Türkiye-İsrail İlişkilerinde Son Dönem Krizleri: Türk Muhalefetinin ve Kamuoyunun Yaklaşımı

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 33, 31.05.2021

Hüseyin Yeltin

Öz

Türkiye’nin İsrail’i 1949’da resmen tanımasının ardından başlayan ikili ilişkiler, dönemsel aralıklarla inişli çıkışlı bir yol izlemiştir. 1990’lı yıllara kadar rutin devam eden ilişkiler özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde işbirliğine doğru yol almıştır. 2000’li yılların başında iktidar değişimleri iki ülke arasındaki ilişkileri de etkilemiştir. Nitekim ele alınan konular, öne çıkan etmenler değişiklik göstermiştir. Dönemsel analizi yapılacak olan çalışmada, ikili ilişkilerin tarihsel sürecinin yanında, son dönemde yaşanan siyasi krizlere de yer verilecektir. Bu çalışmada, Türkiye ile İsrail arasındaki ikili ilişkilerin son dönemi irdelenecek, 2002 sonrasında yaşanan siyasi krizlerin nedenleri tespit edilip, bu krizlere Türkiye’deki muhalefetin ve kamuoyunun yaklaşımları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, İsrail, Krizler, Muhalefet, Kamuoyu

Kaynakça

• Aksar, Yusuf (2012), "Birleşmiş Milletler Palmer (Mavi Marmara) Raporu ve Uluslararası Hukuk", Uluslararası İlişkiler, Cilt 9, Sayı 33, s. 23-40.
• Almog, Orna ve Ayşegül Sever (2017), "Hide and seek? Israeli–Turkish Relations and The Baghdad Pact", Middle Eastern Studies, Cilt 53, Sayı 4, s. 609-623.
• Balcı, Ali (2013), Türkiye Dış Politikası İlkeler, Aktörler, Uygulamalar, Etkileşim Yayınları.
• Balcı, Ali ve Tuncay Kardaş (2012), "The Changing Dynamics of Turkey’s Relations with Israel: An Analysis of ‘Securitization’", Insight Turkey, Cilt 14, Sayı 2, s. 99-120.
• Bengio, Ofra (2009), "Altercating Interests and Orientations between Israel and Turkey: A View from Israel", Insight Turkey, Cilt 11, Sayı 2, s. 43-55.
• Boran, Tufan Kutay (2020), "Adalet ve Kalkınma Partisi Döneminde Türkiye-İsrail İlişkileri", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 44, s.28-42.
• Bölme, Selin M. (2009), "Gazze'de Katliam: Türkiye, Ortadoğu ve Filistin Sorunu", SETA Analiz, Sayı 3, s.1-18.
• Cohen, Matthew S. ve Charles D. Freilich (2014),"Breakdown and Possible Restart: Turkish–Israeli Relations under the AKP", Israel Journal of Foreign Affairs, Cilt 8, Sayı 1, s. 1-18.
• Demirtaş-Bagdonas, Özlem (2013), “Politics of National Honor in Turkish-Israeli Relations: An Alternative Account of the Recent Tensions”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 38, s. 101-125.
• Duman, Levent (2020), "Israeli-Turkish Rapprochement in The 1990s: Why an Alliance?", Analytical Politics, Cilt 1, Sayı 2, s. 20-39.
• Efe, Fikret (2012),"Impact of the Recent Political Conflicts on Turkish and Turkey Images in Israeli Society" Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), Cilt 7, Sayı 1, s. 105-137.
• Eminoğlu, Ayça (2016), "Tarihsel Süreçte Türkiye İsrail İlişkilerinin Değişen Yapısı", Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, Cilt 7, Sayı 15, s. 88-106.
• Erdoğan, Emre (2013), “Dış Politikada Siyasallaşma: Türk Kamuoyunun “Davos Krizi” ve Etkileri Hakkındaki Değerlendirmeleri”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 37, s.37-67.
• Gürpınar, Bulut (2017), "Dış Politika ve Kamuoyu: Mavi Marmara Krizi", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 10, Sayı 53, s. 241-253.
