TÜRK MÛSİKÎ ÇALGILARININ VE ROMAN KÜLTÜRÜNDEKİ ÇALGI GELENEĞİNİN POSTA PULLARI ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2022, Issue: 39, 44 - 57, 30.03.2022

Serkan Aycil , Gökçin Çubukcu

https://doi.org/10.54614/AI.2022.982309

Abstract

Bu çalışma; Türk Musiki Çalgılarını ve Roman kültüründeki çalgı geleneğini posta pulu üzerinden görselleştirerek sunmayı ve yeniden sentezleyerek farklı bir formda ele almayı amaçlamıştır. Geleneksel Türk müziği açısından yapılan sınıflamaya göre kullanılan çalgı türleri; telli (yaylı), nefesli ve vurmalı çalgıları kapsamaktadır. Bu nedenle çalışma, bu üç çalgı türüyle ve Posta İdaresi tarafından bu alanda basılmış olan posta pullarıyla sınırlandırılmıştır. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden betimsel yöntem üzerinden ilerletilmiş, esasını ise yazılı ve görsel kaynaklar oluşturmuştur. Bulgular; Ülkemizin milli çalgısı konumunda olan Davul ve Zurna bütün bölgelerde kullanılan ve en başta gelen enstrümanlardır. Bunun yanı sıra Saz ve Bağlama kültürü de son derece yaygınlık göstermektedir. Sonuç; Zaman içerisinde bazı çalgılar unutulmaya yüz tutarken, bazılarının kullanımı daha lokal kalmış, bazılarının yerini ise Batı tarzı çalgılar almıştır. Bu çalışmayla birlikte, geleneksel Türk çalgılarını ve Roman kültüründeki çalgı geleneğini konu alan nostaljik bir pul albümü yayınlanabilir. Araştırmanın sonraki süreçte, göstergebilimsel analiz yöntemleriyle oluşturulacak organoloji ve Roman kültürü konulu çalışmalara kaynak teşkil edeceği düşünülmektedir.

Keywords

Çalgılar, Organoloji, posta pulu, Roman kültürü, Türk mûsikîsi

EVALUATION OF TURKISH MUSICAL INSTRUMENTS AND INSTRUMENT TRADITION IN GYPSY CULTURE ON POSTAGE STAMPS

Abstract

This study aimed to present the Turkish Musical Instruments and the instrument tradition in the Gypsy culture by visualizing it on a postage stamp and to re-synthesize it in a different form. According to the classification made in terms of traditional Turkish music, the types of instruments used include stringed, wind and percussion instruments. As a consequence, the study is limited to these three types of instruments and the postage stamps issued by the Postal Administration in this field. The study has been advanced through the descriptive method, one of the quantitative research methods, and written and visual sources have formed its basis. Results; Drum and zurna, which are the national instruments of our country, are the foremost instruments used in all regions. In addition, saz and baglama culture is also very common. Conclusion; While some instruments have been forgotten over time, the use of some has remained more local, and some of them have been replaced by Western-style instruments. With this work, a nostalgic stamp album can be published on traditional Turkish instruments and the instrument tradition in Gypsy culture. It is also thought that the research will be a source for studies on organology, Gypsy culture and stamps to be created with semiotic analysis methods in the next period.

