TÜRK-YUNAN İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE KIBRIS SORUNUNDA YENİ BİR AŞAMA (1954-1960)

Year 2017, , - , 28.03.2017

Derya Sevinç

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000465

Abstract

Amerika, soğuk savaşdöneminde, Batıbloğunun savunmasıiçin önemli olduğuna 

inandığı Türkiye ve Yunanistan’a yaptığı Truman ve Marshall yardımları sayesinde 

bu iki ülkede sağ partilerin iktidarda olmasını desteklemiştir. Bu şekilde, Türkiye ve 

Yunanistan, çevrili oldukları Sovyet uydu Devletlerinin revizyonist istekleri 

karşısında güçlü bir devlet olan Amerika’nın desteğini sağlamışlardır. Nitekim 

1950-1960 döneminde, Yunanistan’da Aleksandros Papagos’un sağ merkezli 

Elinikos Sinagermos (Yunan Dirilişi) Partisi ile Konstantinos Karamanlis’in Etniki 

Rizospastiki Enosis (Radikal Ulusal Birlik) Partisi, Türkiye’de ise Adnan 

Menderes’in sağcı Demokrat Partisi iktidarda kalmıştır. Türkiye ve Yunanistan 

arasında 1953 yılında imzalanan Balkan Paktıve 1954 yılında imzalanan Bled 

Antlaşması, 1955 yılında ortaya çıkan 6-7 Eylül olaylarının gölgesindeki dostluk 

anlaşmaları olarak kalmıştır. Bu çalışmada, Kıbrıs Sorununun yeniden gündeme 

gelişi, Türkiye ile Yunanistan'daki iktidar partilerinin Kıbrıs sorununu nasıl ele 

aldıkları ve Londra ile Zürich Antlaşmalarına giden süreç incelenmeye çalışılmıştır. 

