The Black Stones of the Path of Love: Stones in Divan Poetry

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 30, 255 - 281, 30.09.2023

Fatıma Aydın

Öz

The history of humanity begins with the use of stones by human beings. Stones are also of great importance in Turkish history. Stones are very important in pre-Islamic Turkish beliefs. Sacred stones are mentioned in the Epic of Creation, Kutludağ and Yada stone narratives. Stone statues are found around Turkish tombs. In Classical Turkish Literature, stones are examined under three headings: ordinary stones, commercial stones, precious stones (jewels). In this study, how ordinary stones, also known as black stones, were handled by divan poets was examined and examples from poems were given. Ordinary stones inspired divan poets with their physical properties such as their permanence, hardness and non- burning. The way the stones are used in daily life is also exemplified in the poems. As a means of attack, stones were used in catapults and slings. One of the motifs frequently mentioned in divan poetry is stoning. Divan poets expressed in various metaphors that roads, houses, baths were made of stones. The most mentioned among the stones used in buildings is the threshold stone. Archer shooters have perpetuated their record by erecting a reticle. Huge stones that grind grain in mills, stones used in scales, flints to make fires are mentioned in poems. Divan poets stated that the kohls were also produced from stones. In the imagination of divan poets, stones take on new duties. Stones are mentioned when referring to Ferhad u Şîrîn and Leyla vü Mecnûn, love stories in classical Turkish literature. Divan poets commemorate the stones together with some religious stories. Legends such as dragons living in stony areas, Architect Sinimnar's stone key, turning into stone are included in the poems. Divan poets likened some abstract concepts such as regret, longing and sin to stone. The sun, moon, stars and planets, were also considered as stones in the imagination of the poets.

Anahtar Kelimeler

Taşlar, Divan Poetry, Clasical Turkish Literature.

AŞK YOLUNUN KARA TAŞLARI: DİVAN ŞİİRİNDE TAŞLAR

Öz

İnsanlık tarihi insanoğlunun taşları kullanmaya başlaması ile başlatılır. Taşlar, Türk tarihi için de büyük bir öneme sahiptir. Türklerin ilk yazılı metinleri olan Orhun Kitabeleri taşlar üzerine yazılmıştır. İslamiyet öncesi Türk inançlarında taşların yeri çok mühimdir. İslamiyet öncesinde Türk inanışlarında kutsal taşlardan bahedilmiştir. İslamiyet öncesi Türk mezarlarının çevresinde çeşitli boylarda taş heykellere rastlanmaktadır. Klasik Türk Edebiyatı’nda taşlar üç başlık altında incelenir: sıradan taşlar, ticari taşlar, değerli taşlar (mücevherler). Bu çalışmada kara taşlar olarak da anılan sıradan taşların divan şairlerince nasıl ele alındıkları incelenerek, şiirlerden örnekler verilmiştir. Sıradan taşlar, kalıcılıkları, sertlikleri, yanmamaları gibi fiziki özellikleri ile divan şairlerine ilham olmuşlardır. Taşların günlük hayatta kullanım şekilleri de şiirlerde örneklendirilmiştir. Saldırı aracı olarak taşlar, mancınık ve sapanlarda kullanılmıştır. Divan şiirinde sıkça anılan motiflerden biri de taşlanmadır. divan şairleri yolların, evlerin, sarayların, meyhanelerin, hamamların taşlardan yapıldığını çeşitli benzetmeler içerisinde dile getirmiştir. Binalarda kullanılan taşlar arasında en çok bahsedilen, eşik taşıdır. Ok atma rekoru kıranlar rekorlarını bir nişangah taşı dikerek ebedileştirmişlerdir. Değirmenlerde hububatı öğüten devasa taşlar, terazilerde kullanılan taşlar, ateş yakmak için çakmak taşları şiirlerde anılmıştır. Gözlere sürülen sürmelerin de taşlardan üretildiğini divan şairleri belirtmiştir. Divan şairlerinin hayal dünyasında taşlar yeni görevler edinir. Sevgili ve âşığın rakipleri taş kalplidir. Klasik Türk edebiyatında aşk hikayelerinden Ferhad u Şîrîn ve Leyla vü Mecnûn’a gönderme yapılırken taşlardan bahsedilir. Divan şairleri taşları, bazı dinî kıssalar ile birlikte anar. Taşlık alanlarda yaşayan ejderhalar, Mimar Sinimnar’ın bir sarayı yok edebilecek taş anahtarı, taşa dönüşme gibi efsanelere şiirlerde yer verilmiştir. Divan şairleri pişmanlık, özlem, sitem, beddua, günah gibi bazı soyut kavramları taşa benzetmişlerdir. Gök cisimleri olan güneş, ay, yıldızlar ve gezegenler de şairlerin hayal dünyasında birer taş olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Taşlar, Divan Şiiri, Klasik Türk Edebiyatı.

