İŞGALDEN KURTULUŞA DOĞU TRAKYA

Year 2016, , - , 28.01.2016

Özgür Mert

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000442

Cited By: 4

Abstract

Osmanlı Devleti’nin toprakları1. Dünya Savaşı esnasında  İtilaf Devletleri 

tarafından kendi aralarında paylaşıldı. İngiltere ve Rusya arasında yapılan gizli 

antlaşmalar ile Boğazlar Bölgesi ve Doğu Trakya Bölgesi Rusya’ya bırakıldı. 

Rusya’nın Brest-Litowsk Antlaşması ile savaştan çekilmesi sonrasında İngiltere 

Boğazlar Bölgesi’nin hinterlandını teslim edecek güvenilir, daha doğrusu her zaman 

kontrolü altında tutabileceği bir müttefik aramaya koyuldu. Bu ortak, geçmiş

hayallerini Osmanlı Devleti’nin 1. Dünya Savaşı’ndan yenilgisiyle fırsata 

dönüştürmeye çalışan Yunanistan oldu. Yunan Başbakanı Venizelos, dış politika 

kurnazlığı olarak nitelenen manevraları ile İzmir ve Doğu Trakya’nın işgali yetkisini 

Paris Konferansı’nda alınca ilk olarak İzmir daha sonra da Doğu Trakya 

Yunanlılar tarafından işgal edildi.  İzmir ve Doğu Trakya’yı  İtilaf Devletlerinin 

desteği ile işgal eden Yunanistan, Doğu Trakya’nın kalbinin İzmir, İzmir’in kalbinin 

Doğu Trakya için attığını hesaba katmamıştı.  İzmir’de Müslüman ve Türklere 

uyguladığı işkence ve katliamları Doğu Trakya Bölgesi’nde uygulayarak bölgenin 

Türk ve Müslüman halkını sindirmeyi amaçladı. Ancak Doğu Trakya halkı Trakya Paşaeli Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında Yunanlılara başkaldırıp, TBMM ile 

işbirliği yaparak Yunanlıların emellerine engel oldu. Doğu Trakya’nın bağımsızlık 

yolu İzmir’den geçti. Yunanlılar ilk olarak 9 Eylül 1922’de İzmir’i, Doğu Trakya’yı

da Mudanya Mütarekesi sonrasında tahliye etmek zorunda kaldı. 

