İRAN’DA ÖĞRENCİ HAREKETLERİ: PEHLEVİ DÖNEMİNDEN DEVRİM (1979) SÜRECİNE

Year 2022, Volume: 5 Issue: 6, 22 - 41, 01.08.2022

Mohammad Rıgıderakhshan

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1097630

Cited By: 1

Abstract

İran’da yurtdışına öğrenci gönderilmesi süreci Kacar dönemiyle birlikte başlamıştır. Avrupa’ya eğitim almaları için gönderilen öğrenciler daha sonra İran’ın siyasal ve sosyal tarihi açısından önem arz eden toplumsal hareketlerin başlamasında adeta öncü rolü üstlenmişlerdir. Bu çalışmada İran’da öğrenci hareketlerinin ulusal düzeyde etkinlik kazanmaya başladığı Pehlevi döneminden başlanarak, 1979 İran İslam Devrimi’ne kadarki süreçte öğrenci hareketlerinin pozisyonu ve fonksiyonu üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda İran içerisinde etkinlik olan öğrenci grupları ve İran dışında faaliyetlerde bulunan öğrenci konfederasyonları ele alınmıştır. Öğrenci hareketleri incelendiğinde Tudeh Partisi’nin ve Milli Cephe’nin söz konusu oluşumlar üzerindeki etkisi ön plana çıkarken, devrim süreciyle birlikte ise İslamcı kimliğe sahip öğrenci gruplarının etkili olmaya başladığı saptanmıştır. Çalışma kapsamında incelenen kaynaklardan hareketle İran’da toplumsal hareketlerde öğrenci gruplarının kitlesel seferberlik oluşumunda harekete geçirici etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca İran’da çeşitli öğrenci gruplarına öncülük eden isimlerin 1979’da gerçekleşen devrimle birlikte yeni bir anayasal yapının kuruluş aşamasında da kritik roller üstlendikleri görülmektedir.

Keywords

İran’da Toplumsal Hareketler, Öğrenci Hareketleri, İranlı Öğrenciler Konfederasyonu, Devrim ve Öğrenci Hareketi

References

• Abrahamian, Ervand (1998) İran Beyne Do Engılab. (Çev. Kazım Firuzmend). Tahran: Merkeze Tahran.
• Ahmedi, Mahmud Tahir (2005). Esnadi Ez Cumbeshe Danescuyi ve Neyzete Milli İran. Tahran: Gencineye Esnad.
• Esnadi Ez Cumbeshe Daneshcuyi ve Neyzete Milliye İran. (2000). Tahran: Gencineye Esnad Yayınevi.
• Baki, Emaduldin (2000). Cumbeshe Daneshcuye İran Ez Agaz Ta Engılabe Eslami. Tahran: Camee.
• Burucerdi, Mirzade (1999). Rushenfikran’e İrani ve Garb. (Çev. Cemşid Şirazi). Tahran: Furuzane Ruz.
• Çelik, Mehmet (2019). “Lübnan Hizbullahı'nın İdeolojik ve Örgütsel Yapısı”. Tarih Yolunda Bir Ömür Prof. Dr. İsmail Özçelik’e Armağan. Ankara: Berikan Yayınevi).
• İcazi, Mesud (1996). Ruyedadha ve Daveriye Kahtırate Mesud İcazi (1329-1339). Tahran: Nilufer Yayınevi.
• Kediver, Cemile (1990). Ruyaruyi; Engelabe Eslami İran ve Amerika. Tahran: Neşre İttilaat.
• Kerimiyan, Ali Rıza (2002). Cumbeshe Daneshcuyi Der İran. Tahran: Merkeze Esnade Engılabe Eslami.
• Medeni, Seyyid Celaluddin (1980). Tarikhe Siyasiye Muasır İran. Qum: Hozeye İlmiyeye Qum.
• Metin, Afshin (1999). Konfederasyone Tarikhe Cumbeshe Daneshcuyane İrani Der Hkaric Ez Keshver (1352-1357) . (Çev. Erestu Azeri). Tahran: Şiraze Yayınevi.
• Mirsepasi, Ali (2005). Teammül’i der Modernite’ye İrani. (Çev. Celal Tevekkulyan). Tahran: Terhe Nove.
• Muhammed Arab (2018). Tevellude Cumbeshe Daneshcuyi Der İran. Tahran: Khodnevis.
• Necati, Gulam Rıza (2009). Tarikhe Siyasiye Bist u Pench Sale’e İran. Tahran: Resa Yayınevi.
• Özkan, Hülya. (2020). İran İslam Devrimi'nin Türkiye'ye Etkiler: 1978-1990 Yılları Arasında Türkiye'de Yayımlanan Dergiler Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Marmara Üniversitesi Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Özkan, Hülya ve Mohammad Rigiderakhshan (2019). “İran’da Basının Doğuşu ve Gazeteler”. Erciyes İletişim Dergisi, 6 (2). ss. 975-994.
• Raqi, Davud (2003). Utopyaye Cumbeshe Daneshcuyiye İran. Tahran: Mahname Zemaneh.
• Rencberan, Davud (2009). Berresiye Ceryane Marksisme Daneshcuyi Der İran. Tahran: Muesseseye Sahile Endishe.
• Sazmane Mucahidine Halk; Peydai Ta Fercam (2006). Sazmane Mucahidine Halk; Peydai Ta Fercam. Tahran: Muesseseye Mutalaat ve Pejoeshhaye Siyasi.
• Sefiri, Mesud (2000). Diruz Emruz ve Ferdaye Cumbeshe Daneshcuyiye İran. Tahran: Ney Yayınevi.
• Shirudi, Murteza (2005). “Tarikh ve Huviyete Cumbeshe Daneshcuyiye İran”. Feslnameye Din ve Siyaset. 127-155.
• Shirudi, Murteza (2013) .“Tevansenciye Goftemanhaye Cumbeshe Daneshcuye İran’e Muasır”. Pejoeshnameye Engılabe Eslami. 67-89.
• Shoket, Hamid (1993). Tarikhe Bist u Pench Sale Konfederasyone Daneshcuyan ve Muesseline İrani . Almanya: Bastab Yayınevi.
• Yezdi, İbrahim (2004). Combeshe Daneshcuyi Der Do Dehe: Ez 1320 Ta 1340. Tahran: Entisharate Kalem.