CENSORSHIP OF ARABESQUE MUSIC IN TURKEY IN THE CONTEXT OF CULTURAL INTERACTION

Year 2025, Volume: 13 Issue: 42, 390 - 408, 25.03.2025

Derya Kahraman

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1614648

Abstract

Culture, when considered in terms of its conceptual boundaries, has a very broad scope. The multifaceted nature of the concept entails that it encompasses many social domains within itself. With this characteristic, it is an undeniable fact that culture is also influential in the field of music. With the migration from rural areas to cities in Turkey, the adaptation process of the villagers to urban life has brought about certain social changes in relation to the local urban residents. With internal migration in Turkey, a new class structure known as 'squatting' has emerged. Depending on the city's development, slum dwellers have faced social adaptation problems in the face of urban modernization. This adaptation process has created a distinct cultural structure, and slum dwellers have sought to assert their presence in urban life through this cultural framework. This effort to attain ontological recognition has primarily been pursued through music. In this context, the slum dwellers adopted a musical genre known as arabesque and sought to express their lived experiences through this music. However, arabesque music was subjected to censorship policies by the state for a period, on the grounds that it reflected reactionism. Therefore, the aim of this study is to analyze the background of the censorship approach towards arabesque music culture, which reflects reactionism in the context of modernization movements in Turkey. In the study, the data obtained from reviewing the relevant literature were interpreted by considering a historical framework, as well as social conditions and processes of change. As a result, it becomes evident that, since culture is a dynamic phenomenon, it cannot be limited solely to Western-oriented global cultural interaction, and that both the East and the West are included in this field of interaction. Arabesque music has become the most concrete example of this.

Keywords

Arabesque Music, Cultural Interaction, Globalization, Modernization

KÜLTÜREL ETKİLEŞİM BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DE ARABESK MÜZİK SANSÜRÜ

Abstract

Kültür, kavramsal sınırları bakımından ele alındığında çok geniş bir kapsama sahiptir. Kavramın çok yönlü oluşu toplumsal anlamda birçok alanı kendi içerisinde barındırmasını beraberinde getirir. Bu özelliği ile kültürün müzik alanında da etkin olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Türkiye’de köyden kente göçle birlikte yerli kent sakinleri karşısında köylü kesimin kente uyum süreci belirli toplumsal değişimleri beraberinde getirmiştir. Türkiye’de iç göçün gerçekleşmesiyle birlikte yeni bir sınıf yapılanması olan ‘gecekondulaşma’ meydana gelmiştir. Kentin gelişmişliğine bağlı olarak gecekondulular kent modernleşmesi karşısında sosyal uyum problemi yaşamıştır. Bu uyum süreci kendi içerisinde farklı bir kültürel yapıyı oluşturmuştur ki gecekondulular kent hayatı içerisinde kendi varlığını bu kültürel yapı ile hissettirmeye çalışmıştır. Bu ontolojik kabul görme çabası en çok da müzik ile sağlanmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede gecekondulu arabesk adı altında bir müzik dalını benimsemiş ve kendi yaşanmışlığını bu müzik vasıtası ile duyurmaya çalışmıştır. Ancak arabesk müzik gericiliği yansıttığı iddiasıyla devlet tarafından bir dönem sansür politikalarıyla karşı karşıya kalmıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı Türkiye’de modernleşme hareketleri ekseninde gericiliği yansıtan arabesk müzik kültürüne yönelik sansür yaklaşımının arka planını analiz etmektir. Çalışmada ilgili literatürün taranması ile elde edilen veriler, tarihsel bir çerçeve ile sosyal koşullar ve değişim süreçleri dikkate alınarak yorumlanmıştır. Sonuç olarak kültürün dinamik bir olgu olması nedeniyle yalnızca Batı odaklı küresel kültürel etkileşim ile sınırlandırılamayacağı, Batı’nın yanında Doğu’nun da bu etkileşim alanına dâhil olduğu ortaya çıkmaktadır ki arabesk müzik bu durumun en somut örneği olmuştur.