Kaynakça

• ACUN, H. (2014). Türk Kültüründe Taşlar. Ankara: AKM Yay.
• AÇIKGÖZ, C. (2016), Nakşî-i Eyyûbî Hayatı, Sanatı ve Divanı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin, Nesre Çeviri), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• ADMIŞ, A. (2007). Âkif Dîvânı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin), Yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi SBE, Sivas.
• AK, C. (2001). Bağdatlı Rûhî Dîvânı: Karşılaştırmalı Metin. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yay.
• AKKUŞ, M. (1993). Nef'î Dîvânı. Ankara: Akçağ.
• AKMAN, E. (2007). Türk Halk Hekimliğinde Ocaklık Geleneği ve Safranbolu’daki Ocaklar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1): 393-400.
• AKSOYAK, İ. H., ARSLAN, M. (2018). Haşmet Dîvânı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• AKYOL, İ. (2020). Hanyalı Kâmî Divanı. İstanbul: Kriter.
• ALPTEKİN, A. B. (2012). Türk Masal ve Halk Hikâyelerinde İki Taş: Binek Taşı, Şamşırak Taşı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 33: 35-48.
• ALTİNOVA, M. (2019). Azîzî Dîvânı ve İstanbul Şehrengizi’nin sözlüğü (Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük). Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi SBE, Kütahya.
• ARSLAN, M. (2002). Şeref Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi.
• ARSLAN, M. (2004). Antepli Aynî Divanı, İstanbul: Kitabevi.
• ATALAY, B. (1992). Divânü Lûgat-it-Türk. C. III, Ankara: TDK Yay.
• AY, M. (2012). İşarî Tefsirlerde Hz. Meryem. Journal of Istanbul University Faculty of Theology, 25: 123-138. AYAN, H. (1981). Cevrî Hayâtı, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. AYDEMİR, Y. (2000). Behiştî Divanı. Ankara: MEB Yay.
• AYDEMİR, Y. (2008). Edincikli Ravzî Dîvânı. E-Kitap: http://ekitap. kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10603 (Erişim tarihi: 20.10. 2015). AYDEMİR, Y., & ÇELTİK, H. (2017). Selânikli Meşhûrî Dîvânı. E-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56155,meshuri-divanipdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 21.12.2020).
• BABÜR, Y. (2020). Klasik Türk Şiirinde Gayr-i İslami İnanç Unsurlarının Kullanımı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (2): 165- 188.
• BAL, E. (2019). Karamanlı Sabûhî Divanı (İnceleme, Tenkitli Metin ve Dil İçi Çeviri). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi SBE, İstanbul.
• BAŞPINAR, F. (2008). 17. Yüzyıl Şairlerinden Beyânî’nin Divan’ı İnceleme-Tenkitli Metin. Marmara Üniversitesi, İstanbul. BİLKAN, A. F. (1997). Nâbî Dîvânı. Ankara: MEB Yayınları.
• BİLİMGENÇ, İncinin oluşumu https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/dogal-inci-nasil- olusur#:~:text=%C4%B0stiridye%20kendini%20korumak%20i%C3%A7in%20bu,%C4%B0%C5%9Fte%20bu%20ta%C5%9Fa%2 0inci%20denir (Erişim tarihi: 24.01.2023).
• BİLGİN, A. (2017). Nigârî Dîvânı. E-kitap: https://ekitap. ktb. gov. tr/TR-194361/nigari-divani. Html (Erişim tarihi 15.09.2019). BUÇUKCU, Z. (2018). Klasik Türk Şiirinde Kuhl-i Cevâhir ve Tûtiyâ Üzerine Bazı Dikkatler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, TEBDİZ ÖZEL SAYISI.
• BÜYÜKKAYA, H. (2008). Faik Ömer ve Divanı: Karşılaştırmalı Metin-İnceleme. Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi SBE, İstanbul.
• CARNOY, H., NİCOLAİDES, J. (2020). İstanbul Folkloru, (Çev. Suna TİMUR AĞILDERE), Ankara: TDK.
• COŞKUN, A. O. (1990). Simkeş-zâde Feyzî Dîvânı (İnceleme-Metin-İndeks). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, DAnkara.
• ÇAĞLAR, N. (2017). Anamur ve Bozyazı Halk Kültüründe Taşla İlgili İnanışlar ve Uygulamalar, Kültürümüzde Taş içinde, İstanbul: Dergâh Yay.
