TÜRKİYE’NİN DOĞU AKDENİZ BÖLGESİNDEN YAKALANAN LEVREK (Dicentrarchus labrax L.,1758) VE YAYIN (Silurus glanis L.,1758) BALIKLARINDA KALICI ORGANİK KİRLETİCİLERİN BELİRLENMESİ

Year 2015, Volume: 30 Issue: 2, 1 - 13, 15.01.2016

Serdar Kilercioğlu , Nebile Dağlıoğlu , Bige Kilercioğlu

https://doi.org/10.18864/iujfas.00850

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’nin Doğu Akdeniz Bölgesi’nden yakalanan Levrek (Dicentrarchus labrax, L.,1758) ve Yayın (Silurus glanis, L.,1758) balıklarının yenilebilir kas dokularında bazı kalıcı organik kirleticiler (DDT (dikloro difenol trikloroethan), HCB (hekzaklorobenzen), BHC (hekzaklorosiklohekzan) ile poliklorlu bifeniller (PCB)’in birikim düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Levrek örnekleri Mersin limanı, Adana (Karataş ve Yumurtalık) ve İskenderun Körfezi (İskenderun, Dörtyol, Arsuz ve Samandağ)’nden; Yayın örnekleri Seyhan ve Ceyhan Nehirleri (Adana), Asi Nehri (Hatay), Berdan Çayı (Tarsus)’ndan yakalanmışlardır. Bu zaman zarfında Müftü Deresi (Mersin)’nden hiç örnek yakalanamamıştır. Kalıntı düzeyleri, nicel olarak GC-ECD (Gaz Kromatografisi - Elektron Yakalama Dedektörü) kullanılarak ölçülmüş ve kabul edilebilir limitlerle karşılaştırılmıştır. Her iki türde de en yüksek kontaminasyon oranı PCB bileşenlerinde tespit edilmiştir. Elde edilen konsantrasyonlar yüksekten düşüğe sırasıyla PCB, DDT, BHC ve HCB olarak belirlenmiştir. Bazı örneklerde yetkili mercilerin belirttiği sınırların üstünde konsantrasyonlar tespit edilmiştir.

Keywords

KOK, PCB, Levrek, Yayın, Akdeniz, Gaz Kromatografisi

Determination of POP’s In European Sea Bass (Dicentrarchus labrax, L.,1758) and Wels Catfish (Silurus glanis, L.,1758) Caught From The Eastern Mediterranean Region of Turkey

Abstract

The aim of this study was to determine some persistent organic pollutants
(HCB (hexachlorobenzen), HCH (Hexachlorosiklohexane),
DDT (dichloro diphenol trichloroethane)) and PCBs (Polychlorinatedbiphenyls)
in the edible muscle tissues of Seabass (Dicentrarchus
labrax, L.,1758) and Wels (Silurus glanis, L.,1758). Seabass samples
were caught from Mersin Port, Karataş and Yumurtalık (Adana),
İskenderun, Dörtyol, Arsuz, Samandağ (İskenderun Bay); Well samples
were caught fromSeyhan and Ceyhan Rivers (Adana), Asi River
(Hatay), Berdan Stream (Tarsus). Any sample could not be collected
from Müftü Stream (Mersin) at that time period. Residue levels were
determined quantitatively by using GC-ECD (Gas Chromatography -
Electron Capture Dedector) and compared with acceptable contaminant
levels. The highest contamination was identified for PCB congeners.
Concentrations were determinated as PCB, DDT, BHC, HCB
from maximum to minimum respectively. Contamination levels determinated
in some samples were higher than legal limits. 