Keywords

Doğu Trakya, Yunanistan, İşgal

References

• KAYNAKÇA
• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlık OsmanlıArşivi Belgeleri
• Hatt- Fasıl Polis KomiserliğininDahiliye Nezaretine GönderdiğiTelgraf/DHEUMAYŞ, Dosya No: 59, Gömlek No: 95.
• Edirne Posta Müdüriyeti’nin Edirne’nin Posta Bağlantısının Kesildiğine Dair Telgrafı/Meclis-i Vukela, 00219/00161-001
• Edirne Posta Müdüriyetinin Yunanlıların Ereğli’ye Asker Çıkardıklarına Dair telgrafı/DHEUM-AYŞ, Dosya No: 44, Vesika No: 11. I. Kolordu Komutanı Miralay Muhiddin’in Hariciye Nezareti’ne Gönderdiği Telgraf/Meclis-i Vukela: 00219/00161-004
• Meclis-i Heyet-i Vukela’nın Edirne I. Kolordu Komutanlığına Gönderdiği Telgraf/ Meclis-i Vukela: 00219/00161-007
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri
• Mudanya Konferansı Gereğince Doğu Trakya’yı TBMM Hükümeti Adına Tuğgeneral Refet Paşa’nın Teslim Almakla Görevlendirilmesi/ BCA- BKK: Fon Kodu: 30 18 1 1 Kutu No: 5 Dosya No: 30 Sıra No: 5. Pınarhisar, Babaeski, ve Kırkkilise’nin Mülkiye Memurları ve Jandarmalar Tarafından Teslim Alındığının Bildirilmesi/ BCA-BME: Fon Kodu: 0 30 10 Kutu No: 204 Dosya No:393 Sıra No: 5.
• Lalapaşa, Havza, ve Gelibolu Kazaları ile Bütün Trakya’nın Teslim Alınmasının Tamamlandığı, Trakya’nın Teslim Alınışı Sırasında Sivil ve Askeri Görevlilere Gayretlerinden Ötürü Teşekkür Edilmesi Gerektiği/ BCA-BME: Fon Kodu: 0 30 10 Kutu No: 204 Dosya No: 395 Sıra No: 28.
• Yayımlanmış Arşiv Belgeleri
• “ Mustafa Kemal Paşa’nın Edirne’de I. Kolordu Komutanı Cafer Tayyar’a Telgrafı”, Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 82, Vesika No: 1781, (Ekim 1982), Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1982.
• “ Çanakkale’ye Birliklerimizin Yaklaşması Üzerine İngiliz Birliklerinin Telaşa Kapıldıklarına Dair Rapor”, Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 68, Vesika No: 1470, (Aralık, 1968), Genel Kurmay Basım evi, Ankara, 1968. “Trakya’nın Tahliyesi Meselesinde, Delegelerin Hükümetlerinden Yetki Almaları İçin Konferansın Ertelendiğine Dair Rapor”, Harp Vesikaları Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 66, Vesika No: 1475, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1968.
• “Mudanya Konferansı’nın Geciktirilmesi Halinde Türk Birliklerinin Yunanlılara Karşı Harekata Başlayabileceklerini Açıklayan Şifre”, Harp Vesikaları Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 66, Vesika No: 1477, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1968.
• “ Doğu Trakya’nın İşgali İçin Gidecek Birliklerin Ne Surette Tertip Edileceklerini Açıklayan Emir”, Harp Vesikaları Tarihi Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 66, Vesika No: 1479, (Aralık 1968), Ankara, Genel Kurmay Basımevi, Ankara,1968.
• Kitaplar
• Akşin, Aptülhalat, Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, Atatürk, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, XVI. Dizi-sa. 56, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
• Atalay, Bülent, Fener Rum Patrikhanesi’nin Siyasi Faaliyetleri(1918-1923), Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, İstanbul, 2013.
• Arşiv Belgelerine Göre Balkanlarda ve Anadolu’da Yunan MezalimiII, T.C Başbakanlık Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Daire Başkanlığı, Yayın No: 30, Ankara, 1996.
• Aykut, M., Şeref, Trakya’da Milli Mücadele Tarihi Malta Hatıratı ve Malta’da Türkler, (Haz. Hasan Berke Dilan), 1. Baskı, Alfa Yayınları, İstanbul,2010. Başer, Edip, Mütarekeden Sonra İstanbul Hükümetleri Ve Trakya Politikaları, IQ Kültür Ve Sanat Ve Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• Belen, Fahri, Askerî, Siyasal ve Sosyal Yönleriyle, Türk Kurtuluş Savaşı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1973.
• Bıyıklıoğlu, Tevfik, Trakya’da Milli Mücadele, C. I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1987.
