PALEOLİTİK DÖNEMDEN GÜNÜMÜZE MEDİKAL İLLÜSTRASYONUN KISA TARİHİ

Year 2021, Issue: 38, 147 - 175, 28.10.2021

Sefa Ersan Kaya

https://doi.org/10.47571/ataunigsfd.933639

Cited By: 1

Abstract

İnsan veya hayvan bedenleri Paleolitik dönem mağara duvar resimlerinde ve ilkel olarak yontulmuş figürlerde, çağlar boyunca çeşitli sanatsal ifade biçimi olarak tasvir edilmiştir. Mağara döneminden referans ile başlayan bu iletişim dili, sosyal ve kültürel değişim ile bilginin artması sonucu resim-yazı formları ortaya çıkmıştır. Hem iletişim kaynağındaki hem de metinsel sürecin ayrılmaz bir parçası olan illüstrasyonlar insan vücudu ve onun sistemleri hakkında yapılan gözlem ve incelemelere eşlik etmiştir. Çağlar boyu bilimsel ve toplumsal ilerlemenin izin verdiği ölçüde, illüstrasyon türleri brüt anatomiden çeşitli organ sistemlerine, histolojik preparatlara vb. kadar geniş ölçüde uygulama alanı bulmuştur. Antik Çağ’da taş zemin üzerine oyma tekniği kullanılarak yapılan görseller zaman içerisinde tabletler, metal levhalar ve farklı kâğıt formları ile çeşitlenerek şekillenmiştir. Dönemin kendisi ile çağdaş olan her yeni teknik, tıbbi bilgiyi genişletmiş ve izleyici kitle için erişilebilir kılmıştır. Bu makalede, görsel bir iletişim dili olarak medikal illüstrasyonun gelişim izlerini Antik çağdan günümüze kadar biriken kayıtlarından alınan temsil örnekleri ile açıklanmıştır. Bu örnekler bireyler arası küçük kümelerden küresel sosyal etkileşimde illüstrasyon ve medikal illüstrasyonun dönemsel etkileşimini ortaya koymaktadır.

Keywords

Medikal İllüstrasyon, Tıbbi Resim, İllüstrasyon Tarihi, Resim, Sanat

A BRIEF HISTORY OF MEDICAL ILLUSTRATION FROM THE PALEOLITHIC PERIOD TO THE PRESENT

Abstract

The human and animal bodies have been depicted in Palaeolithic ancient cave‐wall paintings, in primitively sculpted figures, and through all the ages in various forms of artistic expression. This communication language, which started with reference from the cave period, has emerged as painting and writing with increasing knowledge via social and cultural change. Illustrations, both as sources of communication and integral parts of the textual process, accompanied observations and studies about the human body and its systems. To the extent permitted by scientific and social progress over the ages, the types of illustration range from gross anatomy to various organ systems, histological preparations. It has found broad application areas. The visuals made using the technique of carving on the stone ground in antiquity have been shaped over time by diversifying with tablets, metal plates and different paper forms. Each new technique, contemporary with the period itself, has expanded medical knowledge and has been made accessible to the audience. In this article, the traces of medical illustration development as a visual communicaiton language are explained with representative examples taken from the records accumulated from ancient times to the present day.

