Hitit ve Mısır Arasında Yapılan Kuruštama Antlaşması ve Kadeš Barışını Hazırlayan Şartlar

Year 2024, Volume: 11 Issue: 3, 1566 - 1584

Özlem Sir Gavaz

Abstract

Hitit Devleti kuruluşundan itibaren, Anadolu’daki merkezi otoriteyi sağlamlaştırmış ve rotasını Yukarı Mezopotamya ile Kuzey Suriye’de bulunan zengin liman kentlerine çevirmiştir. Hititler bu bölgede hâkimiyet kurmak için türlü türlü stratejiler geliştirmişler ve izledikleri etkin dış politika hamleleriyle dönemin güçlü devletleri Mısır, Babil ve daha sonra da Asur ile rekabet eder bir pozisyona ulaşmışlardır ve böylelikle İmparatorluk Dönemi’nin başlarından itibaren, Doğu Akdeniz Bölgesi’nin süper güçlerinden biri haline gelmişlerdir. Hitit ve Mısır Devletleri arasındaki ilişkiler ise I. Šuppiluliuma’dan itibaren daha etkin ve aktif bir hal almıştır. Olasılıkla bu kraldan önce Hitit ve Mısır arasında yapılan Kuruštama Antlaşması’nın I. Šuppiluliuma zamanında ihlal edilmesi iki devlet arasındaki ilişkilerin zarar görmesine neden olmuştur. Özellikle Hitit Prensi Zannanza’nın ölümü ile neredeyse kopma durumuna gelen ilişkiler, Kadeš savaşını tetikleyen nedenlerin başında gelmektedir. Savaştan yaklaşık on altı yıl sonra akdedilen barış antlaşması, iki devlet arasındaki ilişkilerin normalleşmesine ve güçlenen Asur tehlikesine karşı ortak önlem alınmasına olanak tanımıştır. Bu çalışma, Kadeš barışı öncesi Hitit ve Mısır Devletleri arasında yapılan öncül bir müttefiklik antlaşmasına işaret etmekte ve iki barış arasındaki ilişkileri detaylıca ele almaktadır.

Keywords

Hitit Dış Politikası, Devlet Antlaşmaları, Kuruštama Antlaşması, Hitit ve Mısır İlişkileri

The Treaty of Kuruštama between the Hittites and Egypt and the Conditions Preparing the Peace of Kadeš

Abstract

Since its foundation, the Hittite State consolidated its central authority in Anatolia and turned its route to the rich port cities in Upper Mesopotamia and Northern Syria. The Hittites developed various strategies to establish dominance in this region, and with the effective foreign policy moves they pursued, they reached a position to compete with the powerful states of the period, Egypt, Babylon and later Assyria, and thus, from the beginning of the Imperial Period, they became one of the superpowers of the Eastern Mediterranean Region. The relations between the Hittite and Egyptian states became more effective and active from Šuppiluliuma I onwards. Probably the violation of the Kuruštama Treaty between the Hittites and Egypt, which had been concluded before this king, during the reign of Šuppiluliuma I caused damage to the relations between the two states. Especially the relations, which almost broke down with the death of the Hittite Prince Zannanza, were one of the main reasons that triggered the Kadeš war. The peace treaty concluded about sixteen years after the war enabled the normalisation of relations between the two states and joint measures against the growing Assyrian threat. This study points to a preliminary alliance treaty between the Hittite and Egyptian states before the Kadeš peace and analyses the relations between the two peace treaties in detail.

Keywords

Hittite Foreign Policy, State Treaties, Kuruštama Treaty, Hittite and Egyptian Relations

