Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Belirleyiciliği: Panel Veri Analizi

Year 2019, Volume: 23 Issue: 4, 1495 - 1514, 31.12.2019

Osman Kanca , Metin Bayrak

Abstract

İktisadi
hayata müdahale araçlarından birisi olan vergilerin gelir dağılımı üzerinde ne
tür etkiler ortaya çıkarabileceği literatürde sıkça tartışılmaktadır. Kamu
kesimi vergi politikası vasıtasıyla gelir dağılımı üzerinde bir takım düzenlemeler
yapabilmektedir. Dolayısıyla ülke ekonomileri bakımından gelir dağılımına
etki eden vergisel boyutların ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu kapsamda
çalışmada amaç, dolaylı ve dolaysız vergilerin gelir dağılımını etkileyip
etkilemediğini Türkiye’nin de içinde bulunduğu OECD üyesi 36 ülke için test
etmektir. Bu amaçla çalışmanın ampirik kısmında, 1990-2017 dönemine ait yıllık
veri seti kullanılmış olup, araştırma konusu olan ilişkiler panel veri analizi çerçevesinde
incelenmiştir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre, dolaylı ve dolaysız
vergiler ile Gini katsayısı arasında uzun dönemde pozitif ve istatistiksel
olarak anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Bahsi geçen ülkelerde incelenen
periyotta vergilerdeki (dolaylı, dolaysız) artışın gelir dağılımını olumsuz yönde
etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

