EĞİTİMLİ VE MESLEK SAHİBİ KENTLİ ANNELERİN TOPLUMSAL CİNSİYET ALGILARININ GÜNCEL DURUMUNA DAİR BİR DEĞERLENDİRME: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ

Year 2020, , 216 - 243, 15.09.2020

Asli Büyükokutan Töret

https://doi.org/10.33692/avrasyad.767671

Cited By: 1

Abstract

Toplumsal cinsiyet, kadınların ve erkeklerin biyolojik cinsiyetlerine bağlı olarak, toplumların onlardan beklediği birtakım nitelikleri, rolleri, davranışları, tepkileri ve onlara atfettiği konumu ifade eder. Her toplum kendi dünya görüşleri, inançları, kültürleri, coğrafi farklılıkları ile bağlantılı olan bu sosyokültürel algı ve davranışları, sosyalleşme sürecinde bireylere öğretir ve benimsetir. Bu bağlamda toplum, kadınlardan, kadınlık rolüne; erkeklerden erkeklik rolüne uygun davranmalarını bekler. Söz konusu davranış modellerine, rollerine uygun davranmayan, sorumluklarını yerine getirmeyen bireyler, toplum tarafından hoş karşılanmamaktadır ki toplumların devamlılıklarını sağlamak adına gereklidir. Bunun yanı sıra toplumlar, üyeleri arasındaki bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak, tüm üyelerinden birbirinin birebir aynı davranmalarını da beklemezler. Toplumsal cinsiyetin değişkenliğine işaret eden bu durumun bir nedeni de sosyoekonomik yapıdır.
Çalışmada, üniversite mezunu, hâlen çalışan, evli ya da evlilik tecrübesi olan, üst düzey sosyoekonomik yapıdaki kadınların toplumsal cinsiyet algılarına odaklanılmıştır. Yapılan tespit ve yorumlamalarda, ekonomik özgürlüğü olan kadınların, kadına ve Türk toplumunda kadın olmaya nasıl baktıkları, ailedeki kadın erkek ilişkileri, iş bölümü, aile ekonomisi, kız ve erkek çocuklarla ilgili algıları, çocuksuzluk, namus, ahlak, tabular gibi birtakım unsurlara bakışı öne çıkarılmıştır. Sonuçta; eğitimli ve meslek sahibi olmaları, iş hayatında yer edinmeleri ve ekonomik özgürlüğe sahip olmaları neticesinde kadınların, toplumsal statü ve rollerle cinsiyet kimliğini sorgular, hatta mevcut bazı ön kabullerin değişmesi yönünde çözüm üretir hâle geldikleri görülmüştür. Ancak henüz geleneksel algı ve tutumların değişmesi yönünde radikal girişimlerde bulunulmuş değildir. Toplumsal cinsiyet kimliğinin biçimlenmesinde kadınların anne ve eş kimliğini öne çıkarmaları, kent merkezinde de yaşasalar büyük oranda köy tabanlı olmaları, geleneksel algı ve tutumlarla büyük çatışmalar yaşamak istememeleri, kanaatimizce, bu girişimlerin önündeki engellerdendir.

Keywords

Eskişehir, kadın, ekonomik özgürlüğü olan kadın, toplumsal cinsiyet

References

• AÇA, Mehmet vd., (2019), Kadın Folkloru: Statü ve Famaj, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• BALAMAN, Ali Rıza, (1984), “Kırsal Kesimde: Aile Kurma Çözme, Aile İçi Etkileşim ve İlişkiler”, Türkiye’de Ailenin Değişimi Toplumbilimsel İncelemeler, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği.
• BHASIN, Kamla, (2003), Toplumsal Cinsiyet “Bize Yüklenen Roller”, (Çeviren: K. Ay), İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
• BOURDIEU, Pierre, (2016), Eril Tahakküm, (Çeviren: B. Yılmaz), İstanbul: Bağlam Yayınlan.
• CHANTER, Tina, (2019), Toplumsal Cinsiyet, (Çeviren: M. Erguvan), Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• DOĞRAMACI, Emel, (1989), Türkiye’de Kadının Dünü Ve Bugünü, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• DÖKMEN YAŞIN, Zehra, (2009), Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• ECEVİT, Yıldız, (1995), “Kentsel Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Konumu ve Değişen Biçimleri”, 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, (Ed. Ş. Tekeli), İstanbul: İletişim Yayınları,117-128.
• ECEVİT, Yıldız, (2011), “Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç”, Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, (Ed. Y. Ecevit ve N. Karkıner). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2-29.
• EROL, Metin, (2008), “Toplumsal Cinsiyetin Tutumlar Üzerindeki Etkisi”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, C. 32 No: 2, s. 199-220.
• FORTIN, Nicole M., (2005), “Gender Role Attitudes and the Labour-Market Outcomes of Women Across OECD Countries”, Oxford Review of Economic Policy, V. 21, No. 3, s. 416-438.
• GÜNAY, G. ve Ö. BENER, (2011), “Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 3, Aralık, s. 157-171.
• İMAMOĞLU, E. Olcay, (1991), “Aile İçinde Kadın-Erkek Rolleri”, Türk Aile Ansiklopedisi, C. 3, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
• KARAKUŞ, Afsaneh Sh. Z, (1999), Türk Kadınının Siyasi Kimliğinin Oluşma Süreçleri. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• KIRAY, Mübeccel Belik, (1984), “Büyük Kent ve Değişen Aile”, Türkiye’de Ailenin Değişimi: Toplumbilimsel İncelemeler, (Haz. T. Erder), Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını, 69-78.
• KOCACIK, F. ve V. B. GÖKKAYA, (2005), “Türkiye’de Çalışan Kadınlar ve Sorunları”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 6, S.1, s. 195-219.
• ONAT, Ümit, (1993), Gecekondu Kadınının Kente Özgü Düşünce ve Davranışlar Geliştirme Süreci, Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler.
• ŞENOL, D. ve İ. MAZMAN, (2013), “Tarihi Bir Bakışla Çalışma Hayatında Kadın”. Aile ve Kadın Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Yayınları, 151-163.
• ŞENOL, D. ve S. YILDIZ, (2017), “Statü Gerektiren Bir İşte Çalışan Kadınların ‘Kadın Algıları’nın Sosyolojik Bir Değerlendirmesi -Ankara Örneklemi İle-”, Halk Kültüründe Kadın Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (13-15 Mart 2015, Şanlıurfa), s. 860-872, İstanbul.
• TEKELİ, Ş. ve M. KORAY, (1991), Devlet-Kadın-Siyaset, İstanbul: TÜSES Yayınları.
• TURAL, N. (1992), "Kadınların Çalışması ve İstihdam Sorunları". Türk Aile Ansiklopedisi, C. 2, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, s. 640-649.
• UÇAN, Açelya, (2011). Bir Sosyal Stigma Öznesi Olarak Kadın Sığınmaevleri ve Sığınanlar. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Sosyoloji ve Metodoloji Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• YİĞİT, Sema, (2018). Kadın Çalışanlarda Yaşanan İş-Aile Çatışması Ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Burdur/Bucak Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.