Keywords

POPs, PCBs, Seabass, Well, Mediterranean Sea, Gas chromatography

References

• Akkaş, V.C., (2015). Çukurova Bölgesi ve Hidroelektrik Enerji, http://http://www.enerjimag.com/cuku- rova-bolgesi-ve-hidroelektrik-enerji/ (17.12.2015).
• Aksoy, A., Das, Y., K., Yavuz, O., Guvenç, D., Atmaca, E., Ağaoğlu, S., (2011). Organochlorine Pes- ticide and Polychlorinated Biphenyls Levels in Fish and Mussel in Van Region, Turkey, Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 87: 65-69. Anonim1, (2015). İskenderun Organize Sanayi Bölgesi, http://www.isken
• derunosb.org.tr/sayfa.asp?ID=1 (17.12.2015).
• Anonim2, (2015). Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi, http:// http://www.adanaorganize.org.tr/?/fir- malar (17.12.2015).
• Aytaç, N., Hilal, A., Yapıcıoğlu, A., B., Dağlıoğlu, N., Gülmen, M., K., Tanır, F., (2010). Anne Sütünde Organoklorlu Pestisid (OKP) Düzeyi, Turkiye Klinikleri Journal of Medicine Science, 30(1):107- 14
• Barlas, N., (2010). Kalıcı Organik Kirleticilerin Sucul Ekosistemdeki Etkileri, Çevre ve Sağlık Çalıştayı, Antalya.
• Baştürk, Ö., Doğan, M., Salihoğlu, İ., Balkas, T., I., (1980). DDT, DDE and PCB Residues in Fish, Crustaceans and Sediments from the Eastern Mediterranean Coast of Turkey, Marine Pollution Bulletin, 11, 191-195.
• Bordajandi, L. R., Gomez, G., Fernandez, M. A., Abad, E., Rivera, J., Gonzalez, M. J., (2003). Study on PCBs, PCDD/Fs, organochlorine pesticides, heavy metals and arsenic content in freshwater fish species from the River Turia (Spain), Chemosphere, 53: 163-171.
• Brouwer, A,, Longnecker, M. P., Birnbaum L, S., Cogliano, J., Kostyniak, P., Moore, J., et al. (1999). Characterization of potential endocrine-related healt effects at low-dose levels of exposure to PCBs, Environmental Health Perspectives, 107: 639- 649.
• Bulut, S., Erdoğmuş, S., F., Konuk, M., Cemek, M., (2010). The Organochlorine Pesticide Residues in the Drinking Waters of Afyonkarahisar, Turkey, Ekoloji, 19, 74, 24-31.
• Büyüker, B., (2009). A Decision Support Tool for Conceptual Site Model Development at Contaminated Sites, Yüksek Lisans Tezi, Danışmanı Ünlü K., Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Coelhan, M., Strohmeıer, J., Barlas, H., (2005). Marmara Denizi Balıklarında Klorlu Organik Madde Düzeyleri, Ulusal Su Günleri, Trabzon, 277 sayfa.
• Coglıano, V., J., (1998). Assessing the cancer risk from environmental PCBs, Environmental Health Perspectives, 106: 317-323.
• Covacı, A., Van de Vijver, I., De Coen, W., Das, K., Bouquegneau, J., M., Blust, R.,et al.(2002). Deter- mination of organohalogenated contaminants in liver ofharbour porpoises stranded on the Belgian North Sea coast, Marine Pollution Bullettin, 44: 1156-1164.
• Covacı, A., Gheorghe, A., Schepens, P., (2004). Distribution of organochlorinepesticides and α-HCH enantiomers in pork tissues, Chemosphere, 56: 757-766.
• Çakıroğulları, G., Ç., (2006). İzmit Körfezi’nde Su, Sediment ve Mezgit (Gadus merlangus L.1758) ve İstavrit (Trachurus mediterraneus S.1868) Balıklarında Poliklorlu Bifeniller ile DDT’nin Saptanması, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakıroğulları, G., Ç., Seçer, S., (2011). Poliklorlu Bifeniller ve Sucul Yaşam, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(1): 73-87.
• Dağlıoğlu, N. (2009). İnsan Cilt Altı Yağ Dokusunda Organoklorlu Pestisitlerin Kalıntı Düzeylerinin Tespiti, Doktora Tezi, Danışmanı Gülmen, M. K., Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri En- stitüsü, Adana.
• Darnerud, P. O., (2003). Toxic effects of brominated flame retardants in man and in wildlife, Environ- ment International, 29: 841-853.
