BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN BAŞLANGICINDA TÜRK-AMERİKAN İLİŞKİLERİNİN BASINA YANSIMASI

Year 2016, , - , 28.03.2016

Ayşe Yanardağ

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000456

Abstract

Amerika Birleşik Devletleri siyasal bağımsızlığını kazandıktan sonra dış

politikasında Monroe Doktrini’ni izlemiştir. Ancak Birinci Dünya Savaşı başlarken 

Amerika basınından The New York Times gazetesi, gerekmedikçe siyasal ve askeri 

ittifaklar kurmayı reddeden Monroe Doktrini’ni tartışmaya başlamıştır. Bu 

tartışmalar 20.yüzyılda Amerika’nın dış politikasının değişiminin belirtileridir. Dış

politikasının değişiminde kamuoyunu hazırlamaya yönelik kısmınıbasın 

üstlenmiştir. Bu bağlamda Amerika’nın Osmanlı Devleti’ne yönelik politikası The 

New York Times’dan izlenmiştir. Amerika ile ilişkilerin diğer tarafında bulunan 

Osmanlı Devleti’nin izlediği politika ise Osmanlı basınından Tanin, İkdam, 

Tercüman-ıHakikat, Servet-i Fünun Ceride-i Sofiye, Polis Mecmuasıincelenerek 

karşılaştırılmıştır. Osmanlı ve Amerika basınında dikkat çekici bazı örnekler 

bağlamında Türk-Amerikan ilişkisi açıklanmıştır. Osmanlı’nın kapitülasyonları

kaldırması, savaş sonrası Osmanlı’nın ne olacağı ve Almanya’nın batırdığı

Lusitania gemisi ile ilgili haberler hem Osmanlı hem Amerikan basınına yansıyan 

örneklerdendir. Bu örnekler üzerinden Türk Amerikan ilişkilerinin Birinci Dünya 

Savaşı’na girerken Monroe Doktrinine uygunluğu sorgulanmış, basının rolü 

açıklanmıştır. 