References

• Alp, S. (2001). Hitit Çağında Anadolu, Çiviyazılı ve Hiyeroğlif Yazılı Kaynaklar. Tübitak Yayınları, Ankara.
• Astour, M. C. (1989). Hittite history and absolute chronology of the Bronze age, (SIMA 73) Partille.
• Beal, R. H. (1986). The Organization of the Hittite Military. PhD Dissertation, University of Chicago. Chicago.
• Beckman, G. M. (1992). Hittite Administration in Syria in the Light of the Texts from Hattuša, Ugarit and Emar. New Horizons in the Study of Ancient Syria , 41-49.
• Beckman, G. M. (1998). Rev. of: Martino S. de 1996a, JAOS 118: 592.
• Breyer F. (2010). Ägypten und Anatolien, Politische, kulturelle und sprachliche Kontakte zwischen dem Niltal und Kleinasien im 2. Jahrtausend v. Chr. Wien.
• Bryce, T. (1998). The Kingdom of the Hittites. Oxford.
• Bryce, T. (2003). Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum (Çev. M. Günay). Dost Kitabevi.
• Carruba O. (1976). Le relazioni fra l'Anatolia e l'Egitto intorno alla metà del II millennio A.C. OA, 15, 295-309.
• Carruba, O. (1998). Hethitische Dynasten zwischen Altem und Neuem Reich. 3HitCongr, 87-107. Devecchi, E. (2015a). Missing Treaties of the Hittites. KASKAL, 12,155-182.
• Devecchi, E. (2015b). Trattati internazionali ittiti. Brescia.
• Dinçol, A. M. (1982). Hititler. Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi 1, Görsel Yayınlar.
• Dinçol, A .M. (2004). Hititler, Son Tunç Çağı. Arkeo-Atlas Dergisi, 3, 44-59. Dinçol, A. M. (2005). 3300. Yılında Kadeş Savaşı Dünya İlk Yazılı Barış Antlaşması. Bilim ve Ütopya, 138, 30-35.
• Edel, E. (1994). Die ägyptisch-hethitische Korrespondenz aus Boghazköi in babylonischer und hethitischer Sprache. Opladen.
• Edel, E. (1997). Der Vertrag zwischen Ramses II. von Ägypten und Hattušili III. von Hatti. Berlin.
• Freu, J., Mazoyer, M. (2007). Les débuts du nouvel empire hittite. Les Hittes et leur histoire. Paris.
• Fuscagni, F. (2007). Hethitische unveröffentlichte Texte aus den Jahren 1906-1912 in der Sekundärliteratur. (HPMM 6) Wiesbaden. Garstang, J., Gurney, O. R. (1959). The Geography of the Hittite Empire. (BIAA Occasional Publications 5) London.
• Goetze, A. (1925). Hattušiliš. Der Bericht über seine Thronbesteigung nebst den Paralleltexten. (MVAeG 29/3) Leipzig.
• Goetze, A. (1930). Die Pestgebete des Muršiliš. KlF, 1, 161-251.
• Groddek, D. (2008). Ägypten sei dem hethitischen Lande Bundesgenosse! Zur Textherstellung zweier Paragraphen des Kuruštama-Vertrages. GM 218, 37-43.
• Gurney, O. R. (2001). Hititler (Çev. P. Arpaçay). Dost Kitabevi. Güterbock, H. G. (1956). The Deeds of Suppiluliuma as Told by His Son, Mursili II. JCS, 10, 41-68, 75-98, 107-130.
• Güterbock, H. G. (1960). Mursili's accounts of Suppiluliuma's dealings with Egypt. RHA, 16/66, 57-63.
• Hagenbuchner, A. (1989). Die Korrespondenz der Hethiter 1. Die Briefe unter ihren kulturellen, sprachlichen und thematischen Gesichtspunkten 2. Die Briefe mit Transkription, Übersetzung und Kommentar, (THeth 15-16) Heidelberg.
• Hawkins, J. D. (1976-80). Karkamiš, Reallexikon der Assyriologie, 5, 426-446.
• Hout, Th.P. J. van den (1994). Der Falke und das Kücken: der neue Pharao und der hethitische Prinz?. ZA, 84, 60-88.
• Houwink ten Cate Ph. H. J. (1963). The Date of the Kurustama Treaty. BiOr, 20, 274.
• İslam, F. (2023). Kadeş Savaşı Sonrası Hitit-Mısır İlişkileri. Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları.
• Kestemont, G. (1981). Accords internationaux relatifs aux ligues hittites (1600-1200 av. J.C.). Dossier C: le dossier égyptien. OLP, 12,15-78.
• Kitchen, K.A. (1962). Suppiluliuma and the Amarna Pharaohs. A Study in Relative Chronology. Liverpool.
• Kitchen, K.A., Lawrence, P. J. N. (2012). Treaty. Law and Covenant in the Ancient Near East. 1-3, Wiesbaden.
• Klengel, H. (1992). Syria 3000 to 300 B.C. A Handbook of Political History. Berlin.
• Klengel, H. (1999). Geschichte des hethitischen Reiches. (HdO 34) Leiden-Boston-Köln.
• Klengel, H. (2002). Hitit Tarihi. Die Hethiter und Ihr Reich. Das Volk der 1000 Götter (Hititler ve Hitit İmparatorluğu. 1000 Tanrılı Halk). Kunst-und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland GmbH, 413-420.