• Erdogrul, O., Covacı, A., Schepens, P., (2005). Levels of organochlorine pesticides, polychlorinated biphenyls and polybrominated diphenyl ethers in fish species from Kahramanmaras, Turkey, En- vironment International, 31, 703-711.
• Erkmen, O., (2010). Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53: 220-235.
• G.K.G.M., (2015). Ulusal Kalıntı İzleme Planı -2015 Türkiye, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Rapor, 29-39.
• Google Inc. (2003). Google Earth [Software], https://www.google.com/earth/ (04.10.2013).
• Güvenç, D., Aksoy, A., (2007). Poliklorlu Bifenillerin Toksikolojisi, Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 78, 2, 17-25.
• Kalıpcı, E., Özdemir, C., Öztaş, H., (2011). Çiftçilerin Pestisit Kullanımı İle İlgili Eğitim Ve Bilgi Düzeyi İle Çevresel Duyarlılıklarının Araştırılması, Tubav Bilim Dergisi, 4, 3: 179 – 187.
• Karakoc¸ F., T., Toluna, L., Henkelmannb B., Klimmb C., Okaya O., Schramm, K., W., (2002). Poly- cyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) and polychlorinated biphenyls (PCBs) distributions in the Bay of Marmara Sea: Izmit Bay, Environmental Pollution, 119: 383–397.
• Keski, M., (2010). Türkiye Kalıcı Organik Kirleticiler ve Çevre Orman Bakanlığı’nın Konuyla İlgili Olarak Yaptığı Çalışmalar, Çevre ve Sağlık Çalıştayı Bildiri Özetleri, Antalya.
• Langer, P., Kocan, A., Tajtakova, M., Petrik, J., Chovancova, J., Drobna, B., et al. (2003). Possible effects of polychlorinated biphenyls and organochlorinated pesticides on the thyroid after long - term exposure to heavy environmental pollution, Journal of Occupational & Environmental Med- icine, 45: 526-532.
• Özyılmaz, G., (2000). İskenderun Körfezinde Endüstri Kuruluşlarının Neden Olduğu Hava ve Toprak Kirliliği, Yüksek Lisans Tezi, Danışmanı Örnektekin, S., Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilim- leri Enstitüsü, Hatay.
• Pazı, İ., Gönül, L., T., Küçüksezgin, F., (2013). Bafa Gölü’nde Biyotik ve Abiyotik Ortamda Pestisit ve PCB Dağılımı, Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 30(4): 175-182.
• Stancheva, M., Rızov, T., Makedonskı, L., Georgeva, S., (2010). Organochlorine Pollutants in Blue Fish (Pomatomus saltatrix) From Bulgarian Black Sea Coast. Bulgaria Scientific Papers, 37(5): 125- 130.
• The Commission of The European Communities, (2008). Commission Regulation (EC) No 149/2008, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:058:0001:0398:EN:PDF (02.09.2015).
• Toklu, B. (2006). İskenderun Körfezi (Yumurtalık – Kokar Burnu Açıkları) Zooplankton Dağılımı ve Mevsimsel Değişimi, Doktora Tezi, Danışmanı Saruhan E., Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Voorspoels, S., Covacı, A., Schepens, P. (2003). Polybrominated diphenyl ethers inmarine species from the Belgian North Sea and the Western ScheldtEstuary: levels, profiles, and distribution, Envi- ronmental Science Technology, 37: 4348-4357.
• Wikipedia, (2015). Ceyhan Nehri, https://tr.wikipedia.org/wiki/Ceyhan_Nehri (16.12.2015)
• Yang, Y., Lıu, M., Xu, S., Hou, L., Ou, D., Lıu, H., Cheng, S., Hofmann, T., (2006). HCHs and DDTs in sediment-dwelling animals from the Yangtze Estuary, Chemosphere, 62: 381–389.
• Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete, (2011). Gıdalardaki Bulaşanların Maksimum Limitleri, T.C. 29.12.2011 http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12 /20111229M3- 8.htm/20111229M3.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111229M3- 8.htm (17.12.2015) Tarihli Resmi Gazete,