Bursa Yeşil Cami İmamı Hattat İbrâhim Efendi

Year 2020, Volume: 7 Issue: 1, 1 - 28, 26.06.2020

Semra Güler

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.704118

Cited By: 1

Abstract

Bursa Yeşil Cami imamlığı ve Hacı Şevkî Efendi Dergâhı şeyhliği görevlerini ifa etmiş, aynı zamanda hattat olan İbrâhim Efendi’nin Kütahyalı olduğu bilinir. İbrâhim Efendi’nin hüsn-i hat sanatında hangi silsileden geldiği ve hocasının kim olduğuna dair malumat bulunmaz. Fakat kendisi tarafından yazılmış yazılar, Bursa’nın en önemli camileri olan Ulu Cami, Yeşil Cami ve Yıldırım Cami duvarlarını süslemektedir. Bursa için böylesine önemli mabedlerde yazıları bulunan İbrâhim Efendi’ye kaynaklarda hakkıyla yer verilmemiş olması, bu araştırmayı önemli kılmaktadır. Çünkü bu makale; İbrâhim Efendi’nin hayatı ve eserleri hakkındaki bilgiler içermesinden başka, İbrâhim Efendi’ye ait olabileceği düşünülen eserleri de ihtiva etmektedir. İbrâhim Efendi’ye ait yazı kalıplarıyla desteklenen bu düşünceler neticesinde, İbrâhim Efendi’nin Bursa’ya hizmet etmiş ve eserleri vesilesiyle imzasını bırakmış önemli bir hattat olduğu anlaşılmaktadır.

Keywords

Bursa Yeşil Cami, Bursa Ulu Cami, Bursa Yıldırım Cami, Bursa Hacı Mehmed Şevkî Efendi Dergâhı

