SRTM DEM ve landsat 7 etm verileri ile Bingöl-Karlıova arası doğu anadolu fay zonunda çizgisellik analizleri.

Year 2021, Volume: 26 Issue: 46, 143 - 158, 20.12.2021

Kemal Kıranşan

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.941305

Cited By: 1

Abstract

Çizgisellik, şekilsel olarak etrafındaki yapılardan ayrılabilen ve olasılıkla yeraltı yapılarına karşılık gelen haritalanabilir yüzey özellikleridir. Araştırma sahası, Bingöl ile Karlıova arasında Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ)’nu kapsar. Uydu görüntüleri ve SRTM DEM verilerini kullanarak görüntü zenginleştirme teknikleri ile çalışma sahasının çizgiselliklerinin otomatik yöntemlerle belirlenmesi ve bunların faylar ile ilişkilerinin ortaya çıkarılması araştırmanın temel amacını oluşturur. Bu araştırmanın verileri, 1 Ağustos 2002 tarihli Landsat 7 ETM uydu görüntüleri, SRTM DEM, çeşitli ölçeklerde jeoloji, topoğrafya haritaları ve literatür verileridir.
Landsat 7 ETM uydu verisine Kenar Sağlama Filtresi (Sobel) uygulanmıştır. Daha sonra PCI Geomatica yazılımında çizgisellikler otomatik olarak çıkarılmış ve çıkarılan bu çizgisellikler, Arcmap yazılımında düzenlenmiştir. Çizgiselliklerin doğruluk analizleri için literatürde yer alan faylara 200 m’lik tampon bölgeler oluşturulmuş ve bu tampon bölgeler içine düşen çizgisellikler, olası fay olarak kabul edilmiştir. Çizgisellikler ve fayların çizgi yoğunluğu ve yönlenme analizleri yapılarak çizgisellikler ile fayların yoğunlukları ve yönelimleri karşılaştırılmıştır.
Çalışma sonucunda Landsat 7 ETM uydu görüntüsünden çıkarılan çizgiselliklerin faylara karşılık gelme oranı % 25,5; SRTM DEM’den çıkarılan çizgiselliklerin faylara karşılık gelme oranı % 31’dir. Çizgisellik yoğunluğu ve yönlenme analizlerinde ise DAFZ ile uyumlu fay zonlarına ilaveten başka fay zonlarının varlığı ortaya çıkmıştır.

Keywords

Landsat 7 ETM, SRTM DEM, Doğu Anadolu Fay Zonu, Çizgisellik

References

• Ali, E.A. Khindir, S.O, Babikir, I. A. A. ve Abdelrahman, E. M. (2012). Landsat ETM+7 Digital Image Processing Techniques for Lithological and Structural Lineament Enhancement: Case Study Around Abidiya Area. Sudan, The Open Remote Sensing Journal, 5, 83 – 89.
• Abdullah, A. Nassr, S. ve Ghaleeb, A. (2013). Landsat ETM-7 for Lineament Mapping using Automatic Extraction Technique in the SW part of Taiz area, Yemen. Global Journal of Human Social Science Geography, Geo-sciences, Environmental & Disaster Management, 13 (3), 35– 38.
• Arpat, E., 1971, 22 Mayıs, 1971 Bingöl Depremi-Ön Rapor, MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Arpat, E., Şaroğlu, F. (1972). Doğu Anadolu Fayı ile İlgili Gözlemler ve Düşünceler. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 78, 44-50.
• Emre, Ö. Herece, E. Doğan, A. Parlak, O. Özaksoy, V. Çıplak, R. Özalp, S. (2003). 1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi Değerlendirme Raporu, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Geçen, R. (2017). Fay Hatlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Teknikleri İle Tespit Edilmesi. Uluslararası Jeomorfoloji Sempozyumu, Elazığ.
• Herece, E. (2008). Doğu Anadolu Fayı (DAF) Atlası, MTA Özel Yayın Serisi-13
• Hung, L.Q., Batelaan ,O. and De Smedt, F. (2005). Lineament extraction and analysis, comparison of Landsat ETM and Aster imagery. Case study: Suoimuoi tropical karst catchment. Vietnam, Proc. of SPIE Vol. 5983, 59830T, 1-12.
• İnceöz, M. ve Zengin, E. (2014). Adıyaman Fay Zonunun Morfotektonik ve Yapısal Özellikleri. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26 (2), 131-148.
• Karaca Ö., Karagüzel R. ve Ertunç A. (2003). Uzaktan Algılama Yöntemi Kullanılarak Fethiye ve Çevresinin Jeolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri A- Yerbilimleri C.20, S.1, s. 52-61. 12.
• Mwaniki M. W., Moeller M. S., Schellmann G. (2015). A comparison of Landsat 8 (OLI) and Landsat 7 (ETM) in mapping geology and visualising lineaments: A case study of central region Kenya, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences. Volume XL-7/W3, 2015.
• O’Leary, D. W. Friedman, J. D., Pohn, H. A. (1976). Lineament, linear, lineation: Some proposed new standards for old terms. Geological Society America Bulletin, Vol.87, 1463-1469.
• Özdemir, M. A. ve İnceöz, M. (2003). Doğu Anadolu Fay Zonunda (Karlıova-Türkoğlu arasında) Akarsu Ötelenmelerinin Tektonik Verilerle Karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 5, S: 1, s: 89-114, Afyon
• Sarp, G. (2005). Lineament Analysis From Satellite Images. North-West Of Ankara, Msc thesis, Middle East Technical University, 76 p.
• Sarp, G., Toprak, V. (2007). Otomatik Olmayan Yöntemler Kullanılarak Landsat ETM Uydu Görüntüsünden Çizgisellik Belirlenmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 30 Ekim–02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon.
• Seymen , İ., Aydın, A., 1972, Bingöl Deprem Fayı ve Bunun Kuzey Anadolu Fay Zonu ile İlişkisi, MTA Dergisi, Sayı: 79, S.1-9, Ankara.
• Suzen, M.L., and Toprak, V. (1998) Filtering of satellite images in geological lineament analyses: An application to a fault zone in Central Turkey. International Journal Remote Sensing. 1101–1114.
• Sümengen, M. (2011). 1/100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları (K45 paftası), Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Şaroğlu, F., Yılmaz, Y. (1984). Doğu Anadolu’nın Neotektoniği ve İlgili Magmatizması. Ketin Sempozyumu, s. 149-162.
• Şaroğlu F., Emre, Ö. ve Boray, A. (1987). Türkiye’nin aktif fayları ve depremsellikleri. MTA Rapor no: 8174, 394 s. (yayınlanmamış).
• Thannoun, R. G. (2013). Automatic Extraction and Geospatial Analysis of Lineaments and their Tectonic Significance in some areas of Northern Iraq using Remote Sensing Techniques and GIS, International Journal Of Enhanced Research In Science Technology & Engineering. Vol. 2 Issue 2.
• Tekin, M.B., Sagular, K. E. (2016). Jeolojik Çözümlemelerde Uydu Görüntüleri Destekli Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Yöntemleri; Yeni Foça (İzmir) Yöresi Örneği. Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 59, Sayı 1.
• Tonbul, S. (1990). Bingöl Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Gelişimi. Atatürk D.T. Coğ. Y. K. Coğrafya Araştırmaları, Sayı: 2, Ankara.
• Ünsal, A., Mert, A., Cengiz, O. (2004). Landsat 7 ETM Uydu Verileri Kullanılarak Dedegöl Dağı ve Çevresinin Çizgisellik ve Jeolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri.
• İnternet Adresleri http://www.nik.com.tr https://earthexplorer.usgs.gov/