APOKALİPTİK ANLATILARDA KULLANILAN SEMBOL DİLİ VE OLAĞANÜSTÜ VARLIKLARIN AFET YÖNETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 13 Issue: 42, 322 - 337, 25.03.2025

Nursel Uyanıker

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1601860

Abstract

İnsanlar arasındaki iletişimi sağlayan, dilsel değişkenliklere, dinsel törenlere, düşünme ve anlamlandırma noktasında sınırsız yorumlamalara sahip olan sembol dili, insan düşüncesinin ürünü olup kolektif bilinçdışını yansıtır. Toplumun hafızasında yer alan, paylaşılan tarihî anılar, ortak dilsel ve kültürel bağlar, yaşanılan ortak coğrafya gibi faktörler sembolleştirmeye sebep olacak millî kültür unsurlarıdır. Böylelikle semboller, millî kimliğin oluşumuna da katkıda bulunurlar. Çalışmanın konusu, apokaliptik anlatılardaki sembol dilini ve bir milletin kültürel gelişiminde etkisi bulunan olağanüstü varlıkları, afet yönetimi çerçevesinde ele almaktır. Çalışmada tesadüfi örneklem yöntemiyle halk anlatı türlerinden seçilen ölüm konulu metinler, edebiyat bilgi ve yöntemlerinden yorumsamacı bakış açısıyla incelenmiştir. Çalışmanın amacı, kültür ve sembol ilişkisinden yola çıkarak hayatın ve evrenin sonuna dair oluşturulan halk anlatılarındaki olağanüstü varlıkların afetler sırasındaki işlevlerini ve kolektif bilinçdışındaki yansımalarını göstermektir. Kıyamete ait afetler; deprem, sel, yangınlar, yere ve göğe ilişkin felaketler, melekler ile şeytanların kontrolünde gerçekleştirilen yıkımlardır. Hayatın ve evrenin sonuyla ilgili anlatılarda iyilerin ve kötülerin durumu, olağanüstü varlıkların iş bölümü bütünlük oluşturacak şekilde anlatılmıştır. Afet yönetimi, afetlerin öncesini-sırasını ve sonrasını kapsayan çok yönlü, organize ve etkin çalışmalar bütünüdür. Sonuç olarak afetler ve afet yönetimi çerçevesinde ele alınan apokaliptik anlatılar, toplumsal arka planı inşa eden, zamana göre değişkenlik gösteren, halk hayatına dair çıkarımlarda bulunulmasını sağlayan, insanoğlunun ortak deneyimleriyle kurgulanan bilinçli yaratımlardır.

Keywords

Kültür, Sembol Dili, Apokaliptik Anlatılar, Olağanüstü Varlıklar, Afet Yönetimi

Ethical Statement

Çalışma, 23-25 Ekim 2024 tarihleri arasında Marmara Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi’nde düzenlenen, “II. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Türk Kültürü Sempozyumu-Sobitürk”de sunulan bildirinin genişletilerek makale halinde yeniden düzenlenmiş şeklidir.

ANALYSIS OF SYMBOL LANGUAGE AND EXTRAORDINARY CREATURES USED IN APOCALYPTIC NARRATIVES IN TERMS OF DISASTER MANAGEMENT

Abstract

Symbol language, which provides communication between people, has linguistic variations, religious ceremonies, unlimited interpretations in terms of thinking and meaning, is the product of human thought and reflects the collective unconscious. Factors such as shared historical memories, common linguistic and cultural ties, and common geography in society's memory are national culture elements that will cause symbolization. Thus, symbols also contribute to the formation of national identity. The subject of the study is to examine the symbol language in apocalyptic narratives and extraordinary beings that have an impact on the cultural development of a nation within the framework of disaster management. In the study, texts on the subject of death, selected from folk narrative genres with the random sampling method, were examined from a hermeneutic perspective using literary knowledge and methods. The aim of the study is to show the functions of extraordinary beings in folk narratives about the end of life and the universe during disasters and their reflections in the collective unconscious, based on the relationship between culture and symbol. In the disasters related to the apocalypse; earthquakes, floods, fires, disasters related to the earth and the sky, destructions carried out under the control of angels and demons. In the narratives about the end of life and the universe, the situation of good and evil, the division of labor of extraordinary beings are explained in a way that creates unity. Disaster management is a multifaceted, organized and effective set of studies covering the before, during and after of disasters. As a result, apocalyptic narratives, which are discussed within the framework of disasters and disaster management, are conscious creations that construct the social background, vary over time, enable inferences to be made about public life, and are constructed with the common experiences of human beings.

