İçel Yöresi Düz Dokuma Yaygılarda Kullanılan Motif ve Kompozisyon Özellikleri

Year 2011, Issue: 6, 84 - 93, 10.11.2011

Taciser Onuk H. Feriha Akpınarlı

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.21

Abstract

Düz dokuma yaygılar Orta Asya’dan günümüze kadar Türklerin eşsiz güzellikte eserler sunduğu önemli bir alandır. Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde üretilen eserler müzelerimizi ve evlerimizi süslemektedir. Düz dokuma yaygılar Kilim, cicim, sumak ve zili olarak gruplandırılmaktadır. En yaygın üretilen tekniği kilim olmakta ve
bazı yörelerimizde diğer düz dokumalara da kilim ismi verilmektedir.

Anadolu’nun farklı bölgelerine yerleşmiş
olan Türkmen boyları çoğunlukla hayvancılıkla uğraştıklarından hayvanlarından elde ettikleri
elyafı dokumacılık sanatında kullanmaktadırlar.
Yöresinde bulunan doğadan yararlanarak elyafını, ipliğini renklendirerek dokumalarında kullanmaktadır. Her yöremizdeki Türkmen boyları yaşam biçimlerini, üzüntüsünü, sevincini ve kendini yansıyan işaretlerini dokumalarına yansıtmışlardır. Bu nedenle düz dokuma yaygılarda kullanılan motifler kültürü yansıtan kimlik özelliği taşımaktadır. Dokumalardaki motiflerin bir araya
gelerek bir düzen oluşturması da yörelere göre
farklılık göstermektedir.

İçel yöresinde bulunan Türkmenlerinde
her ilçede, köyde farklı özellikte motif ve kompozisyon uyguladıkları zili, cicim, kilim ve sumak dokumaları mevcuttur. Bu bildiride, İçel
ili ilçe ve köylerin de yapılan alan araştırması
sonucunda tespit edilen düz dokuma yaygılardaki motiflerin bezeme türü, isim, renk ve
kompozisyon özellikleri örneklerle açıklanacaktır. 

Keywords

Düz Dokuma Yaygılar, Motif, Kompozisyon, Türkmen

References

• Acar - Balpınar, Belkıs (1982), Kilim Cicim Zili Sumak Türk Dokuma Yaygılar, İstanbul.
• Akpınarlı, H. Feriha (2000), “Motiflerin Dili”, Motif Dergisi, 6 (23), 20-21.
• Akpınarlı, H. Feriha (1997), “Şanlıurfa Karakeçili El Sanatları Ürünlerinden Örnekler” Milletlerarası Türk Halk Kültür Kongresi Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Deniz, Bekir (2000), Düz Dokuma Yaygılar, Ankara: Atatürk Yüksek Kurumu Yayınları.
• Onuk, Taciser, H. Feriha Akpınarlı (2004), Şanlıurfa Karakeçili Kilimleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Onuk, Taciser, vd. (1998), İçel El Sanatları, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Onuk, Taciser, vd. (1998), Tarsus El Sanatları (Dokumacılık, Örücülük, İşlemecilik), Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Soysaldı, Aysen (2009), Düz Dokuma Teknikleri ve Teknik Desen Çizimleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.