• Hale, William (2003), Çev. Petek Demir, Türk Dış Politikası 1774-2000, Mozaik Yayınları, İstanbul.
• Hasanov, Eldar (2014), "Mavi Marmara Sonrası Türkiye-İsrail İlişkileri", Ormer Perspektif Serileri, Sayı 6, s. 1-8.
• Inbar, Efraim (2010), "Israeli—Turkish Tensions and Beyond", Turkish Policy Quarterly, Cilt 8, Sayı 3, s. 39-47.
• Kaya, Erdem (2010), "Türkiye-İsrail İlişkilerinde Yeni Dönem", Bilge Strateji, Cilt 2, Sayı 2, s. 93-114.
• Özcan, Gencer (2018), “The JDP’s Changing Discursive Strategies towards Israel: Rhetoric vs. Reality”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 15, Sayı 57, s. 19-32.
• Sarıaslan, Fatma (2019), "Türkiye-İsrail İlişkilerinde Değişmeyen Dinamik: Ekonomi", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 74, Sayı 4, s. 1065-1102.
• SDE Analiz (2011), "Türkiye-İsrail İlişkileri", Stratejik Düşünce Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Koordinatörlüğü, s. 1-60.
• Sever, Ayşegül ve Gonca Oğuz Gök (2016), "The UN factor in the “regional power role” and the Turkish case in the 2000s", Cambridge Review of International Affairs, s. 1-36.
• Sönmez, Göktuğ (2016), "Bölgede Yeni Dönemin Habercisi: Türkiye-İsrail İlişkilerinde Uzlaşma", Orsam Bölgesel Gelişmeler Değerlendirmesi, Sayı 44, s.1-16.
• Tüysüzoğlu, Göktürk (2014), "Değişen Bölgesel Denklemler Işığında Türkiye-İsrail İlişkileri’nde İşbirliğini Tetikleyen Unsurlar", İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, s.588-609.
• Uzer, Umut (2011), "Türkiye-İsrail İlişkilerinde Bunalım", Ortadoğu Etütleri, Cilt 2, Sayı 2, s. 137-168.
• Yılmaz, Türel (2010), "Türkiye-İsrail İlişkileri: Tarihten Günümüze", Akademik Ortadoğu, Cilt 5, Sayı 1, s. 9-24.
• Zürcher Erik Jan (2020), Çev. Yasemin Saner, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 4. Basım, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BBC (2011),"Türkiye'den İsrail'e Mavi Marmara tepkisi", https://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/09/110902_turkey_israel
• BBC (2013), "Mavi Marmara: İsrail, Türkiye'den özür diledi", https://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/03/130322_israil_turkiye_ozur
• CNN Türk (2009), "İsrail, Gazze'ye kara harekatı başlattı", https://www.cnnturk.com/2009/dunya/01/03/israil.gazzeye.kara.harekati.baslatti/507425.0/index.html
• CNN Türk (2011), "Erdoğan: Mavi Marmara'ya saldırı savaş nedeni", https://www.cnnturk.com/2011/turkiye/09/11/erdogan.mavi.marmaraya.saldiri.savas.nedeni/628927.0/index.html
• Cumhuriyet (2009), "Türkiye saldırıları lanetliyor", https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye-saldirilari-lanetliyor-31664
• Cumhuriyet (2009), "Siyasilerden Davos'a bakış", https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyasilerden-davosa-bakis-38224
• Çakmak, Cenap (2011), "BM'nin Mavi Marmara Raporu ve Türk Dış Politikası", http://mavimarmara.org/rsm/images/52-cenapcakmak.pdf
• Haber 7 (2011), "Kılıçdaroğlu: BM raporu talihsizlik", https://www.haber7.com/ic-politika/haber/780808-kilicdaroglu-bm-raporu-talihsizlik?wr=1
• Haber 7 (2013), "Kılıçdaroğlu: Önce Erdoğan özür diledi", https://www.haber7.com/ic-politika/haber/1007212-kilicdaroglu-once-erdogan-ozur-diledi