• Klinger, J., Neu E. (1990). War die erste Computer-Analyse des Hethitischen verfehlt?. Hethitica, 10, 135-160.
• Klinger, J. (2019). Hititler. E.Yeşilkaya (ed.), Alfa Yayınları.
• Koç, İ., Arıkan, Y. (2023). Hitit Kralı I.Šuppiluliuma'nın Oğlu Prens Zannanza Üzerine Bir Araştırma. FsBayram, 307-336.
• Kühne, C. (1973). Bemerkungen zu den kürzlich edierten hethitischen Texten. Rev. of: Klengel H. 1968b, ZA, 62, 236-261.
• Martino, S. de, (2010). Some Questions on the Political History and Chronology of the Early Hittite Empire. AoF, 37, 186-197.
• Monte, G. F. del − Tischler J.(1978). Die Orts- und Gewässernamen der hethitischen Texte, (RGTC 6; TAVO Beihefte B 7) Wiesbaden.
• Monte, G. F. del (1992). Die Orts- und Gewässernamen der hethitischen Texte. Supplement, (RGTC 6/2; TAVO Beihefte B 7/6) Wiesbaden.
• Moran, W. L. (1987). Les lettres d'EI-Amama. Correspondance diplomatique du pharaon. Traduction avec la collaboration de Haas V. et Wilhelm G. Trad. française de Collon D. et Cazelles H.. Paris.
• Moran, W. L. (1992). The Amarna Letters. Edited and Translated. Baltimore – London.
• Murnane, W. J. (2000). Imperial Egypt and the Limits of Power. Amarna Diplomacy, The Beginings of International Relations, R. Cohen- R. Westbrook (eds.). Baltimore-London: 101-111.
• Murray, R. A. (2001). Late Hittite Emar. Ancient Near Eastern Studies, 8, 56-60.
• Peker, H. (2004). Hitit Egemenliğinden Assur İstilasına Kadar Yazılı Belgelere Göre Kargamış Tarihi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Peker, H. (2005). Karkamiş Krallığı. Arkeoatlas. 4, 34-43.
• Roth, S. (2005). In schönem Frieden befriedet und in schöner Brüderschaft verbrüdert. Zu Motivation und Mechanismen der ägyptisch-hethitischen diplomatischen Kontakte in der Zeit Ramses’ II. Motivation und Mechanismen,179-226.
• Rieken, E., et al. (ed.), hethiter.net/: CTH 378.2 (INTR 2016-01-18). Schuler, E. Von (1965). Die Kaškäer. Ein Beitrag zur Ethnographie des alten Kleinasien. (UAVA 3) Berlin.
• Simon, Zs. (2007). Zur Datierung des Kuruštama-Vertrages. Studia Aegyptiaca, 18, 373-385.
• Singer, I. (2002). Hittite Prayers. Society of Biblical Literature. Atlanta.
• Singer, I. (2004). The Kuruštama Treaty Revisited. Gs Forrer, 591-607.
• Sir Gavaz, Ö. (2007). I. Šuppiluliuma Dönemi’nde Suriye ve Mezopotamya İle İlişkiler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Sir Gavaz, Ö. (2010). M.Ö. 14. yy. Amurru Hitit İlişkileri. KUBABA, 15, 31- 41.
• Sir Gavaz, Ö. (2012a). Hitit İmparatorluğunun Suriye ve Yukarı Mezopotamya Ticaret Yolları Üzerindeki Hakimiyet Politikası. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildirileri Kitabı, (10-15 Eylüli 2007, Ankara), 2819-2838.
• Sir Gavaz, Ö. (2012b). M.Ö. 14 Yüzyılda Hitit Vassali Ugarit, Mısır ve Doğu Akdeniz. Arkeoloji ve Sanat, 140, 25-34.
• Sir Gavaz Ö. (2018). Hititlerde Denizcilik (Hethiter Maritime). Akdeniz'in En Büyük Antik Tersanesi Dana Adası, 59-74, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Sürenhagen, D. (1985). Paritätische Staatsverträge aus hethitischer Sicht. Zu historischen Aussagen und literarischer Stellung des Textes CTH 379, (StudMed 5) Pavia.
• Taş, İ. (2008). M.Ö. 13. Yüzyılda Kargamiš Krallıǧında Görevli İki Hitit Memuru: mâr šarri (DUMU.LUGAL) ve LÚ kartappu. TAD XXVII/43, 95-117.
• Ün, G. (1989). Müzemize Londra’dan Satın Alınarak Getirilen Bir Tablet Parçası. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1988 Yıllığı, 3-7.
• Ünal, A., Sir Gavaz, Ö. (2021). Hititler Salgın Hastalıklar, Tıp ve Büyüyle Olan Yakın İlişkileri. Eskiçağda Salgın ve Hastalıklar. Sir Gavaz Ö.-Masalcı Şahin G. (Eds.), 291-324, Ege Yayınları.
• Weidner, E. F. (1923). Politische Dokumente aus Kleinasien. Die Staatsverträge in akkadischer Sprache aus dem Archiv von Boghazköi, (BoStu 8-9) Leipzig.
• Wilhelm, G., Boese, J. (1987). Absolute Chronologie und die hethitische Geschichte des 15. und 14. Jahrhunderts v.Chr. High, Middle or Low?, 74-117.
• Wilhelm, G. (1991). Probleme der hethitischen Chronologie. Rev. of: Astour M.C. 1989a, OLZ, 86, 469-476.