TÜRK HAVACILARININ MİLLÎ MÜCADELEYE KATILMA GİRİŞİMİ: MALTEPE FİRARI (7 HAZİRAN 1920)

Year 2017, , - , 28.03.2017

Emin Kurt

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000463

Cited By: 2

Abstract

1903’de ilk başarılıuçuşun gerçekleşmesinden sonra havacılık,dünya orduları

içinde hızla kendisine yer bulmuştur. Askeri kıymetini ise ilk kez Trablusgarp Savaşı

sırasında göstermiştir. Bu savaşöncesinde kuruluşçalışmalarına başlanan Türk 

havacılığıda ilk kez Balkan Savaşlarısırasında harekât görevi üstlenmiştir. Birinci 

Dünya Savaşıile birlikte, Türk havacılığıbüyük bir gelişme içine girmiştir. Büyük 

Millet Meclisi’nin açılışından sonra bir grup Türk havacısı, İstanbul Maltepe’de 

konuşlu Tayyare İstasyonu’ndan uçaklarıyla birlikte firar ederek Millî Mücadele’ye 

katılma isteklerini ortaya koymuşlardır. Ancak, bu havacıların uçaklarıyla birlikte 

Milli Mücadeleye katılma girişimleri, başarılıolamamıştır. 7 Haziran 1920 günü 

sabaha karşıdört uçak ile gerçekleştirilen firar girişiminde ancak bir uçak 

havalanmayıbaşarabilmiş, diğer üç uçak ise kalkışta hasara uğramıştır. 

Havalanmayıbaşarabilen uçak ise  İzmit’e inişte telgraf tellerine takılarak 

kullanılamaz hale gelmiştir. Bu makalede Mondros Mütarekesi sonrasıTürk 

havacılığının durumu ile İstanbul’da bulunan bir grup havacının Milli Mücadele’ye 

katılma girişimleri ve bu girişimin başarısızlığa uğrama nedenleri ele alınacaktır. 

Keywords

Millî Mücadele, KurtuluşSavaşı, Tayyare, Uçak

References

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Arşivi (BOA)
• Genelkurmay Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi (ATASE)
• Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTEA)
• Kitaplar
• Aydın, Mesut, Milli Mücadele’de İstanbul’da Kurulan Gizli Gruplar ve Faaliyetleri, İstanbul 1992.
• Cebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, C.I, Temel Yayınları, İstanbul, 2000.
• Hellenic Wings, Volume I: 1908-1944, Hellenic Air Force General Staff Air Historical Branch, Athens, 1998.
• Kansu, Yavuz, Şenöz, Sermet; Öztuna, Yılmaz;Havacılık Tarihinde Türkler, C.I, Hava Kuvvetleri Basım ve Neşriyat Müdürlüğü, Etimesgut, 2006.
• Kaymaklı, Hulusi, Havacılık Tarihinde Türkler, C.II, Kültür Ofset Ltd., İstanbul, 1997.
• Keyüsk, Mazlum, Tanman, Sıktı, Türk Havacılık Tarihi 1917-1918 (İkinci Kitap İkinci Cilt), Hava Basımevi, Eskişehir, 1951. Kurter, Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi (1918 Yılı), C. IV, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara, 2009.
• Kurter, Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi (1919-1920 Yılları), C. V, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara,2009.
• Munson, Kenneth, Aircraft of World War I, London. Okar, Avni, Türkiye’de Tayyarecilik: 1910-1924, Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2010.
• Sarp, İrfan, Türk Hava Kuvvetlerinin Doğuş Yılları, Ankara, 1986.
• Sofuoğlu, Adnan, Kuva-yı Milliye Döneminde Kuzeybatı Anadolu 1919-1921, Genelkurmay Yayını, Ankara, 1994.
• Türk Hava Kuvvetleri Uçak Albümü 1912-2009, Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü, Etimesgut-Ankara, 2009.
• Türk İstiklal Harbi, V.Cilt, Deniz Cephesi ve Hava Harekâtı, C.V, Genelkurmay Bşk.lığı Harb Tarihi Dairesi Resmi Yayınları, Seri No:1, Ankara, 1964.
• Ulusoy, Mümtaz, İstiklâl Harbi’nde 2 nci Kolordu (1918-1921), Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2006.
• Makaleler
• Çağlar, Günay, “Kuvay-ı İnzibatiye”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk yolu Dergisi, Sayı: 15, 1995, s.343-365.
• Doğanay, Rahmi, “Büyük Taarruz’da Türk Havacılığı”,Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, s.375-388.
• Doğanay, Rahmi, “Milli Mücadele’de Türk Havacılığı ve Başkomutanlık Savaşı’nda Havacıların Rolü”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: X, Sayı: 2, Ağustos 2008, s.53-64.
• “Hamdi Çaypınar’ın Havacılıkla İlgili Anıları”, Hava Kuvvetleri Dergisi, Yıl: 58, Sayı: 273, Mart 1980, s.3-23.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin, “Osmanlı Havacılığına Genel Bir Bakış”, Çağını Yakalayan Osmanlı, Ekmeleddin İhsanoğlu ve Mustafa Kaçar (Ed.), İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA), İstanbul, 1995, s.497-596. Paris, Michael, “The First Air War-North Africa and the Balkans 1911-1913”, Journal of Contemporary History, Vol. 26, No. 1 (Jan., 1991), s.97-109.
• Sözeri, Emin Nihat, “İstiklal Harbine Ait Havacılık Hatıraları”, Hava Kuvvetleri Dergisi, Yıl: 51, Sayı: 250, Kasım 1973, s.97-102.
• Şahin, Hülya, “Kurtuluş Savaşında Türk Havacılığı”, Silahlı Kuvvetler Dergisi, Sayı: 365, Temmuz 2000, Yıl:119, s.76-93.
• Şarman, Kansu, “Milli Mücadele'de Hava Muharebeleri”, Popüler Tarih Dergisi, Sayı: 5, Ekim 2000, s.18-19.
• Şehidoğlu, Süreyya Hami, “Kurtuluş Savaşı'nda Bir Vatandaşımızın Uçak Bağışı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 24, Cilt: VIII, Temmuz 1992, s.601-604.
• Yaşar, Selman, “Büyük Taarruz’da Türk Havacıları”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, Aralık 2008, s.77-85.