Keywords

Arabesk Müzik, Kültürel Etkileşim, Küreselleşme, Modernleşme

References

• Atasoy, Fahri. 2019. “Küreselleşmenin Kültürün Biçimlenmesine Etkisi”, Turkish Studies, Vol: 14 Issue 3, 295-310.
• Bauman, Zygmunt. 2010. Küreselleşme Toplumsal Sonuçları, (Çev. Abdullah Yılmaz) Ayrıntı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Berdibek, Muhammed. 2017. Belki de Dilimden Bu Şarkı Düşmez: Arabeskin Anlatılmamış Hikayesi, Profil Kitap, İstanbul.
• Bilgin, Oğuzhan. 2024. Küresel Kültürel Hegemonya Mücadeleleri Bağlamında Türk Sineması ve Türkiye Temsilleri, ss 1-28 içinde Türk Sineması ve Türkiye’nin Yumuşak Gücü. Ed. Öner Buçukçu ve Oğuzhan Bilgin, Diplomasi Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Chaney, David. 1996. Lifestyles. London & NewYork: Routledge.
• Çelik, Mehmet Yunus. 2012. Boyutları ve Farklı Algılarıyla Küreselleşme, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 32, ss. 57-74.
• Demirkıran, Gökçe Kaan. 2014. 90’lı Yıllar Sonrası Bir Popüler Kültür Ürünü Olarak Arabesk Müziğin Değişimi/Dönüşümü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Durgun, Şenol. 2015. Türkiye’de Devletçi Gelenek ve Müzik, A Kitap, Ankara.
• Eagleton, Terry. 2005. Kültür Yorumları, Çev. Özge Çelik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Erkan, Hüsnü. 1998. Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Geray, Haluk. 1997 “İletişim, Bilgi Toplumu ve Küreselleşme”, Işık Kansu (Yay. Haz.) Emperyalizmin Yeni Masalı: Küreselleşme içinde (34–45), Ankara: İmge Yayınları.
• Giddens, Anthony. 2020. Modernliğin Sonuçları, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Güngör, Nazife. 1993. Arabesk-Sosyokültürel Açıdan Arabesk Müzik, Bilgi Yayınları, Ankara.
• Huntington, Samuel. P. (1966). Siyasal Gelişme ve Siyasal Bozulma. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Çev. Ergun Özbudun, Sayı: 1, Cilt: 22, 55-107.
• Hür, Ayşe. 2010. “Yine, Yeni, Yeniden Arabesk” https://t24.com.tr/haber/yine-yeni-yeniden-arabesk,94489 Erişim Tarihi: 15.04.2023.
• Işık, Caner ve Işık, Nuran Erol. 2013. Arabesk ve Müslüm Gürses-Kültürel Dünyamızı Anlamak, Ferfir Yayınları, İstanbul.
• Işık, Caner ve Erol Nuran. 2002. Arabeskin Anlam Dünyası, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Işık, Nuran Erol. (2017). Müzik Sosyolojisi Açısından Arabesk Müziğin Dönüşümü, Sosyoloji Dergisi, 38(1), 89-106.
• İçduygu, Ahmet ve Sirkeci, İbrahim. 1999. Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Göç Hareketleri. Der. Oya Baydar. 75 yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kaya, Kamil. 2003. Türk Toplumunun Yaşama Tarzı, Fakülte Kitabevi, Isparta.
• Kivisto, Peter. 1998. Key Ideas in Sociology, London: Sage.
• Koray, Meryem. 1997. Küreselleşme İlerlerken Gerileyenler: Ekonomi Karşısında Sosyal, Sermaye Karşısında Emek, Piyasa Karşısında Siyaset, İktisat Dergisi, S. 369, Temmuz 97.
• Köker, Levent. 2007. Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Küçükkaplan, Uğur. 2013. Arabesk-Toplumsal ve Müzikal Bir Analiz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Mahiroğulları, Adnan. 2005. Küreselleşmenin Kültürel Değerler Üzerine Etkisi. In Journal of Social Policy Conferences No. 50, pp. 1275-1288.