References

• Ayverdi, Ekrem Hakkı. Osmanlı Mi‘mârîsinin İlk Devri (Ertuğrul, Osman, Orhan Gaazîler, Hüdavendigâr ve Yıldırım Bâyezîd 630-805 (1230-1402) I, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1989.
• _______ . Osmanlı Mi‘mârîsinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri 806-855 (1403-1451) II, İstanbul : İstanbul Fetih Cemiyeti, 1989.
• Azamat, Nihat. “Kuşadalı İbrâhim Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002, XXVI, 468 - 470.
• _______ . “Osman Şems Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi(DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2007, XXXIII, 473 -475.
• Bayartan, Mehmet. “Osmanlı’dan Günümüze Kütahya Şehrinin Yapı Taşları: Mahalleler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Dergisi, 18 (2009): 57-70.
• Baykal, Kâzım. Bursa’da Ulu Cami. İstanbul: İbrâhim Horoz Basımevi, 1950.
• Çalıkuşu, Eser. Bursa Dinî Mimarisinde Türk Barok Bezemeleri. Ankara: Bursa İl Özel İdaresi Yayınları, 2010.
• Derman, Uğur. “Türk Hat Sanatında “Celî” Kavramı”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, XII, 407-419.
• Erhan, Mehmed Safiyüddîn. Bir Zamanlar Bursa’ydı Bir Pâyitahtın Pâyimâli. İstanbul: Sufi Kitap, 2016.
• Gabriel, Albert. Bir Türk Başkenti Bursa, haz. Neslihan Er, Hamit Er, Aykut Kazancıgil, Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 2008.
• Gülgen, Hicabi. “Ulu Cami Hatları Bursa Ulucamii Yazıları”. Bursa’nın Kalbi Ulu Cami, ed. Mustafa Kara – Bilal Kemikli, 113 – 121. Bursa: Bursa İl Özel İdaresi Yayınları, 2009.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. Son Hattatlar. İstanbul: Maarif Basımevi, 1955.
• “İstanbul/Ahmet İzzet Efendi Külliyesi”. Erişim Tarihi: 04.03.2020. http://fetihlervakfi.org.tr/faaliyet.php?id=3.
• Kara, Mustafa. Bursa’da Tarîkatlar ve Tekkeler. Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 2017.
• Karacabey, Salih. “Mesajları ve Muhtevası Açısından Bursa Yeşil Cami ve Türbe İç Yazıları”. Bursa’nın Tarihi Mahalleleri II (Hocataşkın, Kurtoğlu, Meydancık, Namazgah, Yeşil), 130-143. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2011.
• Kemikli, Bilal (ed.). Bursa Ulu Cami. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2012.
• Kepecioğlu, Kamil. Bursa Kütüğü. Trc. Osman Çetin, Mustafa Kara, Mefail Hızlı, Hüseyin Algül, M. Asım Yediyıldız. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2009.
• Laurent Saint, Beatrice. “Bir Tiyatro Armatörü Ahmet Vefik Paşa ve 19. Yüzyılın Son Çeyreğinde Bursa’nın Yeniden Biçimlenmesi”, Çev. İsmail Yerguz, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri. Ed. Paul Dumont - Françoıs Georgeon, 105-118. Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
• Mermutlu, Bedri – Öcalan, Hasan Basri. Tarihi Bursa Mezar Taşları II Emir Sultan Mezarlığı. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2012.
• Öcalan, Hasan Basri. Bursa’da Tasavvuf Kültürü (XVII. Yüzyıl). Bursa: Gaye Kitapevi, 2000.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Kutsal Gönüllü Velî Kuşadalı İbrâhim Halvetî (Hayatı, Düşünceleri, Mektupları). İstanbul: Fatih Yayınevi, 1982.
• Şemseddin, Mehmed. Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II, haz. Mustafa Kara - Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yayınları, 1997.
• Uslu, Kübra. “Ahmed Vefik Paşa ve Bursa’nın Modernleşmesi Üzerine Bir İnceleme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2019.
• Vassâf, Osmânzâde Hüseyin. Sefîne-i Evliyâ I. haz. Mehmet Akkuş - Ali Yılmaz. İstanbul: Seha Neşriyat, 1990.
• _______ . Sefîne-i Evliyâ IV. haz. Mehmet Akkuş - Ali Yılmaz. İstanbul: Kitabevi, 2006.
• Tanman, M. Baha. “Aydınoğlu Tekkesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991, VI, 238-239.
• Tüfekçioğlu, Abdülhamit. Erken Dönem Osmanlı Mimarîsinde Yazı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
• Yavaş, Doğan. “Bursa Yeşil Cami’de Yapılan Onarımlar”. Türk Dünyası Araştırmaları 183 (Aralık 2009): 589-598.
• Yazır, Mahmud Bedreddin. Kalem Güzeli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1972.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı. Osmanlı Mi‘mârîsinin İlk Devri (Ertuğrul, Osman, Orhan Gaazîler, Hüdavendigâr ve Yıldırım Bâyezîd 630-805 (1230-1402) I, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1989. _______ . Osmanlı Mi‘mârîsinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri 806-855 (1403-1451) II, İstanbul : İstanbul Fetih Cemiyeti, 1989. Azamat, Nihat. “Kuşadalı İbrâhim Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002, XXVI, 468 - 470. _______ . “Osman Şems Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi(DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2007, XXXIII, 473 -475. Bayartan, Mehmet. “Osmanlı’dan Günümüze Kütahya Şehrinin Yapı Taşları: Mahalleler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Dergisi, 18 (2009): 57-70. Baykal, Kâzım. Bursa’da Ulu Cami. İstanbul: İbrâhim Horoz Basımevi, 1950. Çalıkuşu, Eser. Bursa Dinî Mimarisinde Türk Barok Bezemeleri. Ankara: Bursa İl Özel İdaresi Yayınları, 2010. Derman, Uğur. “Türk Hat Sanatında “Celî” Kavramı”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, XII, 407-419. Erhan, Mehmed Safiyüddîn. Bir Zamanlar Bursa’ydı Bir Pâyitahtın Pâyimâli. İstanbul: Sufi Kitap, 2016. Gabriel, Albert. Bir Türk Başkenti Bursa, haz. Neslihan Er, Hamit Er, Aykut Kazancıgil, Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 2008. Gülgen, Hicabi. “Ulu Cami Hatları Bursa Ulucamii Yazıları”. Bursa’nın Kalbi Ulu Cami, ed. Mustafa Kara – Bilal Kemikli, 113 – 121. Bursa: Bursa İl Özel İdaresi Yayınları, 2009. İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. Son Hattatlar. İstanbul: Maarif Basımevi, 1955. “İstanbul/Ahmet İzzet Efendi Külliyesi”. Erişim Tarihi: 04.03.2020. http://fetihlervakfi.org.tr/faaliyet.php?id=3. Kara, Mustafa. Bursa’da Tarîkatlar ve Tekkeler. Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, 2017. Karacabey, Salih. “Mesajları ve Muhtevası Açısından Bursa Yeşil Cami ve Türbe İç Yazıları”. Bursa’nın Tarihi Mahalleleri II (Hocataşkın, Kurtoğlu, Meydancık, Namazgah, Yeşil), 130-143. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2011. Kemikli, Bilal (ed.). Bursa Ulu Cami. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2012. Kepecioğlu, Kamil. Bursa Kütüğü. Trc. Osman Çetin, Mustafa Kara, Mefail Hızlı, Hüseyin Algül, M. Asım Yediyıldız. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2009. Laurent Saint, Beatrice. “Bir Tiyatro Armatörü Ahmet Vefik Paşa ve 19. Yüzyılın Son Çeyreğinde Bursa’nın Yeniden Biçimlenmesi”, Çev. İsmail Yerguz, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri. Ed. Paul Dumont - Françoıs Georgeon, 105-118. Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999. Mermutlu, Bedri – Öcalan, Hasan Basri. Tarihi Bursa Mezar Taşları II Emir Sultan Mezarlığı. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2012. Öcalan, Hasan Basri. Bursa’da Tasavvuf Kültürü (XVII. Yüzyıl). Bursa: Gaye Kitapevi, 2000. Öztürk, Yaşar Nuri. Kutsal Gönüllü Velî Kuşadalı İbrâhim Halvetî (Hayatı, Düşünceleri, Mektupları). İstanbul: Fatih Yayınevi, 1982. Şemseddin (Ulusoy), Mehmed. Bursa Dergâhları Yâdigâr-ı Şemsî I-II, haz. Mustafa Kara - Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yayınları, 1997. Uslu, Kübra. “Ahmed Vefik Paşa ve Bursa’nın Modernleşmesi Üzerine Bir İnceleme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2019. Vassâf, Osmânzâde Hüseyin. Sefîne-i Evliyâ I. haz. Mehmet Akkuş - Ali Yılmaz. İstanbul: Seha Neşriyat, 1990. _______ . Sefîne-i Evliyâ IV. haz. Mehmet Akkuş - Ali Yılmaz. İstanbul: Kitabevi, 2006. Tanman, M. Baha. “Aydınoğlu Tekkesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991, VI, 238-239. Tüfekçioğlu, Abdülhamit. Erken Dönem Osmanlı Mimarîsinde Yazı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001. Yavaş, Doğan. “Bursa Yeşil Cami’de Yapılan Onarımlar”. Türk Dünyası Araştırmaları 183 (Aralık 2009): 589-598. Yazır, Mahmud Bedreddin. Kalem Güzeli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1972.