• ÇAKIR, M. (2008). Kavsî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvanı. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, SBE, Ankara
• ÇANDARLI ŞAHİN, A. (2018). Bozkırın Mührü: Taş Heykeller. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (63): 419-436
• ÇAVUŞOĞLU, M. (1987). Zâtî Divanı(edisyon kritik ve transkripsiyon) Gazeller kısmı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi B.
• DEMİR, H. (2017). Lâzikîzâde Feyzullah Nâfiz ve Dîvânı. E-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/54126,53959lazikizade-feyzullah- nafizdivanpdfpdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 07.13.2019)
• DENİZ, T. & KOCAKAYA, E. (2020). Kültürel Miras Kapsamında Safranbolu’da Geleneksel Hamam Kültürü. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 (2): 3-24.
• DINGIL, F. A. (2012), İslam Öncesi Türk Kültüründe Kutsallık İzafe Edilen Maddi Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul
• DUMAN, H. (2019). Türk Mitolojisinde Ejderha, Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi II. Dil ve Kültür Çalışmaları Öğrenci Sempozyumu: 482-493.
• EĞRİ, A. (2006). 17. yy. Şairlerinden Hikmetî ve Divanı. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara.
• EKMEN, F. (2014). M.Ö. II. Bin Anadolu Terazi Kefeleri Hakkında Gözlemler, Hitit Üniversitesi SBE Dergisi, 4 (2): 35-44.
• ELİAÇIK, M. (2012). Şifâ’iyye Adlı Esere Göre Dağ Keçisi ve Yılanda Panzehir Özellikli Taşlar, İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1(5): 8-31.
• ERDOĞAN, M. (2012) Bursalı Rahmî Dîvânı. E-kitap: http://ekitap. kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292396/h/bursali-rahmi-divani (Erişim tarihi: 08.09.2014).
• ERGUN, M. (1997). Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, C. I, Ankara: AKM Yay.
• ERKAL, A. (1997). Lami'i'nin Ferhad u Şîrîn Mesnevisi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8: 12-22.
• GÖKKAYA, R. (2017). 16. Asır Şairlerinden Seyrî ve Dîvân’ı [İnceleme- Metin- Dizin], Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Isparta.
• GTS, taş için www.sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 21.11.2022)
• GTS, harem için www.sozluk.gov.tr (Erişim tarihi: 02.01.2020)
• GTS, sapan için www.sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.01.2023)
• GÜLENÇ, A. (2021). Son Dönem Osmanlı Tarih ve Coğrafya Kaynaklarında Cudi Dağı ve Nuh Tufanı, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 38: 213-232.
• GÜRGENDERELİ, M. Mostarlı Hasan Ziyâ’î Divânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56211,mostarli-hasan-ziyai-divanipdf.pdf?0 (Erişim tarihi: 10.01.2023).
• HASEKİ, M. (1971). Plastik Açıdan Türk Mezar Taşları. İstanbul: Kitabevi.
• İNAN, A. (1995). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK.
• İSEN, M., CANIM, R. (2019). Hamâmîzâde İhsân Dîvânı. E-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/64194,hamamizade-ihsan-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 21.07.2020).
• KAHRAMAN ÇINAR, A. (2017). Bozkır Kültür Çevresinde Geyikli Taşlar, Cappadocıa Journal Of Hıstory And Socıal Scıences, 9: 76-82. KAPLAN, Y. (2019). Belîğî ve Dîvânçesi, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 22: 359-448.
• KARA; A. (2007). İzzî Divanı (tenkitli metin-inceleme). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.
• KARAMAN, N. N. (2002). Cemâlî Dîvânı. İstanbul: Kitabevi.
• KAYA, B. A. (2017). Azmizâde Hâletî Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• KAYA, H. (2009). 18. Yy. şairi Asaf ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin),Doktora tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• KAYA, O. (2021). Fil Suresine Klasik ve Modern Yaklaşımlar Bağlamında Allah’ın Yardımı, İslami İlimler Araştırmaları Dergisi, 9: 166- 209.