Keywords

Kıbrıs Sorunu, Türkiye, Yunanistan

References

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Resmi Yayınlar
• Düstur
• Kitaplar
• Agun, Hüseyin, Demokrat Parti İktidarının Kıbrıs Politikası 1950-1960, Demokratlar Kulübü Yayınları No:13, Ankara, 1997.
• Ahmad, Feroz ve Bedia Turgay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1976.
• Aras, Tevfik Rüştü, Görüşlerim, Yörük Matbaası, İstanbul, 1965.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2010.
• Bağcı, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları, Ankara, 2001.
• Bozkurt, İsmail, Kıbrıs Türk Halkı'nın Siyaset Kurumu Üzerine Deneme, Zeytin Yayınları, Lefkoşa, 2015.
• Cumhuriyetin 75 Yılı 1954-1978, Cilt 2, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 1998.
• Demirer, Mehmet Arif, 6 Eylül 1955 Yassıada 6/7 Eylül Davası, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 1995.
• 27 Mayıs Masallar ve Gerçekler, Toplumsal Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
• Gönlübol, Mehmet, Türk Dış Politikası (1919-1965), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, 1969.
• Gürel, Şükrü Sina, Tarihsel Boyut İçinde Türk Yunan İlişkileri (1821-1993), Ümit Yayıncılık, Ankara, 1993.
• Güven, Dilek, Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları Bağlamında 6-7 Eylül Olayları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2005.
• Hasgüler, Mehmet, Kimin Adası? Kıbrıs’ın Akisi 1954-1968, Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
• Hatzivassiliou, Evanthis, Greece and the Cold War Frontline State, 1952-1967, Routledge, New York, 2006.
• İkonomaku, Mihail B., Gia Mia Eliniki Stratigiki (Bir Yunan Stratejisi), Ekdosis: Nea Thesis, 1981.
• Kalelioğlu, Oğuz, Kıbrıs Barış Harekatı ve Gazimagosa Savunması (15 Temmuz-15 Ağustos 1974), Çetin Matbaacılık, Ankara, 2011. Kaloumenos, Dimitrios, The Crucifixion Of Christianity: The Historic Truth of the Incidents of September 6-7, 1955 in Constantinople, Second Edition, Atinai, 1991.
• Katapodis, İoannis G., Teseris Eones Diplomatikis Drastiriotitos Ston Evropaiko Horo 1648-1959 (Avrupa Ülkesinde Dört Asırlık Diplomatik Faaliyetler 1648-1959), Eptalofos ABEE, Atina, 1996.
• Koç, Süleyman, Dünden Bugüne Kıbrıs Sorunu ve Stratejik Yaklaşımlar, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• Macar, Elçin, Cumhuriyet Döneminde İstanbul Rum Patrikhanesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003. Meray, Seha L., Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, İkinci Takım, Cilt II, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
• Merih, Turgay, Soğuk Savaş ve Türkiye 1945-1960, Ebabil Yayıncılık, Ankara, 2006.
• Mihalopulos, Dimitris, Elada Ke Turkia 1950-1959 (Yunanistan ve Türkiye 1950-1959), Ekdoseis Roes, Atina 1989.
• Mütercimler, Erol – Öke, Mim Kemal, Düşler ve Entrikalar Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası,Alfa Yayınları, 2004.
• Nikolaou, Haral G., Diethneis Politikes Kaı Stratiotikes Sinthikes-Simfonies Kaı Simvaseis (Uluslar arası Politikalar, Askeri- Antlaşmalar, Anlaşma ve Sözleşmeler), Ekdoeseis I. Floros, Atina, 1996.
• Psirukis, Nikos, İstoria Tis Singhronis Elladas 1940-1967 (Modern Yunanistan Tarihi 1940-1967), Epikerotita, Atina, 1976.
• Sakin, Serdar – Dokuyan, Sabit, Kıbrıs ve 6-7 Eylül Olayları, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• Tayhani, İhsan, Tanıklarıyla Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, Kasım 2009. Valinakis, Y. Yannis, İsagogi Stin İstoria Tis Ellinikis Eksoterikis Politikis 1949-1974 (Yunan Dış Politika Tarihine Giriş 1949-1974), Paratiriti, Selanik, 1988.
• Makaleler
• Bağcı, Hüseyin – Şahin, Mehmet, “Doğu-Batı Arasında Demokrat Parti Dış Politikası”, Demokrasi Platformu: Üç Aylık Fikir-Kültür-Sanat ve Araştırma Dergisi, Demokrat Parti ve Menderes, Cilt-1, Yıl:5, Sayı:17, Kış 2009.
• Cumalıoğlu, Yakan, “Kıbrıs Türklerinin Bağımsızlık ve Özgürlük Mücadelesi”, Avrupa Birliği Kıskacında Kıbrıs Meselesi (Bugünü ve Yarını), Ankara, 2001.
• Çiçopulos, Yorgos, "İ Elinoturkikes Amindikes Sheseis 1945-1947” (Yunan-Türk Savunma İlişkileri 1945-1947), İ Elinoturkikes Sheseis 1923-1987 (YunanTürk İlişkileri 1923-1987), Ekdoseis Gnosi, Atina, 1991 Çiumis, Kostis A., “İ Metanastevsi Ton Musulmanon Apo Ti Ditiki Thraki Stin
• Turkia Tin Periodo 1953-1954 Ke İ Epiptosis Tis Stis Ellinoturkikes Shesis”(Müslümanların Batı Trakya’dan Türkiye’ye 1953-1954 Dönemindeki Göçü ve Yunan-Türk İlişkilerine Etkileri), Praktika 19. Panelliniu İstoriku Sinedriu, 29 Eos 31 Maiu 1998 (19. Yunan Tarih Kurultayı Zabıtları, 29-31 Mayıs 1998), Selanik, 1999.
• Fırat, Melek, “Kıbrıs Sorununun Gölgesinde Dostluk (1955-1960)”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler Yorumlar, (Ed. Baskın Oran), Cilt I, İletişimYayınları, İstanbul, 2003.
• Keser, Ulvi, "Kıbrıs Sorunu Bağlamında Türkiye'de 6/7 Eylül 1955 Olaylarına Kesitsel Bir Bakış", Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, XII/25, 2012 Güz.
• Tezler
• Tağmat, Çağla Derya, Yunanistan’da Büyük Açlık ve Türk Yardımları (1941-1943), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 2010.
• Yurdagün, Fulya, 1955-1965 Yıllarında Türkiye Basınında Kıbrıs Sorunu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, İstanbul, 2008.