dolaylı vergiler, dolaysız vergiler, gelir dağılımı

References

• Adam, A., Kammas, P., ve Lapatinas, A., (2015). “Income Inequality and The Tax Structure: Evidence from Developed and Developing Countries”, Journal of Comparative Economics, 43, 138-154.
• Aktan, C., C., Dileyici, D., ve Vural, İ., Y., (2006). Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikası, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Albayrak, Ö., (2011). “Finansal Krizde Uygulanan Vergi Politikalarının Gelir Dağılımı Etkileri: 2004-2009”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66 (2), 1-34.
• Askari, A., (2011). “Impacts of Taxation on Inequality and Income Distribution in Iran” ,Mimeo.
• Ay, H., ve Haydanlı, M. L., (2018). “Kuruluşundan Günümüze Türkiye’de Vergi Yükü ve Gelir Dağılımının Analizi”, Sosyoekonomi, 26 (38), 53-70.
• Baltagi, B. H., (2005). Econometric Analysis of Panel Data, (3rd edition), Chichester: John Wiley & Sons Ltd.
• Balseven, H., ve Tuğcu, C., (2017). “Analyzing the Effects of Fiscal Policy on Income Distribution: A Comparison Between Developed and Developing Countries”. International Journal of Economics and Financial Issues, 7 (2), 377-383.Bargain O., and Callan T., (2007). “Analysing the Effects of Tax-Benefit Reforms on Income Distribution: A Decomposition Approach”, Journal of Economic Inequality, Discussion Paper No. 3078, 8 (1), 1-21.
• Bargain, O., (2009). “The Distributional Effects of Tax-Benefit Policies Under New Labour: A Shapley Decomposition”, Working Paper Series, UCD Centre for Economic Research, No. 09/07.
• Bilgiç, A., (2015). Türkiye’de Uygulanan Vergilendirme Politikalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri: 1990-2013 Dönemi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Biswas, S., Chakraborty, I., and Hai, R., (2017). “Income Inequality, Tax Policy, and Economic Growth”, Becker Friedman Institute for Research in Economics Working, Paper No. 2595524, 1-63.
• Burniaux, J., Dang, T., Fore, D., Forster, M., D’Ercole, M., M., and Oxley, H., (1998). “Income Distribution and Poverty in Selected OECD Countries.” Economic Department Working Papers, 189. Paris.
• Bükey, A., M., ve Çetin, B., I., (2017). “Türkiye’de Gelir Dağılımına Etki Eden Faktörlerin En Küçük Kareler Yöntemi ile Analizi”, Maliye Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 103-117.
• Choi, I., (2001). “Unit Roots Tests for Panel Data”, Journal of International Money and Finance, 20 (2), 229-272.
• Cural, M., (2009). “OECD Ülkelerinde Gelir Dağılımının 1980 Sonrası Gelişimi ve Eşitsizliği Azaltıcı Müdahaleler”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 4 (2), 73‐97.
• Çetin, I., ve Murat, D., (2016). “OECD Ülkelerinde Gelir Dağılımının Gelir Eşitsizliği İndeksleri ile Değerlendirilmesi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4 (4), 153-170.
• Dağdemir, Ö., (1998). “Ekonomik Kalkınma Sürecinde Gelir Eşitsizliği Sorunu ve Makroekonomik Göstergeler”, Ekonomik Yaklaşım, 9 (30), 41-58.
• Değer, M., K., (2006). “Ticari Liberalizasyon ve Gelir Dağılımı: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Analiz”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61 (2), 63-87.
• Demirgil, B., (2018). “Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2), 118-131.
• Dişbudak, C., ve Süslü, B., (2007). “Türkiye’de Kişisel Gelir Dağılımını Belirleyen Makroekonomik Faktörler”, Ekonomik Yaklaşım, 18 (65), 1-23.
• Duncan, D., and Peter, K., S., (2012). “Unequal Inequalities: Do Progressive Taxes Reduce Income Inequality?”, IZA Discussion Paper, No. 6910, 1-64.
• Eren, M. V., Ünal, A. E., ve Aydın, H. İ., (2018). “Türkiye’de Vergi Gelirleri ile Ekonomik Kalkınma Arasındaki İlişki: Frekans Alanı Nedensellik Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19 (1), 1-18.
• Eroğlu, N., Altaş, D., Ün, T., Ulu, M., İ,., (2017). “OECD Ülkelerinde Sosyal Yardım Harcamalarının Gelir Dağılımına Etkisi: Panel Veri Analizi”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3 (3), 335-354.
• Ersezer, D., (2006). “Gelir Dağılımı Politikası ve Araçları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (1), 255-268.
