Anayasal suç ne(değil)dir?

Yıl 2016, Cilt: 65 Sayı: 4, 1545 - 1575, 01.12.2016

Veysel Dinler

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001841

Öz

Türkiye siyasal hayatında sıkça kullanılan “anayasal suç” tabiri, ne Anayasada ne de ceza kanununda yer almaktadır. Buna karşın “anayasal suç” bir suç tipiymiş gibi algılanmakta ve kullanılagelmektedir. Burada iki temel sorunun varlığından söz edilebilir. Birincisi ceza kanununda herhangi bir Anayasa hükmüne uymamak bir suç tipi olarak düzenlenmemiştir. Dolayısıyla kamuoyunda ağır bir suç gibi algılanan durumların, ceza kanununda bir yaptırımı yoktur. İkinci olarak, TCK’nin 309. maddesinde düzenlenen “Anayasayı ihlal suçu” yanlış bir isimlendirmenin sonucu olarak başlığıyla tam manasıyla uyuşmamaktadır. Burada tarif edilen suç anayasal hükümleri ihlal değil, anayasal düzeni cebren değiştirmeye teşebbüs suçudur. Bu çalışmanın amacı, “anayasal suç” tabirini kullanmanın neden yanlış olduğunu izah etmek ve yaygın olan bu sorunun çözülebilmesi için ne tür düzenlemeler yapılabileceğini tartışmaktır

Anahtar Kelimeler

anayasal suç, Anayasayı ihlal suçu, vatana ihanet, Anayasayı ihlalin yaptırımı

What is (not) the Constitutional Offence?

Öz

Despite it takes part neither in the constitution nor in the penal code, in political life of Turkey the term “constitutional offence” is used very often. On the other hand, “constitutional offence” is supposed to be an offence type and being used as it perceived. There are two main elements of this problem. First, the violation of any constitutional provision is not regulated as an offence in the Turkish Penal Code (TPC). Therefore, the acts shall not be punished, as it is perceived as a serious offence in public opinion. Secondly, the crime “violation of constitution” said in the 309th article of TPC is titled wrongly, and punishes the attempt of changing constitutional system by a coup. The purpose of this paper is to explain why the term “constitutional offence” is wrong and the regulations must be done in case of solving this problem

Anahtar Kelimeler

constitutional offence, violation of the constitution, treason, sanction of violation of the constitution