Keywords

Gypsy Culture, Instrument, Organology, postage stamp, Turkish music

References

• Açın, C. (1994). Enstrüman Bilimi (Organoloji). İstanbul: Yenidoğan Basımevi.
• Akyol, A. (2017). “Kabak Kemanenin Dünü Bugünü ve Yarını”. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(1), 163-181.
• Altuğ, N. (1997). “Müzik Eğitiminde Metot ve Yöntem”. Balıkesir 1. Türk Müziği Sempozyumu. Aralık-Balıkesir.
• Arayıcı, A. (2008). Avrupa’nın Vatansızları Çingeneler. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Atasoy, M. U. (2013). “Ülkemizde Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri ve Önemi”. Erciyes İletişim Dergisi, 3(2), 88-98.
• Aycil, S. (2021) "Posta Pullarının İşlevsel Yönü ve Menkul Kıymet Olarak Değerlendirilmesi", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, 333-357. doi:10.30794/pausbed.800168
• Aydın, A. (2020). “Osmanlı Belgeleri Işığında Zurna ve Zurnazenler”. Eurasian Journal of Music and Dance, (17), 256-276. doi: 10.31722/ejmd.846865
• Aydoğmuş, N. (2015). Bir Görsel İletişim Aracı Olarak Posta Pulu Tasarımının Dünya’daki ve Türkiye’deki Tarihi Değişimi ve Grafik Tasarım Ürünü Olarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balkız, Ö. I. ve Göktepe, T. (2014). “Romanlar ve Sosyo-Ekonomik Yaşam Koşulları: Aydın İli Örneğinde Bir Alan Araştırması”. Sosyoloji Dergisi, 30, 1-39.
• Bayrakçı, Ö. F. (2020). “Bir Sazın Hikâyesi: Ustalarının Gözünden Kanun Yapımcılığının Dünü Bugünü”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(13), 9-40. http://doi.org/10.5281/zenodo.4021412
• Berker, E. (1986). “Türk Musikisinde Dönemler”. Erdem Dergisi, 1(1), 147-168.
• Demir, N. (2007). “Türk Yaylı Sazı Kemençe ve Dünya Kültürüne Etkisi”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2(4), 1144-1149.
• Demirsipahi, C. (1975). Türk Halk Oyunları. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Duygulu, M. (2006). Türkiye’de Çingene Müziği: Batı Grubu Romanlarında Müzik Kültürü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Eroğlu, T. (2017). “Türkiye’deki Halk Oyunlarının Temel Özellikler, Tür ve Dağılım Bakımından İncelenmesi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 42, 67-78. doi: 10.16992/ASOS.12128
• Gasımova, S., ve Ahmadov, R. (2013). “Azerbaijan’s First Postage Stamps”, İRS Cultural Heritage, 8-11.
• Göktaş, E. (2010). “Dünya’da ve Türkiye’de Vurmalı Çalgılar”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (4), 66-78.
• Günalçin, S. (2013). “Kanunda Ses Sistemi Sorunları Üzerine Bir Araştırma”. Rast Müzikoloji Dergisi, 1(2), 75-106. https://doi.org/10.12975/rastmd.2013.01.02.00017
• Güven Bezaz, Y. (2006). Haberleşme ve Tarihçesi. Ankara: Türkiye Haber-İş Sendikası Yayınları.
• Işık Tetik, S. (2015). “Türkiye’de Organoloji Çalışmaları”. Mukaddime, 6(1), 197-220. doi: 10.19059/mukaddime.17714
• Işık Tetik, S. ve Uslu, R. (2012). “Türk Müziğinde Ağaç ve Çalgı Yapım Bibliyografyası”. Acta Turcica, 2(2), 24-41.
• Kalender, N. (2001). “Çalgı Yapım, Bakım ve Onarımı”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 159-166.
• Karahasanoğlu Ata, S. (2002). “Mey Gövde ve Kamış Yapımı”. Folklor Edebiyat, 8(32), 205-213.
• Karaol, E. ve Doğrusöz, N. (2013). “Toprak Darbukada Mısırlı Ahmet Tekniği ve İcra Analizi”. Akademik Bakış Dergisi, 36, 1-14.
• Kaya, M. E. (2012). ”Türk Ordu Geleneğinde Askeri Müzik Olgusu”. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1(3), 93-105. doi: 10.7816/idil-01-03-06
• Koca, F. (2002). “Ney’in Tarihi Gelişimi ve Dini Musikimizdeki Yeri”. Dini Araştırmalar, 4(12), 181-196.
• Koç, F. (2015). “Türk Din Mûsikîsinde Ud Sazının Yeri ve Önemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 123-14.
• Martinez, N. (1992). Çingeneler. (Çev. Şehsuvar Aktaş). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oter, T. (2007). Geçmişten Günümüze Ud Yapımcıları, Ud Yapımında Kullanılan Yöntemler. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özcan, A. Ö. (2009). Tarın Yapısal Özelliklerinin Değerlendirilmesi ve Yeni Bir Tar Modeli Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Somakçı, P. (2016). “Geleneksel Türk Müziği’ne Özgü Çalgıların Organolojik Gelişimi”. Konservatoryum, 3(1), 15-39.
• Toraman, M. (2001). Sipsi’nin Türk Halk Müziğindeki Yeri ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turunç, A. S. (2011). Türkiye’de Tar Eğitiminde Görülen Problemler ve Çözüm Yolları. Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tüfekçioğlu, S. (2015). XV. Yüzyıl Edvar Kitaplarında Çalgılar. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uçan, A. (2005). Müzik Eğitimi Temel Kavram İlke ve Yaklaşımlar ve Türkiye’deki Durum. Ankara: Evrensel Müzikevi.
• Uğurlu, Ö. (2013). “Dönüşen Kentlerde Çingene Olmak: İzmit Örneği”. Mülkiye Dergisi, 37(1), 711-104.
• Yeşil, Y. (2016). “Ağız Kopuzundan Çene Arpına; Türk Enstürmanının İzinde”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(12), 191-199.
