VARLIK VE MEŞRUİYET KAYNAĞI OLARAK DİN VE İNANCIN DEVLET VE TOPLUM İÇİNDEKİ YERİ: OSMANLI DEVLETİ ÖRNEĞİ

Year 2018, , 343 - 361, 30.05.2018

Mehmet Güneş

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510208

Cited By: 1

Abstract

İnsan topluluklarını idare etmek üzere teşkil edilmiş olan idari ve siyasi yapılar, hitap
ettikleri topluluğun maddi ve manevi değerlerini dikkate almak ve buna göre politikalar üretmek
durumunda olmuşlardır. Toplumun inançları, gelenekleri, sosyal ve ekonomik yaşam tarzları,
onları idare eden zümrenin kendi selametleri açısından önemsedikleri alanlar olmuş ve
yöneticiler bu olgulara uygun idare ve söylem geliştirmişlerdir. Altı yüz yılı aşkın bir süre
boyunca geniş topraklara hükmeden Osmanlı Devleti de bu realiteyi görmüş, halkın
beklentilerini karşılamak üzere o halkın değerlerini ve yaşam biçimlerini dikkate almış ve
meşruiyeti sağlama amacına uygun bir söylem ve icraat geliĢtirmiĢtir. Osmanlı hanedanı ve
halkı Türk ve Müslüman olduğu için de Osmanlı idarecileri ve devlet adamları, Türk ve Ġslam
meĢruiyet kaynaklarını kullanmaya yönelmiĢlerdi. Bu kaynaklardan en etkili olanı, döneminin
yaĢam ve düĢünce anlayıĢı itibariyle din olmuĢtu. Dolayısıyla Osmanlı idarecileri, devletin
bekasını sağlamak ve topluma düzen vermek amacıyla dini kavramları, fikirleri, ritüelleri ve
kurumları çokça kullanmıĢ ve bu öğeleri siyasetin, bürokrasinin ve toplumu ilgilendiren çeĢitli
sosyal ve ekonomik yapıların içine yerleĢtirmiĢlerdi. Dini değerlerin devlet ve siyaset üzerindeki
tesirlerini ortaya koymayı hedefleyen bu makalede Osmanlı Devleti’nin siyasi, idari, ekonomik ve
sosyal alanlarda kullandığı değerler anlatılmakta; toplumun içinde zamanla geliĢen ve
olgunlaĢan, devlet ile toplum arasındaki iliĢkilere yansıyan dini unsurlardan örnekler verilmiĢ ve
bu örnekler değerlendirilmiĢtir. 

Keywords

Osmanlı, MeĢruiyet, Din, Ġslam

References

• AKÇA, Gürsoy - YUNUS Ġnce, (2015), Klasik Osmanlı Çağında Tarih Meşruiyet ve Rüya, Palet, Konya. AKYILDIZ, Ali, (1993), Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform (1836-1856), Eren, Ġstanbul. AVġAR, B. Zakir, (2012), “Biat’tan Yemin’e… Kamusal Sorumluluk Üstlenenlerin Ve Temsilcilerinin And Ġçmesi”, Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, I, 10: 15- 61. BAġ, Eyüp, (2011), “Osmanlı Devleti’nin KuruluĢ Döneminde Din Kültürü ve Hayatı (Tarih Yazarı NeĢrî’nin Anlatılarına Göre)”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, LII, 2: 55-84. BAYRAM, Selahattin (2012), “Osmanlı Devleti'nde Ekonomik Hayatın Yerel Unsurları: Ahilik TeĢkilâtı ve Esnaf Loncaları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21: 81-115. BOA (BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi), A.M (Sadaret Müteferrik), 1/65. BOA, A.MKT.UM (Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayât), 10/5, 5 Mart 1850-20 Rebiülâhir 1266; A.MKT.UM, 12/78, 14 Nisan 1850-Gurre-i Cemaziyelâhir 1266; A.MKT.UM, 13/5, 18 Nisan 1850-5 Cemaziyelâhir 1266. BOA, C.DH (Cevdet Dâhiliye), 64/3193. CĠDE, Ömer (2015), “Osmanlı Devleti’nin KuruluĢ Döneminde MeĢruiyet Sorunu ve Ġlk Kaynaklara Yansıması”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, II 2: 105-126. DAVĠSON, Roderic H., (1963), Reform In The Ottoman Empire 1856-1876, Princetons University Press, Princeton New Jersey. DEMĠR, Hande Seher, (2013), “Klasik Dönem Osmanlı Devleti’nde Din-Devlet ĠliĢkilerinin Laiklik, Sekülerizm, Teokrasi ve Din Devleti Sistemleri Kapsamında Ġncelenmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 3: 269-288.