Türkiye’de Sosyoloji Bölümleri Arasında İstihdam Örüntüleri: Sosyal Ağ Analizi Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 211 - 224, 17.06.2019

Emin Baki Adaş

https://doi.org/10.18037/ausbd.566790

Öz

Bu makale, Türkiye’de sosyolojinin kurumsal gelişmesini bölümler arası istihdam örüntüleri üzerinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Yazı, Türkiye’de salt akademik istihdam piyasasının niteliğini anlamanın ötesinde bir amaç taşımaktadır. Sıklıkla Türkiye sosyolojisi için dile getirilen “bölmelenmişlik” veya “süreksizlik” gibi tespitlerin işaret ettiği akademik okul/ekollerin veya akademik bir habitus oluş(a)maması sorununa bölümler arası akademik üretim ve istihdam örüntülerinin sosyal network analizi üzerinden bir katkı yapmayı hedeflemektedir. Son yıllarda, bölümler arası etkileşim ve istihdam örüntüsü, özellikle merkezdeki bölümler ile çevrede yer alan bölümler arasındaki artan akademik hareketlilik ve etkileşimin, “bölmelenmişlik sorununu” aşması yönünde maddi bir altyapının imkanlarını barındırmakla birlikte, ne ‘merkez’de konumlanan üniversiteler ve bölümler, ne de ‘çevre‘deki üniversite ve bölümler açısından akademik bir gelenek veya “epistemik cemaat” oluşması yönünde bir niteliğe dönüşmemiştir. Ne merkezdeki görece yüksek homojen yapı, ne de çevredeki farklı istihdam modellerinin sonucunda oluşan heterojen yapı bölmelenmişlik sorununu aşamamıştır. Bu niteliğiyle Türkiye’de sosyoloji, artan etkileşime rağmen bölmelenmişlik sorununu aşabildiğini söylemek mümkün görünmemektedir. Bu durum bir anomaliden ziyade cari akademik işleyişin bir sonucu olarak değerlendirilmelidir: Bunun en önemli nedeni ise, sosyoloji bölümlerinin kuruluşundan itibaren akademik üretim ve istihdam süreçlerinde bölümlerin özerkliğinin olmaması ve iktidarın müdahalelerine sürekli açık olmasının bir sonucudur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Sosyoloji, Akademik İstihdam, Sosyal Network Analizi