Keywords

Medical Illustration, Medical Picture, Illustration History, Picture, Art

References

• Acıduman, A. (2009). Şânizâde Mehmet Ataullah Efendi ve mi’yâr’ül-etibbâ adlı eserinde çocuk hastalıkları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52(1), 42-52.
• Akar, M. (2015). Tıp eğitiminde görsel sanatın etkisi. Sosyoloji Dergisi, 30(3), 355-380.
• Canda, M. Ş. (2005). III. Şerafeddin Sabuncuoğlu. Türkiye Ekopatoloji Dergisi, 11 (3), 93-158.
• Chiera, E. (1938). Sie Schreiben auf Ton, Leipzing, 49
• Çeliker, M., ve Yılmaz, S. (2017). Tıbbi İllüstrasyonun Tıp Bilimine Katkısı. İdil Dergisi, 6(34), 1853-1864.
• Efe, G. Z. (2019). Şerefeddin Sabuncuoğlu, Cerrahiyetü'l-Haniyye. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 11, 2(24), S.1058.
• Eknoyan, G. (1997). De Santo NG. Realdo Colombo (1516-1559). A reappraisal. Am J. Nephrol, 17(3-4), 8-261, doi: 10.1159/000169111.
• Gombrıch, E. H. (1995). Sanatın öyküsü. İstanbul:.Remzi Kitabevi.
• Hajar, R. (2011). Medical Illustration: Art in Medical Education. Heart Views, 12(2), 83-91. doi: 10.4103/1995-705X.86023.
• Jean, G. (2015). Yazı insanlığın belleği (N. Baser, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Jee, B.S. (1896). A Short History Of Aryan Medical Science. Macmillan and Co. Ltd: London.
• Jenni T. ve Avi O. (2008). Medical illustration: from caves to cyberspace. Health Information & Libraries Journal, 18 (2), 99-109. doi.org/10.1046/j.1471-1842.2001.d01-16.x.
• Kaya, S. E. (2020). Disiplinlerarası İlişkiler Bağlamında Medikal İllüstrasyonun Nazal Cerrahi Eğitimindeki Yeri – Fotoğraf ve Yazılı Anlatım ile Karşılaştırılması (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Kazancıgil A. ve Zülfikar B. (1991). XIX. yüzyılda Osmanlı imparatorluğunda anatomi. İstanbul: Özel Yayınlar.
• Lewıs, P. (1998). Tıp tarihi. (N. Güdücü, Çev.). İstanbul: Khalkedon.
• Linderman, M. G. (1996). Art in elemantary school. New York, NY: Mc Grow Hill.
• Loechel, E. W. (1960). The history of medical illustration. Journal of the Medical Library Association, 2(48), 168–171.
• Lyons, A. S. ve Petrucelli, R. J. (1987). Medicine: An Illustrated History, New York: Harry N. Abrams Inc.
• Petrucelli, R. J. (1987). Sanat ve bilim. Tıp: Resimli Bir Tarih. New York: Abradale Press, 398-419.
• Prioreschi, P. (1996). History of Medicine, Primitve and ancient medicine, (2.b.). Horatius Press: Omaha.
• Rifkin, B. A., Ackerman, M. J. ve Folkenberg, J. (2013). Human anatomy: Depicting the body from the renaissance to today. London. Birleşik Krallık: Thames & Hudson.
• Shokeir, A. A. ve Hussein, M. I. (1999). The urology of pharaonic Egypt. British Journal of Urology, 18, 755 – 61.
• Tsafır, J., ve Ohry, A. (2001). Medical illüstration: From caves to cyberspace. Health information & Libraries Journal, 2(18), 99-109. doi: 10.1046/j.1471-1842.2001.d01-16.x.
• Üster, C. (2002). Eski çağlardan rönesans’a Tıp. P Tıp ve Sanat Dergisi, (Güz), 6-2.
• Wilson, L. (1987). Rönesans anatomi tiyatrosunda vücudun performansı. Temsiller, (17): 62–95.
• Wilson-Pauwels, L. (2009). Jan Wandelaar, Bernard Siegfried Albinus and an Indian Rhinoceros named clara set high standards as the process of anatomical ıllustration entered a new phase of precision, artistic beauty, and marketing in the 18th century. Jbio Communication, 1(34), 10.
• Zıllıoğlu, M. (2003). İletişim nedir? İstanbul: Cem Yayınları.
• Bernard, C., ve Huette, C. (1855). Illustrated manual of operative surgery and surgical anatomy. Erişim adresi: https://archive.org/details/illustratedmanua00bern/page/n6. (Erişim tarihi: 20.03.2021)
• Kâhya, E. (1996). Şemseddin-i İtaki’nin resimli anatomi kitabı. Ankara Üniversitesi Dergiler Veritabanı, 171-172. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf. ((Erişim tarihi: 15.03.2021)
• Üstün, Ç. (2004). Dr. Thomas Willis famous eponym: the circle of willis. Turkish Journal of Medical Sciences, (34), 273-274. Erişim adresi: http://journals. tubitak.gov.tr/medical/issues/sag-04-34-4/sag-34-4-9-0402-10.pdf, (Erişim tarihi: 05.04.2021.)
• Görsel 1. Paleolitik çağda mağara duvarında bir mamutun üzerine tasvir edilmiş kalp görseli, https://scholarlycommons.obu.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=&httpsredir=1&article=1021&context=honors_theses. (Erişim tarihi: 10.02.2021).
• Görsel 2. Mısır Hiyeroglifi, Ölüler kitabından bir kesit, https://www.britannica.com/topic/Book-of-the-Dead-ancient-Egyptian-text. (Erişim tarihi: 10.02.2021).
• Görsel 3. İbn-i Sina, El-Kanun fi't-Tıb, https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/on-besinci-yuzyilda-irlandacaya-cevrilmis-el-kanun-fit-tib/2. (Erişim tarihi: 12.02.2021).
• Görsel 4. Mondino de Luzzi, Anathomia corporis humani, https://en.wikipedia.org/wiki/Mondino_de_Luzzi#/media/File:Mondino_Dei_Luzzi_1541_Heart.jpg. (Erişim tarihi: 23.02.2021).
• Görsel 5. Mansur Ibn Ilyasin, Tashrīḥ-i Badan-i İnsān, https://www.researchgate.net/figure/A-part-of-human-anatomy-adopted-from-Mansurs-anatomy-by-Mansur-Ibn-Ilyasin-14-15-th_fig1_326146826. (Erişim tarihi: 28.02.2021).
• Görsel 6. Andreas Vesalius, De humani corporis fabrica, https://en.wikipedia.org/wiki/De_humani_corporis_fabrica#/media/File:Vesalius_Fabrica_p372.jpg. (Erişim tarihi: 04.04.2021).
• Görsel 7. William Smellie, A Sett of Anatomical Tables, https://nyamcenterforhistory.org/tag/william-smellie/. (Erişim tarihi: 25.04.2021).
• Görsel 8. Clause Bernard, Illustrated Manual of Operative Surgery and Surgical Anatomy, https://books.google.com.tr/books?id=G-Zv9w-Wv1YC&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false. (Erişim tarihi: 25.04.2021).
• Görsel 9. Henry Gray, Gray’s Anatomy Kitabından İllüstrasyon Örneği https://en.wikipedia.org/wiki/Gray's_Anatomy. (Erişim tarihi: 30.04.2021).
• Görsel 10. Frank H. Netter, CIBA Collection of Medical Illustrations, CIBA-Geigy Corporation, https://sheilapontis.com/2014/10/08/learnings-from-medical-information-design/. (Erişim tarihi: 30.04.2021).
• Görsel 11. Yazara Ait, Medikal İllüstrasyon Çizim Örneği
• Görsel 12. Levent Efe, Medikal İllüstrasyon Çalışması, https://www.leventefe.com.au/portfolio/?mgi_140=1815/Capsule%20Endoscopy. (Erişim tarihi: 30.04.2021).