Neo-Liberalizm; Türkiye’de Kamusal Alanın Daralması

Year 2025, Volume: 25 Issue: 1, 12 - 19

Ali Erdem

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1621496

Abstract

Neo-liberalizm, klasik liberalizmin yeniden canlanması olarak kendini tanımlasa da esasen daha iktisadi kuralları temel alan ve serbest piyasaya mekanizmasını savunan bir modeldir. Bu model devletin büyüklüğünün minimum olmasını savunur. Bu doğrultuda ise devletler, kamu hizmetlerinin çoğunu özel sektöre devrederek kendisini sadece güvenlik, adalet gibi, devletin asli ve sürekli kamu hizmetleri alanlarına kadar daraltmaktadır. Bu özel sektöre devirin en büyük aracı ise özelleştirmeler yapılarak kamu girişimlerinin satılmasıdır. Türkiye’de neo-liberal politikalar 1980 yılında 24 Ocak kararlarıyla gündeme gelmiş ve uygulanmaya başlanmıştır. Bu politikalar doğrultusunda atılan en önemli adımlar ise özelleştirmeler ve devamı olarak haklı eleştirileri bertaraf edecek bir yöntem olarak geliştirilen Kamu-Özel İşbirliği usulü.

Keywords

Neo-liberalizm, Kamu Hizmeti, Özelleştirme, Kamu-Özel İşbirliği

Neo-Liberalism; The Shrinking of the Public Sphere in Turkey

Abstract

Although neo-liberalism defines itself as the revival of classical liberalism, it is essentially a model that is based on more economic rules and advocates the free market mechanism. This model advocates that the size of the state should be minimal. In this direction, states transfer most of the public services to the private sector and narrow themselves down to only the areas of the state's essential and continuous public services such as security and justice. The greatest tool for this transfer to the private sector is the sale of public enterprises through privatization. Neo-liberal policies in Turkey came to the agenda with the January 24 decisions in 1980 and began to be implemented. The most important steps taken in line with these policies are privatizations and the Public-Private Partnership method, which was developed as a method to eliminate justified criticisms.

Keywords

Neo-liberalism, Public Service, Privatization, Public-Private Partnership

References

• Acar, E. (2017). Neo-liberalizm ve Sosyal Refah Devleti Ekseninde Üçüncü Yol Yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 248-263.
• Arın, T. (1991). "Devlet Hizmetlerinde Etkinlik: 'Kamusal Yönetim' mi 'İş İdaresi' mi?", Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, İÜİF.
• Ataay, F. (2015). “Neoliberal reformlar, devletin yeniden yapılandırılması ve kamu hizmetlerinde dönüşüm”. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (30), 20-39.
• Ataay, F. (2008). “İkinci Kuşak Yapısal Reformlarda Program Arayışları”, Memleket: Siyaset-Yönetim, 3 (6), 22-38.
• Atiyas İ. ve Oder B. (2008). Türkiye’de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Yayını, Ankara: Matsa Yayınevi.
• Bayraktar, G. (2003). “Yeni Sağ Düşüncesinin Kamu Yönetimindeki Yansıması Olarak Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı”, içinde Türkiye’de Kamu Yönetimi, (Der. Burhan. AYKAÇ, Şenol DURGUN ve Hüseyin YAYMAN), Ankara: Yargı Yayınevi.
• Berktay, F. (2013). Liberalizm: “Tek bir pozisyona indirgenmesi olanaksız bir ideoloji”. 19. Yüzyıl’dan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler, (Ed. Tanıl Bora), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bilgin, K.U., (1995). “Kamu Yönetiminde Kaliteli Hizmet Anlayışı”, Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyumu Bildirileri, TODAİE, Cilt 1, s. 171-190, Ankara.,: TAKAV Matbaası.
• Clarke S. (2007). “Neo-Liberal Toplum Kuramı, (drl.) Saad-Filho, Alfredo ve Deborah Johnston, Neoliberalizm: Muhalif Bir Seçki”, (çev. Ş. Bağlı, T. Öncel), İstanbul: Yordam Kitap: 91-105.
• Ener, M. ve Demircan E., (2008). “Küreselleşme Sürecinde Değişen Devlet Anlayışından Kamu Hizmetlerinin Dönüşümüne: Sağlık Hizmetlerinde Piyasa Mekanizmaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, s. 57–82.
• Güzelsarı, S. (2008). “Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü”, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul: Ezgi Matbaacılık.
• Heywood A. (2013). “Siyasi İdeolojiler”, (Çev. Ş. Akın., Ö. Tüfekçi), Ankara: Adres Yayınları
• Kazgan, G. (2008). “Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001): Ekonomi Politik Açısından Bir İrdeleme”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Munck, R. (2007). “Neo-liberalizm ve Siyaset, Neo-liberalizmin Siyaseti, (drl.) Saad-Filho, Alfredo ve Deborah Johnston, Neoliberalizm: Muhalif Bir Seçki , (çev., Tuncel Öncel), İstanbul: Yordam Kitap, 106-122.
• Özmen S. (1987). “Türkiye’de ve Dünyada KİT’lerin Özelleştirilmesi”, İstanbul, Met/Er Matbaası.
• Rawls, J. (2007). “Siyasal Liberalizm”, (Çev. M. F. Bilgin). Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Tokatlıoğlu, M. Y. (2005). Küreselleşme ve Kamu Hizmetleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Türkbay, R. ve Polat, F. (2011), “Neo-liberalizmde Özgürlük Paradoksu ve Sosyal Haklar”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8): 81-97
• Ulusoy, A., & Akdemir, T. (2004). Mahalli İdareler Maliyesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Uygun, O. (2002). Küreselleşme ve Değişen Egemenlik Anlayışının Sosyal Haklara Etkisi, Anayasa Yargısı 20, Ankara.
• https://www.mevzuatdergisi.com/2002/07a/01.htm