• KAZAN NAS, Ş. (2011). Celîlî Divanı (İnceleme-Metin). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• KELİMELER, helik için https://kelimeler.gen.tr/helik-nedir-ne-demek-148869 (Erişim tarihi: 24.01.2023).
• KEKLİK, M. (2014). Üsküplü İshak Çelebi Divanı. Doktora Tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi SBE; Bişkek.
• KESİK, B. (2008). Cenâbî Divanı. Ankara: KBY.
• KIRBIYIK, M. (2017). Kâtib-zâde Sâkıb Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı yay.
• KOTAN, N. (2020). Aydî Baba Divanı (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük), Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi SBE, Antep.
• KURT, H. (2012). İslam İnancına Göre Şehitlik, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (1): 189-220.
• KURUMEHMET, M. (2006). XVIII. Yy. Şairlerinden Müsellem (Şeyh Ebu’l-Vefa Edirnevi) Hayatı, Sanatı, Divanı’nın Tenkitli Metni. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• KUTLAR, F. S. (2005). Klâsik Dönem Metinlerinde Değerli Taşlar ve Risâle-i Cevâhir-Nâme. Ankara: Öncü Kitap.
• KUTLAR OĞUZ, F. S. (2017). Arpaemînizâde Mustafâ Sâmî Dîvânı. E-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56084 (Erişim tarihi: 20.10.2020).
• KURTOĞLU, O. (2004). Lebîb Divânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi SBE, Ankara.
• KUZU, F. (2010). 15. Yüzyıl Şairlerinden Çâkerî Dîvânı'nın Tahlili. Yüksek Lisans tezi, Fırat Üniversitesi SBE, Elazığ.
• KÜÇÜK, S. (1994). Bâkî Divani. Ankara:TDK.
• MACİT, M. (1997). Nedîm Divanı. Ankara: Akçağ.
• MENGİ, M. (1995). Mesîhî Divanı. Ankara: AKMYayını.
• MUSLUOĞLU, F. (2021). Hayretî Divanı (Tenkitli Metin–Diliçi Çeviri). Doktora tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• ORKUN, H. N. (1943). Türk Efsaneleri. İstanbul: Çınar.
• ONAY, A.T. (2009). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. İstanbul: H Yayınları.
• ÖĞRETEN, A. (2000). Türk Kültüründe "Yada Taşı" ve XVIII. Yüzyıl Sonu Osmanlı-Rus Savaşlarında Kullanılması, BELLETEN, 64 (241): 863-900.
• ÖĞÜT, S. (1996). Hacerü’lesvet, TDVİA, C. 14: 433-435.
• ÖNAL, S. (2010). Hâtif, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin). Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi SBE, Erzurum. ÖZAY, Y. (2009). Evliya Çelebi Seyahatname’sinde İstanbul’un Tılsımlarının Hikâye Edilişi, Millî Folklor, 21(81): 54-63.
• ÖZKAN, Ö., ABDULKADİROĞLU, A. (2008). Derviş Gubârî Gazavat Nâme i Midilli. İstanbul: Alp.
• ÖZVERİ, M. (2006), Okçuluk Hakkında Merak Ettiğiniz Her Şey. İstanbul: Umut Matbaası.
• ÖZYILDIRIM, A. E. (1999). Hamdullah Hamdı̂ ve Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• PALA, İ. (2018). İki Darbe Arasında- İlginç Zamanlarda. İstanbul: Kapı.
• SADÂVÎ, S (1987). Osman-zâde Tâ’ib Hayatı, Eseri ve Edebi Kişiliği. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.
• SAĞIROĞLU ARSLAN, A. (2017). Taşlar Konuşur: Türk Mezar Taşlarının Biçim Dili, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3):1923-1937.
• SAKAOĞLU, S. (1980). Anadolu Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı. SAKAOĞLU, S., TÜRKAN, K. (2019). Efsanelerden Masallara Uzanan Taş Kesilme Motifinin Azerbaycan ve Anadolu Masallarına Yansımaları, Türkbilig, (38): 177-197.
• SERTOĞLU, M. (1952). İstanbul Tılsımları, Tarih Dünyası, 36: 1482, 1494.
• SEVİMLİ, E. (2020). Klasik Şiirde Izdırabın Aşırı Boyutu: Seng-i Melâmet, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi ESTAD, 3(1): 295- 348.
• SİNANOĞLU, M. (2007). Nübüvvet Mührü, TDV İslâm ansiklopedisi, C. 33, İstanbul: İSAM