• Esen, Ö., ve Bayrak, M., (2015). “Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Geçiş Sürecindeki Türk Cumhuriyetleri Üzerine Bir Uygulama”, Bilig, 73, 231-248.
• Fuest, C., Niehues, J., and Peichl, A., (2010). “Distributive Effects of Tax Benefit Systems in the Enlarged EU”, Public Finance Review, 38 (4), 473-500.
• Gülmez, A., ve Altıntaş, N., (2015). “Türkiye’de Ticari Açıklık ve Enflasyonun Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6, 9, 31-44.
• Hazman, G., G., (2011). “Türkiye’de Gelir Dağılımında Adalet ve Sosyal Güvenlik Harcamaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (1), 205-216.
• Joumard, I., Pisu, M., ve Bloch, D., (2012). “Tackling Income Inequality: The Role of Taxes and Transfers”, OECD Journal of Economic Studies, 2012 (1), 37-70.
• Kao, C., ve Chiang, M. H., (2001). “On the Estimation and Inference of a Cointegrated Regression in Panel Data”, Advances in Econometrics, 15, 179-222.
• Kök, R., İspir, M. S., ve Arı, A. A., (2010). “Zengin Ülkelerden Azgelişmiş Ülkelere Kaynak Aktarma Mekanizmasının Gerekliliği ve Evrensel Bölüşüm Parametresi Üzerine Bir Deneme”, http://kisi.deu.edu.tr/recep.kok/Zengin_ispir.pdf. (Erişim Tarihi: 10.05.2019).
• Krever, R., and Zhang, H., (2011). “Progressive Income Taxation and Urban Individual Income Inequality”, Asian Pacific Tax Bulletin, 17, 192-199.Levin, A., Lin, C. F., & Chu, C. S. J. (2002). “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-Sample Properties”, Journal of Econometrics, 108 (1), 1-24.
• Losifidi, M., ve Mylonidis, N., (2017). “Relative Effective Taxation and Income Inequality: Evidence from OECD Countries”, Journal of European Social Policy, 27 (1), 57-76. Maddala, G. S., ve Wu, S. (1999). “A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and a New Simple Test”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61 (1), 631-652.
• Maina, A., W., (2017). “The Effect of Consumption Taxes on Poverty and Income Inequality in Kenya”, International Journal of Accounting and Taxation, 5 (2), 56-82.
• Martinez-Vazquez, V., Vuloviç, B., Dodson, M. (2012). “The Impact of Tax and Expenditure Policies on Income Distribution: Evidence from a Large Panel of Countries”, Review of Public Economics, 200, 95-130.
• Nantob, N., Y., (2016). “Taxation and Income Inequality in Developing Countries: An Empirical Investigation”, Economics Bulletin, 36 (3), 1508-1522.
• Neumark, F., (1975). Vergi Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Oboh, T., ve Eromonsele, P., E., (2018). “Taxation and Income Inequality in Nigeria”, Journal of Social Development, 7 (1), 63-72.
• OECD, (2012). “Income Inequality and Growth: The Role of Taxes and Transfers”, OECD Economics Department Policy Notes, No. 9. 1-14.
• OECD, (2015). “Growth and Income Inequality: Trends and Policy Implications”, OECD Economic Department Policy Note, No. 26.
• Oishi, S., Kushlev, K., and Schimmack, U., (2018). “Progressive Taxation, Income Inequality, and Happiness”, American Psychologist, 73 (2), 1-12.
• Okner, B. A., (1975). “Individual Taxes and the Distribution of Income”, NBER, 75 (1), 45-74.
• Öner, E., (2017). Kamu Maliyesi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Öztürk, N., (2012). Maliye Politikası, Bursa: Ekin Kitabevi.
• Peçe, M., A., Ceyhan, S., E., ve Akpolat, A., (2016). “Türkiye’de Gelir Dağılımının Ekonomik Büyümeye Etkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz”, International Journal of Cultural and Social Studies, 2 (1), 135-148.
• Pedroni, P., (1999). “Critical Values for Cointegration Tests in Heterogeneous Panels with Multiple Regressors”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61 (1), 653-670.
• Pedroni, P., (2004). “Panel Cointegration: Asymptotic and Finite Sample Properties of Pooled Time Series Tests with an Application to the PPP Hypothesis”, Econometric Theory, 20 (3), 597-625.
• Prasad, N., (2008). “Policies for Redistribution: The Use of Taxes and Social Transfers”, International Institute for Labour Studies, Discussion Paper. 194.
• Ramot, I. A. L., ve Ichihashi, M. (2012). “The effect of Tax Structure on Economic Growth and Income Inequality”, IDEC Discuss Paper, Hiroshima University.