• Haberler.com (2009), "İsrail Dostluk Grubu Başkanı Memecan: "Gazze İçin Uluslararası Resmi Faaliyetlerde Bulunacağız", https://www.haberler.com/israil-dostluk-grubu-baskani-memecan-gazze-icin-haberi/
• Habertürk (2010), "Alçak koltuk krizi tartışılıyor", https://www.haberturk.com/polemik/haber/200438-alcak-koltuk-krizi-tartisiliyor
• Hürriyet (2009), "Başbakan Erdoğan'dan önemli açıklamalar", https://www.hurriyet.com.tr/gundem/basbakan-erdogandan-onemli-aciklamalar-10676295
• Hürriyet (2009), "Baykal'dan Davos yorumu", https://www.hurriyet.com.tr/gundem/baykaldan-davos-yorumu-10902962
• Hürriyet (2009), "Bahçeli: Erdoğan'ın Davos çıkışı yerinde", https://www.hurriyet.com.tr/gundem/bahceli-erdoganin-davos-cikisi-yerinde-10915579
• Hürriyet (2010), "Alçak koltuk krizi çözüldü", https://www.hurriyet.com.tr/dunya/alcak-koltuk-krizi-cozuldu-13470462
• MHP (2009), "Genel Başkanımız Sayın Devlet Bahçeli'nin "Davos’ta yaşanan tartışma ve Başbakan’ın tutumu", https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/563/index.html
• MHP (2013), "Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin İsrail'in Özrü Grup Konuşması", https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/2671/index.html
• Milliyet (2009), "MHP'li Vural: Erdoğan BOP eş başkanlığından istifa etsin", https://www.milliyet.com.tr/siyaset/mhpli-vural-erdogan-bop-es-baskanligindan-istifa-etsin-1034622
• Milliyet (2009),"Muhalefet bölündü", https://www.milliyet.com.tr/siyaset/muhalefet-bolundu-1053809
• Milliyet (2013) ,"Özür yetmez üstün hizmet madalyası verilsin", https://www.milliyet.com.tr/siyaset/ozur-yetmez-ustun-hizmet-madalyasi-verilsin-1686043
• NTV (2010), "Kılıçdaroğlu: Kapılar arkasında Yes please", https://www.ntv.com.tr/turkiye/kilicdaroglu-kapilar-arkasinda-yes-please,jXeY1OYgMEyQiYeNdWZOGw
• Star (2013), "Özür hayal demişlerdi", https://www.star.com.tr/politika/ozur-hayal-demislerdi-haber-738967/
• TBMM Tutanakları (2009), https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d23/c037/tbmm23037040.pdf
• TBMM GENEL KURULU (2010), https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/haber_portal.aciklama?p1=101017
• Timetürk (2009), "İsrail'e öfke tüm yurtta yayılıyor", https://www.timeturk.com/tr/2008/12/30/israil-e-ofke-tum-yurtta-yayiliyor.html
• Timetürk (2009), "CHP, Erdoğan'ın Davos'taki İsrail Tepkisine Tepkili: Türkiye Bitmiştir!", https://www.turktime.com/haber/chp-erdogan-in-davos-taki-israil-tepkisine-tepkili-turkiye-bitmistir/45223
• TRT Haber (2011), "Erdoğan'dan Tarihi İki Talep", https://www.trthaber.com/haber/gundem/erdogandan-tarihi-iki-talep-10014.html
• Türk Yahudileri (2010), "Mavi Marmara Gemisine Yapılan Askeri Müdahale ile ilgili Basın Açıklaması", http://www.turkyahudileri.com/index.php/en/news-and-announcements/announcements/791-mavi-marmara-gemisine-yapilan-askeri-mudahale-ile-ilgili-basin-aciklamasi-31-05-2010
• Yeniçağ (2009), "Baykal: Başbakan'ın Davos tepkisi doğal", https://www.yenicaggazetesi.com.tr/baykal-basbakanin-davos-tepkisi-dogal-13100h.htm
• Yeniçağ (2011), "Türkiye Böyle Hezimet Görmedi", https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turkiye-boyle-hezimet-gormedi-55833h.htm
• Yenişafak (2013), "CHP'den akılalmaz Mavi Marmara açıklaması", https://www.yenisafak.com/politika/chpden-akilalmaz-mavi-marmara-aciklamasi-589380