Keywords

Osmanlı-Amerika İlişkileri, Birinci Dünya Savaşı, Basın

References

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Hariciye Nezareti (HR_SYS) 00070-000039_001_002.
• Kitaplar
• Armaoğlu, Fahir, 19.YY Siyasi Tarihi (1789-1914), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999.
• Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.
• Evans, Laurance, Türkiye’nin Parçalanması ve ABD Politikası (1914-1924), Örgün Yayınevi, İstanbul, 2004.
• Kissinger, Henry; Diplomasi, (Çev. İbrahim Kurt), İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2000.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Amerikan İlişkileri (1839-1895), Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Amerikan İlişkileri (1896-1919),C. I ve II, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2007, Ankara.
• Makaleler
• Erhan, Çağrı, “Amerika Birleşik Devletlerinin Magrib Ülkeleri İle İlişkileri, (1776-1815)”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53, 1-4, (Ocak-Aralık 1998), s.127-146.
• Gencer, Fatih, “I. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerikan Vatandaşlarına Yönelik Politikası”, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi C. 28, Sayı: 46, 2009, s. 249-264.
• Güler, Yavuz, “Osmanlı Devleti Dönemi Türk-Amerikan İlişkileri (1795-1914)”,
• Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,C. 6, Sayı: 1, (2005), s. 227-240.
• Kantarcı, Şenol, “Osmanlı’da Onurlu Bir Diplomat ve Milli Mücadele’nin Önemli Siması: Ahmet Rüstem Bey”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S. 42, (Kasım 2008), s. 247-285.
• Köprülü, Orhan, “Tarihte Türk Amerikan Münasebetleri”, Belleten, C. LI, Sayı: 200, (Ağustos 1987), s. 927-947.
• Köse, İsmail, Amerika’nın İstanbul Büyükelçiliği H.Morgenthau’nun Türk Algısı”, Tarih Dergisi, S. 56, 2012, s. 55-85.
• Laçiner, Sedat, “ABD-İngiltere Özel Bir İlişki”, http://www.21yyte.org/assets/uploads/files/022-53%20sedat%20laciner(1).PDF20 Nisan 2016, e.s, 13.00.
• Ortaylı, İlber, “Osmanlı İmparatorluğunda Amerikan Okulları Üzerine Bazı Gözlemler”, Amme İdaresi Dergisi,C. 14, Sayı 3, (Eylül 1981), s. 87-96.
• Sönmez, Ali, “Ayastefanos Anlaşmasının Gölgesinde ABD Eski Başkanı Grant’ın Türkiye Ziyareti”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies,XIII/1 (Yaz 2013), s.37-55.
• Sümer, Gültekin, “Amerikan Dış Politikasının Kökenleri ve Amerikan Dış Politik Kültürü” Uluslararası İlişkiler Dergisi, C. 5, Sayı: 19, (Güz 2008), s.119-144.
• Yılmaz, Sait, “Latin Amerika’da Neler Oldu?”,
• http://usam.aydin.edu.tr/analiz/LATiNAMERiKA_.pdf, 20 Nisan 2016, e.s, 15.00.
• Süreli Yayınlar
• Ceride-i Sofiye 19 Ekim 1914, Sayı 105.
• Polis Mecmuası 28 Ağustos 1914, Sayı 27.
• Servet-i Fünun Servet-i Fünun 19 Haziran 1330/8 Şaban 1332, Sayı 1204, 26
• Haziran 1330, Sayı 1205, 17 Temmuz 1330, Sayı 1208, 24 Temmuz 1330, Sayı 1209, 31 Temmuz 1330, Sayı 1210; 5 ve 12 Şubat 1915.
• İkdam17 Temmuz 1330, Sayı 6252, 18 Temmuz 1330, Sayı 6253, 19 Temmuz 1914, Sayı 6254; 20 Temmuz 1914, Sayı 6255, 21 Temmuz 1914, Sayı 6256, 22 Temmuz 1914, Sayı 6257, 23 Temmuz 1914, Sayı 6258, 25 Temmuz1914, Sayı 6259, 26 Temmuz 1914, Sayı 6260, 27 Temmuz 1914, Sayı 6261, 27 Temmuz 1914, Sayı 6262, 29 Temmuz 1914, Sayı 6263, 30 Temmuz 1914, Sayı 6264, 31 Temmuz 1914, Sayı 6265; 1 Ağustos 1914, Sayı 6266, 3 Ağustos 1914, Sayı 6268, 5 Ağustos 1914, Sayı 6270, 14 Ağustos 1914, Sayı 6279, 19 Ağustos 1914, Sayı 6284, 24 Ağustos 1914, Sayı 6289, 26 Ağustos 1914, Sayı 6291, 27 Ağustos 1914, Sayı 6292, 30 Ağustos 1914, Sayı 6295, 31 Ağustos 1914; 12 Eylül 1914; 13, 17 Şubat 1915.
• Tanin 7,9 Ağustos 1914; 12,15Eylül 1914; 18,19 Şubat 1915.
• Tasvir-i Efkâr 7 Ağustos 1914.
• Tercüman-ı Hakikat 10 Eylül 1914.
• The New York Times,8, 18, 31 Mayıs 1914; 2, 4, 12, 14, 16, 17,18, 21, 27, 28, 30 Haziran 1914; 5, 12, 15 Temmuz 1914; 7, 8, 9, 10, 12, 15, 19, 20, 23 Ağustos 1914; 4, 6, 8, 13, 17, 18, 27, 30 Eylül 1914; 4, 6 Ekim 1914; 1, 3, 5, 6 8, 10, 11,13 Kasım 1914; 17,15 Aralık 1914; 24 Ocak 1915; 9, 10, 14 Şubat 1915.