Kaynakça

• Akpolat, Y. (2013). Erken Cumhuriyet Döneminde Türk Sosyolojisi. M. Çağatay Özdemir (Ed.), Türkiye’de Sosyoloji içinde (s. 75-95). Eskişehir 2013.
• Akşit, B. (1986). Türkiye'de Sosyoloji Araştırmaları: Bölmelenmişlikten Farklılaşma ve Çeşitlenmeye. Sevil Atauz, (Der), Türkiye'de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi içinde (s. 195-232). Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği.
• Aktay, Y. (2013). Türk Sosyoloji Tarihine Eleştirel Bir Katkı. İstanbul: Küre.
• Alver, K. (2014). Türk sosyolojisi: Tarzlar, İçerikler, Sınırlar. Sosyoloji Divanı, 2(4), 25-38.
• Asimaki, A. & Koustourakis, G. (2014). Habitus: An attempt at a thorough analysis of a controversial concept in Pierre Bourdieu's theory of practice. Social Sciences, 3, 121-131.
• Bourdieu, P. (1996). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Londra: Rourledge.
• Bourdieu, P. (1995). Pratik Nedenler. H. Tufan (Çev.). İstanbul: Kesit.
• Bulut, Y. (2011). Türkiye’de Sosyoloji Eğitimi. Sosyoloji Dergisi, 23(3), 1-18.
• Burris, V. (2004). The academic caste system: Prestige hierarchies in PhD exchange networks. American Sociological Review, Vol. 69 (2): 239-264
• Coşkun, İ. (1991). Sosyoloji Bölümünün Tarihine Dair. İ. Coşkun (Yay. Haz.). 75. Yılında Türkiye’de Sosyoloji içinde (s. 13-23). Ankara: Bağlam.
• Crane, D. (2016). Sosyal Sınıf Kökeni ve Akademik Başarı: İki Tabakalaşma Sisteminin Akademik Başarı Üzerine Etkisi. B. Balkız ve V. S. Öğütle (Ed), Bilim Sosyolojisi İncelemeleri: Temel Yaklaşımlar, Kavramlar ve Tartışmalar içinde Ankara: Doğu-Batı.
• Çelebi, N. (2016). Sosyoloji Tarihimize Kısa Bir Bakış. Sosyoloji Konferansları, (52), 0-0. Doi: 10.18368/Iu/Sk.62303.
• Dépelteau, F. & C. Powell. (Eds). (2013). Applying Relational Sociology: Relations, Networks, and Society. New York: Palgrave MacMillan.
• Ergun, D. (1985). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde Sosyoloji ve Gelişmesi. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi C. 8 içinde s. 2161.
• Gökçe, B. (2000). Türkiye’de Sosyolojinin Gelişimi ve Örgütlenme Süreci. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, (1-2), Ankara 2000, s.74.
• Gönç-Şavran, T. (2011). İşlevselcilik-II: Parsons Sonrası İşlevselcilikte Gelişmeler. Serap Suğur (Haz.), Modern Sosyoloji Tarihi. Eskişehir: Açıköğretim.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2003). Türk Sosyoloji Tarihi II: II. Meşrutiyetten Cumhuriyete. Ankara: Anı.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2010). Türk Sosyoloji Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Kitabevi.
• Kasapoğlu, A. (1999). 60 Yıllık Gelenek DTCF’de Uygulamalı Sosyoloji: (Berkes- Boran-Çağatay-Güler-Nirun). Ankara: Ümit.
• Kaya, T. (2008). İçtimaiyat’tan sosyolojiye: İÜEF Sosyoloji Bölümü’nün tarihine ve sosyoloji dergisine dair. Türkiye Araştırmaları Literatürü Dergisi, 6(11): 713-730.
• Kongar, E. (1998). Türk Toplum Bilimcileri. Istanbul: Remzi Kitabevi.
• Kayalı, K. (2003). Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri. İstanbul: İletişim.
• Kayalı, K. (2000). Türk Düşünce Dünyasının Bunalımı. İstanbul: İletişim.
• Memiş, P. & Sağır, A. (2013). Yükseköğretimde yeni(lenmiş) istihdam örneği olarak ÖYP. International Journal of Human Sciences, 10(1), 74-100.
• Merton, R. (1968). The matthew effect in science. Science, 159, 56-63.
• Merton, R. (1973). The Normative Structure of Science. Norman W. Storer (Ed.), The Sociology of Science içinde. Chicago: University of Chicago.
• Özdemir, M. Ç. (Haz.). (2008). Türkiye’de Sosyoloji. Ankara: Phoenix.
• Scott, J. (2000). Social Network Analysis: A Handbook. New York: Sage.
• Sezer, B. (1991). Türk Sosyolojisinin Önündeki Sorunlar. İ. Coşkun (Haz.), 75. Yılında Türkiye’de Sosyoloji içinde. Ankara: Bağlam.
• Şahin, M. C. (2017). Türk Sosyolojisinin Kısa Tarihi: Dönemler, Şahıslar ve Ana Yönelimler. İslâmi İlimler Dergisi, 12(1), 7-41.
• Tatlıcan, Ü. & Çeğin. G. (2007). Bourdieu ve Giddens: Habitus veya Yapının İkiliği. Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (Haz.) Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi içinde. İstanbul: İletişim.
• Toprak, Z. (2012). Darwinden Dersime: Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan Kitap.
• Wacquant, L. (2016). A concise genealogy and anatomy of habitus. The Sociological Review, 64(1), 64-72.
• Wasserman, S. & Faust, K. (1994). Social Network Analysis: Methods and Applications. New York: Cambridge University.