DİVAN EDEBİYATINDAKİ GÜZELLİK ANLAYIŞI İLE LİSE ÖĞRENCİLERİNİN GÜZELLİK ANLAYIŞLARININ KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 29, 133 - 144, 31.05.2023

Hülya Ağın Haykır , Aliye Uslu Üstten

Öz

Divan edebiyatında güzellik, birçok yönden idealize edilmiş ve kavramsallaşmıştır. Bu ideal güzele/güzelliğe ulaşmak amacıyla şairler mazmunlar kurgulamışlar ve söz konusu güzelliği somutlaştırmak için maharet göstermişlerdir. Sevgili; güzellikte eşi benzeri olmayan, ulaşılmaz ve acımasızdır. Şair sevgiliyi tarif ederken onun saçını, kaşını, gözünü vb. soyut olmaktan çıkarıp çeşitli söz sanatlarıyla ona özgün bir varlık özelliği yüklemiştir. Bu çalışmada ortaöğretim öğrencilerinin güzellik anlayışları ile divan edebiyatındaki güzellik anlayışı karşılaştırılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu Ankara ilinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı bir lisede 9, 10 ve 11. Sınıflarda öğrenim gören 88 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, öğrencilerin güzellik kavramına yönelik düşüncelerini yazmalarının istendiği iki sorudan oluşan bir formla elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik çözümlemesi kullanılmıştır. Öğrencilerin cevapları her sınıf düzeyinde ayrı değerlendirilerek gruplandırılmıştır. Bu tasnife göre başlıklara ayrılan cevaplar, sınıf seviyelerine göre tablolar hâlinde sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre lise öğrencilerinin güzellik anlayışı ile Divan edebiyatındaki güzellik anlayışı arasında somut/fiziksel güzellik açısından benzerlik vardır. İki gruba göre güzellik, estetik ve görünüş açısından mükemmelliktir. Araştırma, divan edebiyatında ele alınan sevgili ve âşık cephesinden işlenen sembolik ve idealize edilmiş güzellik anlayışının, öğrencilerin gerçek yaşamdaki güzellik anlayışını yansıtması bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

divan edebiyatı, güzellik, edebiyat eğitimi

A Comparative Examination of the Approach of Beauty in Divan Literature and the Approach of Beauty of High School Students

Öz

The concept of Beauty in Divan literature has been idealized and conceptualized in many ways. In order to achieve this ideal beauty, poets have constructed metaphors and have shown dexterity to embody the beauty around the lover and beloved. This concept is unequaled in beauty, inaccessible and ruthless.The poet describes this lover's hair, eyebrows, eyes, etc. He removed it from being abstract and gave it a unique existence feature with various rhetoric. In this study, high school students' understanding of beauty is being compared with the understanding of beauty in divan literature. Phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used in the research. The study group consisted of 88 students studying at 9th, 10th and 11th grades in a high school affiliated to the Ministry of National Education in Ankara. The data of the research were obtained with a form consisting of two questions in which students were asked to write their thoughts on the concept of beauty. Content analysis was used in the analysis of the data. The answers of the students were evaluated separately at each grade level and grouped. According to this classification, the answers divided into headings are presented in tables according to grade levels. The results of the research showed that according to the students, the concept of beauty conforms to the aesthetic perfection and perfection in divan literature, but is rather related to abstract values. The beautiful person also carries the positive characteristics, not the negative character traits attributed to the beautiful person in divan literature. The research is important in terms of reflecting the students' understanding of beauty in real life, the symbolic and idealized understanding of beauty, which is handled from the side of the beloved and the lover, which is discussed in divan literature.

Anahtar Kelimeler

Divan literature, beauty, literature education.

Kaynakça

• AKÜN, Ö. F. (1994), Divan Edebiyatı. TDV İslam Ansiklopedisi içinde, (Cilt 9, ss. 389-427), İstanbul: TDV Yayınları.
• BAĞCI, S. (2011), Sûrete şık Olmanın Suretleri. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları, VI Mesnevi: Hikâyenin Şiiri (Haz. Aynur, H., Çakır, M., Koncu, H. Kuru, S., Özyıldı, A. E.), s. 265-286, İstanbul: Turkuaz Yayınevi.
• GANDER, M.J. & GARDİNER H.W. (1993), Çocuk ve Ergen Gelişimi, B. Onur (Ed). Ankara: İmge Yayınevi.
• ORTAÇSU, N. (2003), Çocuklukta İlişkiler: Ana Baba, Kardeş ve Arkadaşlar, Ankara: İmge Kitabevi.
• KAPLAN, H. (2019), Zîver ve Divanı, İstanbul: DBY Yayınları.
• KAPLAN, M. (1985), Tip Tahlilleri: Türk Edebiyatında Tipler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KARAKÖSE, S. (2010), Divan Şiiri Sevgili Tipindeki Abartıların Simgesel Boyutuna Birkaç Örnek, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(15): 176-187.
• KURNAZ, C. (2003), Divan Dünyası, Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• MEB (2018), Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara: MEB Yayınları. OKUYUCU, C. (2015), Divan Edebiyatı Estetiği, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ŞAHİN, K. Ş. (2011), Sevgilinin Güzellik Unsurlarından Saç ve Saçın şık Üzerindeki Etkisi, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(3): 1851-1867.
• ŞENTÜRK, A. . (2006), Klâsik Türk Şiiri Estetiği (Ed. T. S. Halman) içinde, Türk Edebiyatı Tarihi (Cilt I, ss. 349-390), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• USLU ÜSTTEN, A. (2006), Divan Edebiyatına Dair Eleştiriler ve Savunma Noktaları, Divan Edebiyatı Özel Sayısı, Bilim ve Aklın Işığında Eğitim, 7(77-78): 70-73.
• VEYİS, F. ve KAYAR, A. (2019), 1992-2018 Yılları Arasında Uygulanan Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Programlarında Divan Edebiyatının Yeri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 553-576.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.