MİLLLİ GÖRÜŞ’ÜN ORTA ASYA POLİTİKASI

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 23, 17 - 25, 01.11.2023

Osman Ağır

https://doi.org/10.58724/assam.1325915

Öz

Temel referans noktası olarak İslam’ı alan ve güncel meselelere İslami referanslara dayalı olarak çözüm üretebilme arayışında olan Milli Görüş, dış politikada ümmetçi bir yaklaşımı benimsemektedir. Milli Görüş’ün dış politika anlayışı, Batı merkezli küresel sistemi eleştirmekte ve alternatif olarak Müslüman ülkeler arasında çeşitli alanlarda kurulacak uluslararası örgütler aracılığıyla işbirlikleri oluşturulmasını önermektedir. SSCB’nin dağılması ve Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte, bağımsızlığına kavuşan Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Türkiye’deki tüm siyasal hareketler gibi Milli Görüş’ün de odak noktası haline gelmiştir. Türkiye’deki birçok parti veya oluşumun “Orta Asya” ülkeleri ile olan kültürel yakınlığı Türklük ve Türk dili üzerinden okumasına karşın, Milli Görüş lideri Erbakan ümmetçi bir yaklaşımı benimsemiş ve bağımsızlığına kavuşan ülkelerin İslam ülkeleriyle işbirliklerinin geliştirilmesi üzerine odaklanmıştır. Temel amacı Milli Görüş Hareketi’nin Orta Asya’ya yönelik politikalarının analizini amaçlayan çalışmada, Milli Görüş’ün dış politikaya bakışı açıklanarak Orta Asya’ya yönelik politikaları parti programları ve lider konuşmaları üzerinden analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Milli Görüş, Rusya,, Orta Asya, Politika, Ümmetçilik

