SOVYET SONRASI GEÇİŞ DÖNEMİNİN İLK 20 YILINDA AZERBAYCAN’DAKİ KADINLAR

Year 2025, Volume: 13 Issue: 42, 1 - 16

Özge Öz Döm

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1455307

Abstract

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin çöküşü, ulus inşası ve kimlik oluşumu yolculuğuna çıkan Azerbaycan'ın da aralarında bulunduğu on beş eski Sovyet cumhuriyeti için tarihi bir an oldu. Sovyet sonrası Azerbaycan, ağırlıklı olarak milliyetçi erkek elitlerin öncülüğünde ulusal kimliğin yeniden tanımlanmasının yanı sıra, özellikle İslam alanında Sovyet öncesi geleneklerin yeniden canlanmasını yaşadı. Bu süreç, Azerbaycan toplumunda kadının değişen rolüyle karmaşık bir şekilde bağlantılıydı. Sovyet döneminde eğitim ve yasal haklarda ilerlemeler de dahil olmak üzere kadınları güçlendirmeye yönelik çabalar görülürken, Birliğin dağılması İslam'a ve geleneksel cinsiyet rollerine yeniden vurgu yapılmasını beraberinde getirdi. Bu çalışma, Sovyet sonrası Azerbaycan'da kadınların konumunu analiz etmekte ve bunun kültürel, dini ve ekonomik faktörler arasındaki karmaşık etkileşimini ortaya koymaktadır. Çalışmada Azerbaycanlı kadınların değişen sosyo-ekonomik gerçeklere uyum sağlarken laikliği İslami değerlerle harmanlayarak benzersiz bir yolda ilerlediğini göstermek amaçlanmıştır. Çalışma, Azerbaycan’ın Sovyet yönetiminin mirasıyla boğuşurken ve geçiş döneminin zorluklarıyla baş ederken, kadınların gelişen rolünün gelecekteki toplumsal dinamiklerin temel belirleyicisi olarak ortaya çıktığını vurgulaması açısından önem arz etmektedir. Ayrıca çalışma, Sovyet sonrası deneyimleri yalnızca Azerbaycan bağlamında değil, aynı zamanda eski Sovyet cumhuriyetlerinde, özellikle de Müslüman nüfusa sahip olanlarda cinsiyet, din ve ulus inşasına ilişkin daha geniş tartışmalara da ışık tutması açısından önemlidir.

Keywords

Azerbaycanlı kadınlar, Sovyet sonrası geçiş dönemi, kadınların özgürleşmesi, Müslüman kadınlar, Azerbaycan

AZERBAIJANI WOMEN IN THE FIRST 20 YEARS OF POST-SOVIET TRANSITION PERIOD

Abstract

The collapse of the Soviet Union in 1991 marked a historical moment for the fifteen former Soviet republics, including Azerbaijan, as they embarked on a journey of nation-building and identity formation. Post-Soviet Azerbaijan experienced a revival of pre-Soviet traditions, particularly in the realm of Islam, alongside a redefinition of national identity spearheaded by predominantly nationalist male elites. This process was intricately linked to the changing role of women in Azerbaijani society. While the Soviet era had seen efforts to empower women, including advancements in education and legal rights, the dissolution of the Union brought forth a renewed emphasis on Islam and traditional gender roles. This study analyzes the position of women in post-Soviet Azerbaijan, and underlines that it reveals a complex interplay of cultural, religious, and economic factors. It is aimed to show that Azerbaijani women navigate a unique path, blending secularism with Islamic values while adapting to changing socio-economic realities. The study is important because it emphasizes that while Azerbaijan grapples with the legacy of Soviet rule and navigates the challenges of transition, the evolving role of women emerges as a key determinant of future societal dynamics. Their experiences offer insights not only into the Azerbaijani context but also into broader discussions of gender, religion, and nation-building across former Soviet republics, particularly those with Muslim populations.

Keywords

Azerbaijani women, post-Soviet transition, women’s emancipation, Muslim women, Azerbaijan

References

• Bedford, Sofie. 2009. Islamic activism in Azerbaijan: Repression and mobilization in a post-Soviet context. Diss. Statsvetenskapliga institutionen.
• Bodman, Herbert L., and Nayyirah Taḥidi, eds. 1998. Women in Muslim societies: Diversity within unity. Lynne Rienner Publishers.
• Cornell, Svante E. 2006. The politicization of Islam in Azerbaijan. Silk Road Studies Program, Uppsala University.
• El-Solh, Camillia Fawzi, and Judy Mabro, eds. 2020. Muslim women's choices: religious belief and social reality. Routledge.
• Ergun, A. (2022). Citizenship, National Identity, and Nation-Building in Azerbaijan: Between the Legacy of the Past and the Spirit of Independence. Nationalities Papers, 50.4, 813-830.
• Federal Research Division (2004). Azerbaijan A Country Study. Retrieved from http://books.google.com/books?id=sEMdJvwgF74C&pg=PA105&dq=islam+in+azerbaijan&hl=tr&ei=aDtTfW8CY_IswbFwK3iDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CE0Q6AEwBg#v=onepage&q=islam%20in%20azerbaijan&f=false
• Habibov, Nazim N. 2010. Understanding the over-time evolution of living standard determinants in transitional countries: Evidence from Azerbaijan. Journal of Comparative Social Welfare 26.1: 43-63.
• Heyat, Farideh. 2002. Azeri Women in Transition Women in Soviet and post-Soviet Azerbaijan. New York: Routledge Curzon.
• Heyat, Farideh. 2006. Globalization and changing gender norms in Azerbaijan. International Feminist Journal of Politics 8.3: 394-412.
• Heyat, Farideh. 2008. New veiling in Azerbaijan: Gender and globalized Islam. European Journal of Women's Studies 15.4: 361-376.
• Jilavyan, S. (2022). Women’s Everyday Lives in War and Peace in the South Caucasus, edited by Ulrike Ziemer. Cham: Palgrave Macmillan, 2020. X, 281 pp. https://doi. org/10.1007/978-3-030-25517-6_8. Journal of Political Science: Bulletin of Yerevan University, 1.2, 150-154.
• Joseph, Suad, and Afsaneh Najmabadi. 2005. Encyclopedia of Women and Islamic Cultures: Family, Law and Politics. Brill.
• Kapteijns, Lidwien. 1998. New Studies of Women, Gender and Islam: Contextualizing and Historicizing Muslim Women's Lives. Canadian Journal of African Studies 32:3, 586-593.
• Najafizadeh, Mehrangiz. 2003. Women’s empowering carework in post-Soviet Azerbaijan. Gender & Society 17.2: 293-304.
• Sabi, Manijeh. 1999. The impact of economic and political transformation on women: the case of Azerbaijan. Central Asian Survey 18.1: 111-120.