• Avrupa 2014 Ulusal Müzik Enstrümanları Kabak Kemane. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201413.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Avrupa 2014 Ulusal Müzik Enstrümanları Ud. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201413.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Bulgaristan Kaval. https://www.shutterstock.com/tr/image-photo/republic-bulgaria-circa-1982-postage-stamp-1977034724 (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• İsrail Darbuka. https://www.shutterstock.com/tr/image-photo/israel-circa-2010-set-five-stamps-83607793 (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• İsrail Kanun. https://www.shutterstock.com/tr/image-photo/israel-circa-2010-set-five-stamps-83607793 (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Konulu Sürekli Posta Pulları Türk Meşhurları Ney. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k199307.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Müzik Aletleri Ağız Kopuzu. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201906.html (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Müzik Aletleri Def. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201906.html (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Müzik Aletleri Tar. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201906.html (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Moldova. Ethnicity of Moldova Gypsies. https://horse-stamps.ru/info/detail.php?code=moldova-ethnicity-of-moldova-gypsies&lang=en (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• National Minorities Gypsies Series Ukraine Stamps. https://philatelist.by/stamps/2017-01646-1649-gypsies-series.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Orman ve Ürünleri Ud Yapı Malzemesi. http://www.pulhane.com/PulSayfalari/p198412.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Türk Müzik Aletleri Bağlama. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Türk Müzik Aletleri Davul. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Türk Müzik Aletleri Kemençe. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Türk Müzik Aletleri Mey. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Türk Müzik Aletleri Zurna. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Davul ve Zurna. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198109.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 1. Ud, (2014). http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201413.ht ml (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 2. Ud yapı malzemesi, http://www.pulhane.com/PulSayfalari/p198 412.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 3. İsrail Kanun, 2010. https://www.shutterstock.com/tr/image-ph oto/israel-circa-2010-set-five-stamps-83607793 (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 4. Bağlama. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.ht ml (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 5. Tar, 2019. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201906.ht ml (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Görsel 6. Kabak Kemane 2014. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/ k201413.html http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201413.ht ml(Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 7. Kemençe. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.ht ml (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 8. Davul. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 9. Davul ve Zurna. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k1981 09.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 10. Def. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201906.html (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Görsel 11. Darbuka. https://www.shutterstock.com/tr/image-photo/israel-circa-2010-set-five-stamps-83607793 (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 12. Ağız Kopuzu. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k2019 06.html (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Görsel 13. Kaval. https://www.shutterstock.com/tr/image-photo/republ ic-bulgaria-circa-1982-postage-stamp-1977034724 (Erişim Tarihi: 16.03.2021).
• Görsel 14. Mey. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 15. Zurna. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198212.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 16. Ney. http://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k199307.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 17. Moldova Roman Kültürü. https://horse-stamps.ru/info/detail.php?code=moldova-ethnicity-of-moldova-gypsies&lang=en (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• Görsel 18. Ukraynalı Romanlar. https://philatelist.by/stamps/2017-01646-1649-gypsies-series.html (Erişim Tarihi: 07.06.2021).