyye, I, (Yay. Bekir Sıtkı Baykal), Ankara, 1987.
• Yalçın, Emruhan; Atatürk Türkiye’sinde Ekümenik Ortodoks Patrikhanesi ve Bizans Projesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2008.
• Yıldırım, Uğur; Keşiş Güç Emperyalizmin Ortodoks Kartı, 1.Baskı, Otopsi Yayınları, 2005.
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi).
• Meclis-i Ayan Zabıt Ceridesi.
• MMZC (Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi).
• Düstur, IX, "Hukûk-ı Aile Kararnamesi", İstanbul, 1928.
• Akşam, Ati, Sabah, Türkçe İstanbul Gazeteleri.