• Ricardo, D., (1997). Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin İlkeleri, (Çeviren: T. Ertan), İstanbul: Belge Yayınları.
• Sharpe, A. and Zyblock, M., (1997). “Macroeconomic Performance and Income Distribution in Canada”, North American Journal of Economics and Finance, 8 (2),167-199.
• Stock, J., H., ve Watson, M., W., (1993). “A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems”, Econometrica, 61 (4), 783-820.SWIID, (2017). http://fsolt.org/. Erişim tarihi: 01 Nisan 2019.
• Şerbetçi, G., (2014). “Türkiye’de Uygulanan Finansal Politikaların Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 93-116.
• Taghizadeh-Hesary, F., Yoshino, N., and Shimizu, S., (2018). “The Impact of Monetary and Tax Policy on Income Inequality in Japan”, ADBI Working Paper, 837, 1-20.
• Tarı, R. (2010). Ekonometri, (6. Baskı), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Topal, M., H., (2017). “Çifte Kazanç Hipotezinin OECD Ekonomileri İçin Testi: Panel Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2 (4), 1-20.
• Terzi, H., ve Yurtkuran, S., (2016). “Türkiye’de Dolaylı/Dolaysız Vergi Gelirleri ve GSYH İlişkisi”, Maliye Dergisi, 171, 19-33.
• Teyyare, E., ve Sayaner, K., (2018). “Türkiye’de Gelir Eşitsizliğinin Maliye Politikası Araçları ve Kurumsal Faktörler Açısından Analizi ve Çözüm Önerileri”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (8), 16, 309-334.
• Tian, X., Wang, B., ve Dayanandan, A., (2008). “The Impact of Economic Globalization on Income Distribution: Empirical Evidence in China”, Economics Bulletin, 4 (35), 1-8.
• Tokatlıoğlu, M. ve Selen, U., (2017). Maliye Politikası, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Tosun, S. ve Abizadeh, S., (2005). “Economic Growth and Tax Components: An Analysis of Tax Changes in OECD”, Applied Economics, 37, 2251-2263.
• Turhan, S., (1993). Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Ulusoy, A., (2006). Maliye Politikası, Trabzon: Üçyol Kitabevi.
• Ulusoy, A., Karakurt, B., ve Akbulut, E., (2015). “Eğitim Harcamalarının Gelir Dağılımına Etkisi: Türkiye’de Yükseköğretimin Gelir Eşitsizliğini Giderici İşlevi”, Maliye Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 45-75.
• Ulutürk, S., ve Ersezer, D., (2005). “Gelir, Gelir Dağılımı Yaklaşımları ve Devletin Rolü”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 47, 87-105.
• UNDP, (2017). Human Development Report.
• World Bank, (2005). “Trends in Global Income Distribution, 1970-2000, and Scenarios for 2015”, Human Development Report 2005.
• Yamak, R., ve Dursun, S., (2009). “Türkiye’de Sendikalaşma ve Verimlilik: Nedensellik Analizi”, TİSK Akademi, 2, 22-41.
• Yamak, N., Koçak, S., ve Kolcu, F., (2016). “Causal Relationship Between Relative Price Variability and Inflation in Turkey: Evidence from Panel Data”, The Romanian Economic Journal, 60, 183-198.
• Yamak, N., Gürel, F., ve Koçak, S., (2016). “Hırsızlık Suçunun Sosyo-Ekonomik ve Demografik Belirleyicileri: Panel Veri Analizi”, TİSK Akademi, 11 (21), 56-69.
• Yanar, R., ve Şahbaz, A., (2013). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Küreselleşmenin Yoksulluk ve Gelir Eşitsizliği Üzerindeki Etkileri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8, 3, 55- 74.
• Yardımcıoğlu, F., ve Gülmez, A., (2013). “Türk Cumhuriyetlerinde İhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8 (1), 145-161.
• Yıldırım, N. E., (2017). “Gelir Eşitsizliği Problemi ve Türkiye’nin Bazı Ülke Grupları İle Karşılaştırılması”, Journal of Current Researches on Social Sciences, 7 (1), 213-226.
• Yoshino, N., Taghizadeh-Hesary, F., ve Shimizu, S., (2018). “Impact of Quantitative Easing and Tax Policy on Income Inequality: Evidence from Japan”, ADBI Working Paper Series, 1-24.
• Yüce, M., (2002). “Türkiye’de Gelir Dağılımı Bozukluğunun İzlenen Kamu Gelir ve Harcama Politikaları ile Bağlantısı”, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (Bilig), 23, 1-38.
• Zandvakili, S., (1994). “Income Distribution and Redistribution Through Taxation: An International Comparison”, Empirical Economics, 19, 473-491.
• www.bumko.gov.tr (Erişim Tarihi: 10.05.2018)www.oecd.org (Erişim Tarihi: 23.02.2019)