Kaynakça

• AYATA, Ali, (2010), “Türkiye’nin Orta Asya Politikası”, ss.641-657, Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Der. Cüneyt Yenigün, Ertan Efegil, Ankara: Nobel Yayınları,
• AYDIN, Mustafa, (2017), “Türkiye’de ‘Millî”lik Söylemi ve Erbakan’ın ‘Millî Görüş’ü”, Doğumunun 90. Yılında Erbakan Sempozyumu Bildiri Kitabı, ss. 33-42, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları,
• AKGÜL, Ahmet, (2008), Dış Politikamız BOP’un Temelleri, http://www.millicozum.com /mc/kitaplarimiz/book/1-mill-cozum/15-dis-politikamiz-bopun-temelleri-1988-1998,
• AKKİRAZ, İsmail Hakkı, (2018), “Şahsiyetli Diş Politika Milli Görüş İster”, https://www.milligazete.com.tr/makale/1500569/ismail-hakki-akkiraz/sahsiyetli-dis-politika-milli-gorus-ister, Erişim Tarihi: 30.05.2019,
• ALAN, Bülent, (2001), D 8: Yeni Bir Dünya. İstanbul: Yörünge Yayınları,
• ARPACI, Işıl, (2012), Türk Siyasal Yaşamına Etkileri Bakımından İslamcılık ve Necmettin Erbakan, Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• ARPACI, Işıl ve Abdulkadir BAHARÇİÇEK, (2017), Milli Görüş Partilerinin Programlarının Dış Politika Analizi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 7, Cilt: 7,Sayı: İktisat Özel Sayısı,
• BAKIR, Bahar, (2007), “Necmettin Erbakan”, ss.343-433, Türk Dış Politikasında Liderler, Yayına Hazırlayan: Ali Faik Demir, İstanbul: Bağlam Yayıncılık,
• ÇEKER, Faysal, (2017), “Avrasyacılık Düzleminde Necmettin Erbakan ve Milli Görüş”, s.63-74, Anadolu Gençlik Dergisi, Prof. Dr. Necmettin Erbakan Özel Sayısı: Toplumsal Barış,
• CHP-MSP Hükümet Programı, (1974), http://www.esam.org.tr/milli-gorus-hukumetleri_online17.html Erişim Tarihi:17.07.2020
• ÇAKIR, Ruşen. 2013, “Millî Görüş Hareketi: Dün, Bugün, Yarın”, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri, Der. İ. Kara, A. Öz, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, ss. 755-776,
• DOSTER, Barış, (2013), “Erbakan’ın Dış Politika Felsefesi ve Uygulamaları”, ss.93-112, Liderlerin Dış Politika Felsefesi ve Uygulamaları, Ed. Haydar Çakmak, İstanbul: Doğu Kitabevi,
• EFE, Mustafa, (2015), “Erbakan Hoca’nın Dış Politika Yaklaşımı”, s.323-333, Anadolu Gençlik Dergisi, Necmettin Erbakan Özel Sayısı,
• ERBAKAN, Necmettin, (2006), “Gayemiz Bütün Bireylerin Saadetidir” Konferanslar Dizisi-1, (ESAM Genel Merkez Açılış Konuşması, 16 Kasım 2005) Ankara: ESAM,
• ERBAKAN, Necmattin, (2014a), Erbakan Külliyatı 1, Ed. T. Çetinkaya, Ankara: MGV Yayınları,
• ERBAKAN, Necmattin, (2014b), Erbakan Külliyatı 4, Ed. T. Çetinkaya, Ankara: MGV Yayınları,
• ERBAKAN, Necmettin, (1991), “Gündem 1991 Aylık Basın Toplantısı”, Prof. Dr. Necmettin Erbakan Külliyatı, 4. Cilt, Ankara: MGV Yayınları,
• ERBAKAN, Necmettin, (2010a), “Yeni Bir Dünya ve Adil Düzen” Ankara: ESAM Yayınları,
• ERBAKAN, Necmettin, (2014a), Erbakan Külliyatı 1, (2. Baskı), Editör: T. Çetinkaya, Ankara: MGV Yayınları,
• ERBAKAN, Necmettin, (2005), Tarihe Düşülen Kayıtlar, Uluslararası İlişkiler, Dış Politika Konuşmaları, http://www.esam.org.tr/pdfler/siyasi_dokumanlar/5%20SP/sp_ 2005_tarihe_ dusen_kayitlar-dis_politika.pdf(Erişim Tarihi:10.08.2020),
• ERBAKAN, Necmettin, (1991), “Milli Görüş’ün Esasları”, Prof. Dr. Necmettin Erbakan Külliyatı, 1. Cilt, Ankara: MGV Yayınları,
• EROL, Seyfettin, (2015), “Erbakan Hoca’nın Dış Politika Felsefesi”, s.313-321, Anadolu Gençlik Dergisi, Necmettin Erbakan Özel Sayısı,
• FAZİLET PARTİSİ SEÇİM BEYANNEMESİ, (1999), Günışığında Türkiye, MİLLİ NİZAM PARTİSİ PROGRAMI, (1970),
• Milli Gazete, (08 Mart 2013), “Necmettin Erbakanla 10 Gün Gezi Notları”, https://www.milligazete.com.tr/haber/1062976/necmettin-erbakanla-10-gun-gezi-notlari, Erişim Tarihi:17.07.2020
• SAADET PARTİSİ PROGRAMI, (2001), TASAM, (2011), Kafkasya’da Bir Ülke: Çeçenistan, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/2213/kafkasyada_bir_ulke_cecenistan, Erişim Tarihi:17.07.2020
• YILDIZ, Abdulkadir, (2017), “Millî Görüş Parti Programlarında Laiklik Anlayışı”, Doğumunun 90. Yılında Erbakan Sempozyumu Bildiri Kitabı, ss. 219-227, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları,
• 1.MC Hükümet Programı, (1975), http://www.esam.org.tr/milli-gorus-hukumetleri_online17.html Erişim Tarihi:17.07.2020
• 2.MC Hükümet Programı,(1978), http://www.esam.org.tr/milli-gorus-hukumetleri_online17.html Erişim Tarihi:17.07.2020
• https://www.setav.org/duzeni-degistiren-adam-necmettin-erbakan/