• SİVRİ, M., AKBABA, C. (2018). Dünya Mitlerinde Yılan, Folklor/Edebiyat, 24 (96): 53-64.
• SUNAL, A. (2014). Sâdık Dîvânı (İnceleme-Metin) Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi SBE, Bursa.
• ŞAKAR, M. (2021). “Kim âşık olur da aşkını gizler, iffetli davranır ve bu sebepten ölürse, şehit olarak ölür” hadisinin Sıhhati ile İlgili Görüşler ve Değerlendirmesi, Marifetname, 8 (2): 729-755.
• ŞİMŞEK EĞER, H. (2020). Anadolu Sahası Türk Masallarında Taş. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi SBE, Konya.
• TANYU, H. (1968) Türklerde Taşlarla İlgili İnançlar. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay. TARLAN, A. N. (1945). Hayâlî Bey Dîvânı. İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası.
• TARLAN, Ali Nihat (1992). Ahmet Paşa Divanı. Ankara: Akçağ.
• TOKAT, F. (2014). Taş ve Cevherlerin Türkçe Tıp Yazmalarında Tedavi Amacıyla Kullanılma Şekilleri, Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(2): 177-187.
• TUĞLUK, İ. H. (2007). Abbas Vesîm Efendi, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği Divanı’nın Tenkitli Metni ve İncelemesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara.
• TULUM, M. TANYERİ, M. A. (1977). Nev'i Divanı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yay.
• TURAN, S. (2018). Adı Var Sanı Yok Bir Şair Çamçak Mehmed Çelebi ve Divanı. Isparta: Kitabevi.
• TUYAN, R. D. (2007). Ayıntablı Hâfız ve Divânı İnceleme-Metin-Dizin. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara.
• TÜRK, E. B. (2022). Anadolu ve Azerbaycan Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi, Culture and Civilization , 1 (3): 15-28.
• TÜRKOĞLU, S. (2007). Şeyhülislam Esad Divanı'nın Tahlili. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi SBE, Eskişehir.
• UCA, A. (2010). Kaybolmuş Folklorik Değerlerimizden Biri: Delikli Taş, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 10 (21): 163-167.
• UZUN, H. M. (2022). Altay Türklerinde Tabiat Kültleri. YAZIT Kültür Bilimleri Dergisi, 2 (2): 299-314.
• UZUN, K. (2019). Câmî Divanı İnceleme-Metin-İndeks. Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara.
• ÜZGÖR, T. (1991). Fehîm-i Kadîm, Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: AKM Yay.
• YAKAR, H. İ. (2010). Edirneli Şevkî Dîvânı. Konya: Palet.
• YANIK, G. (2019). Cafer Efendi’nin Risâle-i Mimâriyye Adlı Eserinin Bağlamsal Dizin ve İşlevsel Sözlüğü. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Isparta.
• YARDIMCI, M. (2008), Geleneksel Kültürümüzde Taş, Zile’de Taşlarla İlgili İnanmalar, Uygulamalar ve Oyunlar, Tarih ve Kültürü ile Zile Sempozyumu, s. 1-16.
• YAVUZ, O. (2017), Muhibbî Dîvânı (Bütün Şiirleri). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
• YEKBAŞ, H. (2010). Sehî Bey Divanı. İstanbul: Kitabevi.
• YILDIRIM, N. (2011). Zerdüşt’ün Kutsal Kitabı Avesta. Şarkiyat Mecmuası, 1: 147-170
• YILDIZ, A. (2018). Osmanlı Şiirindeki “Taş Yasdanmak” Deyiminden Hz. Yakup’un Beytel’ine, Hikmet- Akademik Edebiyat Dergisi, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan Özel Sayısı: 244-263.
• YILMAZ, A. (2005). Baba mı, balbal mı yoksa bediz mi?, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. 2(4): 206-214 YÜCEL, B. (2002). Adnî Divanı. Ankara: Akçağ.
• YÜCEL, Ü. (1999), Türk Okçuluğu, Ankara: AKM Yay.
• YÜCEL TURAN, H. (2017). Hatmî Divanı: İnceleme metin. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi SBE, İstanbul. ZAVOTÇU, G. (2018). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü. İzmit-Kocaeli: Umuttepe.
• ZÜLFE, Ö. (1998). Nâşid Divanı. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.