• Çelebi, Mevlüt, Heyet-i Nasiha, Anadolu ve Rumeli Nasihat Heyetleri, Akademi Kitabevi, İzmir, 1992.
• Doğruöz, V. Türkan, Milli Mücadelede Kırklareli, Kırklareli, 2007.
• Erdeha, Kamil, Milli Mücadelede Vilayetler ve Valiler, Remzi Kitabevi, İstanbul,1993.
• Eyyuboğlu, İsmail, Mudanya Mütarekesi, Atatürk’ün 120. Doğum Yıldönümüne Armağan, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2002.
• Gazi, Mustafa Kemal, Nutuk ve Söylev, C. I ve II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,1999.
• Gökbilgin, Tayyip, Mondros Mütarekesinden Büyük Millet Meclisi’nin Açılmasına Milli Mücadele Başlarken, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul,2001.
• Güler, Ali, Yunan ve Rum Terörü, Emre Yayınları, İstanbul, 2013. Güner, Zekai, Trakya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Kuruluşu Ve Faaliyetleri(1 Aralık 1918-13 Mayıs 1920), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1968.
• __________, Milli Mücadele Başlarken Türk Kamuoyu Ve Basın, Siyasi Partiler, Cemiyetler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
• Karaçam, Nazif, Ulusal Kurtuluş Savaşı’nda Trakya, Bir Mücadelenin Perde Arkası, Yaylacık Matbaası,İstanbul, 1984.
• Komitacı BJK’nın Kurucusu Fuat Balkan’ın Anıları,(Haz. Turgut Gürer), Gürer Yayınları, İstanbul, 2008.
• Özkaya, Yücel, İstiklal Harbinde Yararlı ve Zararlı Cemiyetler, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2011.
• Peremeci, O. Nuri, Edirne Tarihi,Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu Yayınları, No: 6, Resimli Ay Matbaası, İstanbul,1939.
• Selek, Sebahattin, Milli Mücadele’de Ulusal Kurtuluş Savaşı, C. I, Ağaoğlu Yayınevi, 1970.
• Anadolu İhtilali, 8. Baskı, C. I, Kastaş A.Ş Yayınları, İstanbul, 1987.
• Selvi, Haluk, Milli Mücadelede İlk İşgaller, İlk Direnişler, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2011.
• Serez, Mehmet, Atatürk Milli Mücadelede Tekirdağ, Tekirdağ Valiliği Yayınları, Tekirdağ, 1988.
• Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. I, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, İstanbul, 2001.
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti’ne, C. 2, Bilgi Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul, 1992.
• Türk İstiklal Harbi, 1. Kısım (15 Mayıs- 4 Eylül 1919), C. II, Genel Kurmay Basımevi, Ankara,1963.
• Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi, 6. Kısım, IV. Kitap, İstiklal Harbinin Son Safhası(18 Eylül 1922- 1 Kasım 1923), C. II, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1969.
• Makaleler
• Akandere, Osman, “ Milli Mücadele Döneminde Marmara Bölgesi’nde Faaliyet Gösteren Müfrezeler, Milis Kuvvetler Ve Çeteler (1918-1922)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 19, Yıl: 2008, Konya, 2008.
• Akın, Veysi, “ Mudanya Mütarekesi Ve Trakya’nın Kurtuluşu”, Türkler Ansiklopedisi, C. XVI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
• Arıkan, Zeki, “Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Trakya Sorunu”,XI. Milli Egemenlik Sempozyumu, Edirne ve Trakya’nın Ulusal Kurtuluş Savaşındaki Yeri, Önemi ve Büyük Millet Meclisi Çalışmalarına Etkisi (22 Nisan, 2000-Edirne), TBMM Kültür ve Sanat Yayın Kurulu Yayınları, No: 88.
• Görgülü, İsmet, “ Trakya’daki Milli Mücadelenin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Etkileri”, TBMM Kültür XI. Milli Egemenlik Sempozyumu, Edirne ve Trakya’nın Ulusal Kurtuluş Savaşındaki Yeri, Önemi ve Büyük Millet Meclisi Çalışmalarına Etkisi (22 Nisan, 2000-Edirne), TBMM Kültür ve Sanat Yayın Kurulu Yayınları, No: 88.
• Özkaya, Yücel, “Yararlı Ve Zararlı Dernekler”, Milli Mücadele Tarihi-Makaleler, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2002.
• Süreli Yayınlar
• Alemdar
• Hakimiyet-i Milliye
• İkdam
• Trakya- Paşaeli
• Vakit
• Harp Vesikaları Tarihi
• Ansiklopediler
• Türkler Ansiklopedisi