A Section of Intangible Cultural Heritage: Isparta Pottery

Year 2020, Volume: 24 Issue: 3, 1069 - 1079, 30.09.2020

Serap Ünal

Abstract

Pottery, which is a functional, symbolic, aesthetic and artistic production in which basic elements such as air, water, earth and fire are integrated with human hands, has been an indispensable cultural element that has carried all past times to the future for centuries. Ceramics production, which keeps a 9000-year history in sight from the Neolithic Age to the present, is indisputably a rich cultural heritage of Anatolia with its archaeological, ethnographic and cultural richness. As a result of the archaeological researches, the Lakes Region, where the Neolithic Period with ceramics and post-period periods were experienced, presented us with examples of terracotta of almost every period. . Anatolian primitive pottery, which extends from the period after the pottery pottery (Uruk, 3500 BC) to the present day and has been tried to be resisted, is an important cultural heritage. The fact that an archaeological phenomenon extends to the present day without any deterioration for thousands of years reveals a remarkable cultural value. When we take a cross-section in this context, we can cite the primitive pottery living in Isparta. As in many centers in the Lake District, pottery culture still lives. Besides, in our national folklore, folk songs, poetry, etc. Pottery, which is also the subject of our values, is not exactly where it deserves in the context of Intangible Cultural Heritage (SOKÜM). When we look at the Western SOKUM inventories, we see that pottery is widely included in the cultural casting lists, although they met with pottery culture much later than us. In this article, it is aimed to explain that Isparta pottery is an important element of our cultural heritage with its local production style and traditional structure before Anatolian pottery.

Somut Olmayan Kültürel Mirastan Bir Kesit; Isparta Çömlekçiliği

Abstract

ÖZ
Hava, su, toprak ve ateş gibi temel öğelerin insan eliyle bütünleştiği, işlevsel, simgesel, estetik ve sanatsal bir üretim olan çömlekçilik, asırlar boyu tüm geçmiş zamanları geleceğe taşıyan vazgeçilmez bir kültür elemanı olmuştur.
Neolitik Evre ’den günümüze kadar yaklaşık 9000 yıllık bir geçmişi görünürde tutan seramik üretimi, arkeolojik, etnografik ve kültürel zenginliği ile tartışılmaz şekilde Anadolu’nun somut olmayan zengin bir kültürel mirasıdır. Yapılan arkeolojik araştırmalar sonucu, Seramikli Neolitik Dönem ve sonrası dönemlerin oldukça yoğun yaşandığı Göller Bölgesi, hemen her dönemin pişmiş toprak örneklerini ayrıntılarıyla birlikte bize sunmuştur. Özellikle çarklı çömlekçilik (Uruk, M.Ö. 3500) sonrası dönemlerden itibaren günümüze kadar uzanan ve direnerek de olsa sürdürülmeye çalışılan Anadolu ilkel çömlekçiliği, önemli bir kültür mirasıdır. Zira arkeolojik bir olgunun binlerce yıl neredeyse bozulmadan eylemsel olarak günümüze kadar uzanması dikkat çekici bir kültür değerini ortaya koymaktadır.
Bu kapsamda bir kesit aldığımızda Isparta’da yaşamakta olan ilkel çömlekçiliği örnek gösterebiliriz. Göller Bölgesi’nde birçok merkezde olduğu gibi çömlekçilik kültürü hala yaşamaktadır. Bununla birlikte, milli folklorumuzda, türkü, şiir vb. değerlerimize de konu olan çömlekçilik, Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) bağlamında tam olarak hak ettiği yerde değildir. Batı SOKÜM envanterlerine baktığımızda ise, bizden çok daha geç dönemlerde çömlekçilik kültürü ile tanışmalarına rağmen, kültürel döküm listelerinde çömlekçiliğin geniş şekilde yer aldığını görürüz.
Bu makalede, Anadolu çömlekçiliği nezdinde Isparta çömlekçiliğinin, yerel üretim tarzı ve geleneksel yapısı ile kültürel mirasımızın önemli bir öğesi olduğu anlatılmak istenmiştir.

Keywords

Çömlekçilik, Isparta, SOKÜM, Kültürel miras

References

• Deniz V, Ünal S, Yağmurlu F, (1999) Isparta Yöresi Kil Yataklarının Seramiğe Uygunluğunun Araştırılması, 3 Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, İzmir
• http://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-%C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n- Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE-Listesi
• Oğuz Ö, (2017)Türkiye’nin Somut Olmayan Kültürel Mirası, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sanat Eserleri Dizisi, İkinci Baskı, Ankara
• Özgüç T, (1944) Isparta Buluntuları, DTCF Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, Ankara
• Özsait M-Efe T, (2012) Isparta-Gelendost Yakınlarında Yer Alan Yaka-Köşk Höyük’ten Toplanan Neolitik ve Kalkolitik Dönem Çanak Çömleği (Neolithic and Chalcolithic Pottery from Yaka-Köşk Höyük in Isparta-Gelendost), Arkeoloji Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir
• Türkteki Ü, (2015) İlk Tunç Çağı’nda Pisidya/Göller Bölgesi’nin Çömlekçilik Gelenekleri, Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması II: Anadolu Akdeniz Sempozyumu 04-07 Kasım 2015, Antalya