Keywords

Culture, Symbol Language, Apocalyptic Narratives, Supernatural Beings, Disaster Management

References

• 2022. Tanrı. Ed. Marie Frederique Pellegrin. Çev. Adnan Akan. Ankara: Fol Yayınları.
• Altunsabak, Ergin. 2022. “Virüsün Eskatoloji Mitine Dönüşümü: Koronavirüs”. Milli Folklor Dergisi, Y. 34, C. 17, S. 135, ss. 62-72.
• And, Metin. 2015. Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası. 5. Baskı, İstanbul: Yapı kredi Yayınları.
• Aslan, Erkan. (2019). Günümüz Kent Toplumunda Mitin Dönüşümü ve Sürekliliği: UFO Mitleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Bilimi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Ateşli, Murat. 2023. “Batı Resminde Dinsel ve Distopik Söylemlere İlişkin Apokaliptik İmgeler”. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S. 60, ss. 173-192.
• Balkaya, Adem. 2016. “Modernleşmenin Mitten Arınma Problemi”. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. Y. 4, S. 7, ss. 195-202.
• Başaran, Cevat ve Korkmaz, Meral. 2023. “Yunan ve Roma Mitolojisinde Göksel Tanrılar”. Current Perspectives in Social Sciences, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 27 (2), ss.118-125.
• Black, Jeremy ve Green, Anthony. 2003. Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü Tanrılar İfritler Semboller. Yay. Haz. Necdet Hasgül. İstanbul: Aram Yayıncılık.
• Cassirer, Ernst. 1980. İnsan Üstüne Bir Deneme. Çev. Necla Arat, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Cassirer, Ernst. 2005. Sembolik Formlar Felsefesi II Mitik Düşünme. Türkçesi: Milay Köktürk, Ankara: Hece Yayınları.
• Coşkun, Eser. 2022. Son Aborijinler En Eski Doğa ve Evren Anlayışı. 2. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çınaroğlu, Menderes. 2008. Türk Kültüründe Eskatoloji Mitlerine Dair Bir İnceleme. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Duman, Mustafa. 2020. “Yarasa Çorbası: Koronavirüs Hakkında Modern Çağın Mitleri ve Şehir Efsaneleri”. Milli Folklor Dergisi, Y. 32, C. 16, S. 127, ss. 59-71.
• Erdoes, Richard ve Ortiz, Alfonso. 2011. Kampateşi Başında Kızılderili Efsaneleri ve Masalları. Çev. Kahraman Türel, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Erhat, Azra. 1996. Mitoloji Sözlüğü. 6. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Frazer, James George. 2020. Büyük Tufan Dünyadaki Tufan Mitleri Üzerine Bir Başvuru Kitabı. Türkçesi: Sayat Müller, İstanbul: Kanon Kitap.
• Kaya, Korhan. 2003. Hint Mitolojisi Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Koç, Turan. 1995. Din Dili. Kayseri: Rey Yayıncılık.
• Kök, Hilal. 2023. Afetlerde Kriz Yönetimi ve Sosyal Hizmet Örgütleri. İstanbul Zaim Üniversitesi: Sosyal Çalışma Dergisi, 7 (1), ss. 1-17.
• Levy Bruhl, Lucien. 2018. İlkel İnsanda Ruh Anlayışı. Çev. Oğuz Adanır. 2. bs. Ankara: Doğu Batı Yayınları.