Kaynakça

• Akın Rıdvan, Türk Siyasal Tarihi (1908-2000), Oniki Levha Yayınları, İstanbul. 2012, 2. baskı.
• Aliefendioğlu Yılmaz, Anayasa Yargısı, Yetkin Yayınları, Ankara, 1997.
• Aybay Aydın, Rona Aybay ve Ali Pehlivan, Hukuka Giriş, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2013, 9. baskı. Aydın Devrim, “Terör Eylemlerinin Siyasal Suç Açısından Değerlendirilmesi’. Uluslararası Hukuk ve Politika, C. 2, S. 7, 2006, ss. 1-20.
• Bakırcı Fahri, TBMM’nin Çalışma Yöntemi, İmge Kitabevi, Ankara, 2000.
• Bayraktar Köksal, Siyasal Suç, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1982.
• Çolak Haluk, “Siyasal Suçların 3005 Sayılı Kanuna Göre Yargılanabilmeleri Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1998, S. 2, ss. 581-593.
• Derdiman R. Cengiz, İdari Yargının Genel Esasları, Aktüel, Bursa, 2012.
• Dinler Veysel, “Anayasalarda Cezalandırmaya İlişkin İlkeler: Türkiye'de Anayasa Çalışmalarına Işık Tutmak Üzere Karşılaştırmalı Bir Çalışma", Anayasa Hukuku Araştırmalarında Genç Yaklaşımlar, (ed.) Bertil Emrah Oder, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013, s. 301-352.
• Gözler Kemal, “1982 Anayasası Hâlâ Yürürlükte mi? Anayasasızlaştırma Üzerine Bir Deneme”, http://www.anayasa.gen.tr/anayasasizlastirma- uzun.pdf, (14 Mayıs 2016 tarihli versiyon).
• Gözler Kemal, Hukuka Giriş, Ekin Yayınevi, Bursa, 2014, 11. baskı.
• Gözler Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Kitabevi, Bursa, 2014, 17. baskı.
• Gözler Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C. II, Ekin Yayınları, Bursa, 2011.
• Gözler Kemal, Cumhurbaşkanı-Hükümet Çatışması (Cumhurbaşkanı Kararnameleri İmzalamayı Reddedebilir mi?), Ekin Yayınları, Bursa, 2000.
• Hafızoğulları Zeki, “Anayasanın Zorla Değiştirilmesine Kalkışma Suçu”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, 2015, ss. 483- 502.
• Hürriyet, “İçişleri Bakanı Efkan Ala: Anayasayı tanımıyorum", 3 Mart 2015.
• Hürriyet, “Yargıtay'dan CHP'nin talebine ret”, 20 Ağustos 2014.
• Keskinsoy Ömer, Yasama Sorumsuzluğu, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007.
• Kili Suna ve A. Şeref Gözübüyük, Sened-i İttifaktan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2006, 3. baskı.
• Munyar Vahap, “HDP’lilere dokunulmazlığı kaldırma mesajı: Anayasal suç”, Hürriyet, 2 Ocak 2016.
• Nomer Mert, ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2009, 10. baskı.
• Öztürk Bahri, “Bir Ceza Mahkemesi Olarak Anayasa Mahkemesi “Yüce Divan”, Anayasa Yargısı, S. 12, 1995, Ankara, ss. 59-108.
• Sınar Hasan, “Siyasal Suç Üzerine Bir İnceleme”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LVIII, S. 1-2, ss. 53-77.
• Şahin Kemal, Yasamanın Yürütme ve Yargı Üzerindeki Kılıcı Impeachment (Siyasal Suçlandırma), Beta, İstanbul, 2001.
• Şen Ersan ve Bilgehan Özdemir, “Yüce Divan Yargılaması”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 2012, S. 1, ss. 177-192.
• Şen Ersan, “Vatana İhanet, Anayasal Suç, İnsanlık Suçu”, http://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1385527-vatana- ihanet-anayasal-suc-insanlik-sucu, 27 Mayıs 2015. (erişim tarihi: 15 Kasım 2015)
• Taner Tahir, Ceza Hukuku Umumi Kısım, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1949.
• Tezcan Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem ve R. Murat Önok, Uluslararası Ceza Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2009.
• Toroslu Nevzat, “Anayasayı İhlal Suçu”, Ankara Barosu Dergisi, 1985, S. 4, ss. 591-601.
• Toroslu Nevzat, Ceza Hukuku Özel Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara, 2012, 6. baskı.
• Turinay Faruk, “Anayasayı İhlal Suçu Üzerine Bir İnceleme”, Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1, 2012, ss. 189-310.
• Ünal Mustafa, Zekai Özçınar ve Selim Kuvel, “MHP lideri Bahçeli, ZAMAN’ı ağırladı: “Saray’ı korku sardı”, Zaman, 22 Mayıs 2015.
• Vatan, “Referanduma İlginç Benzetme”, 20 Ağustos 2010.
• Yaşar Kenan Evren, “Karşılaştırmalı Olarak Anayasayı İhlal Suçu”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, C. 2, S. 1-2, 2014, ss. 189-234.
• Yeni Asır, “Füzün’e Danıştay da vize verdi”, 30 Ocak 2010.
• http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/08- ALMANYA%20209-276.pdf (erişim tarihi: 15 Kasım 2015).
• http://www.aktifhaber.com/yskya-gore-erdoganin-basbakanligi-bitti- 1030504h.htm (erişim tarihi: 30 Aralık 2015)
• http://www.aljazeera.com.tr/haber/sikayetci-bilal-erdogan-cikti (erişim tarihi: 15 Kasım 2015).
• http://www.gesetze-im-internet.de/englisch_stgb/englisch_stgb.html#p0973 (erişim tarihi: 15 Kasım 2015).
• http://www.nytimes.com/interactive/2016/world/americas/brazil-dilma- rousseff-impeachment.html. (erişim tarihi: 12 Mayıs 2016).
• https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/gensoru_onergeleri.sorgu_donem?d= 24 (erişim tarihi 15 Aralık 2015).
• https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/gensoru_onergeleri.onerge_bilgileri? kanunlar_sira_no=177686 (erişim tarihi 15 Aralık 2015).