DELAL ARYA’NIN PERA GÜNLÜKLERİNDE TARİHÎ VE MİTOLOJİK BİR MEKÂN OLARAK İSTANBUL

Year 2025, Volume: 13 Issue: 42, 409 - 428, 25.03.2025

Gonca Bingöl

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1617784

Abstract

Çocuk edebiyatı, çocuklara sadece edebi bir zevk sunmayı değil, aynı zamanda onların duygu ve düşünce yönetiminde daha yetkin bireyler olarak yetişmelerine katkıda bulunmayı amaçlar. Bu tür eserlerde, çocukların ilgisini çekmek için genellikle merak, macera ve keşif gibi temalara yer verilir. Çocuklar, dünyayı bir oyun alanı olarak görme eğiliminde olduklarından, bu temaları barındıran metinlere büyük bir ilgiyle yaklaşır ve metinleri adeta bir bilmece gibi çözmeye çalışırlar.
Bu bağlamda, tarihî ve mitolojik unsurlar çocuk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Hem oyun hem de keşif ögelerini bir arada sunan bu içerikler, çocukların hayal gücünü geliştirmekle kalmaz, onlara dünyaya daha geniş bir perspektiften bakma fırsatı da sunar. Yazarlar, anlatılarını zenginleştirmek için mitolojiden, tarihten, masallardan ve farklı kültürel kaynaklardan faydalanır. Bu kaynaklar, çocukların dikkatini çekerek onların tarihe ve kültüre olan ilgisini artırmayı hedefler.
Bu çalışmanın amacı, Delal Arya’nın Pera Günlükleri serisinde İstanbul’un tarihi ve kültürel kaynaklarını kullanarak oluşturduğu mitolojik ögelerin çocuk edebiyatında nasıl yer aldığını incelemek ve bu ögelerin çocukların kültürel gelişimine katkılarını değerlendirmektir. Bu değerlendirme sırasında Pera Günlükleri serisinin, tarihi ve mitolojik bağlantıları belirlenmiş ve bu bağlamda çocukların merak duygusu ile kültürel gelişimleri arasındaki ilişki analiz edilmiştir.

Keywords

Çocuk, Çocuk Edebiyatı, Çocuğa Görelik, Tarih, Mitoloji, Delal Arya

Ethical Statement

Bu çalışmanın konusu TÜBİTAK 2209-A tarafından desteklenen projenin çıktılarından seçilmiştir.

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

1919B012307127

Thanks

Bu makale Doç. Dr. Koray Üstün'ün danışmanlığında; TÜBİTAK 2209-A kapsamında desteklenen ''Çocuk Edebiyatında Tarih ve Mitolojinin Yeniden Tasarımı: Delal Arya’nın Eserleri'' adlı projenin verileriyle üretilmiştir. Değerli danışmanım Doç. Dr. Koray Üstün'e teşekkür ederim.

ISTANBUL AS A HISTORICAL AND MYTHOLOGICAL PLACE IN DELAL ARYA'S PERA GÜNLÜKLERİ

Abstract

Children's literature aims not only to provide children with literary pleasure, but also to contribute to their growth as individuals who are more competent in the management of emotions and thoughts. In such works, themes such as curiosity, adventure and discovery are usually included to attract children's attention. Since children tend to see the world as a playground, they approach texts containing these themes with great interest and try to solve them like a riddle.
In this context, historical and mythological elements have an important place in children's literature. These contents, which offer both play and discovery elements, not only develop children's imagination, but also offer them the opportunity to look at the world from a wider perspective. Authors make use of mythology, history, fairy tales and other cultural sources to enrich their narratives. These sources aim to attract children's attention and increase their interest in history and culture.
The aim of this study is to examine how the mythological elements created by Delal Arya in the Pera Diaries series by using Istanbul's historical and cultural resources are included in children's literature and to evaluate the contribution of these elements to children's cultural development. During this evaluation, the Pera Diaries series, history and mythology connections were identified and the relationship between children's sense of curiosity and cultural development was analyzed.

Keywords

Children, Children, History, Mythology, Delal Arya

Project Number

1919B012307127

References

• Aktulum, Kubilay.2022. Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Arya, Delal. 2021a. Pera Günlükleri 4: Buzlar Şehri. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Arya, Delal. 2021b. Pera Günlükleri 5: Kökenler Labirenti. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Arya, Delal. 2022a. Pera Günlükleri 1: Körler Ülkesi. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Arya, Delal. 2022b. Pera Günlükleri 2: Sırlar Oteli. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Arya, Delal. 2022c. Pera Günlükleri 3: Mühürlerin Muhafızı. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Aslan, Ferhat. 2009. Ayasofya Efsaneleri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul.
• Aslan, Ferhat. 2010. İstanbul'un 100 Efsanesi. İstanbul: İBB Kültür A.Ş. Yayınları.
• Aslan, Ferhat. 2015. "İstanbul Efsaneleri." Büyük İstanbul Tarihi, cilt 7. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.
• Aytaş, Gıyasettin. 2021. “Kurgusal Çocuk Romanlarında Tarih.” Söylem Dil ve Filoloji Dergisi, 12: 565-573.
• Destegüloğlu, Bilge. 2024. “Kurgusal Nitelikli Çocuk Kitaplarında ve Öğrenci Algılarında Kötü Karakterler”. Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 7(1): 46-75.
• Dilidüzgün, Selahattin. 2008. Ana Çizgileriyle Çocuk ve Çocuk Edebiyatı, Z.Güneş (Ed.).Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı. 37-54. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını
• Eliade, Mircea. 2020. Mitlerin Özellikleri. İstanbul: Alfa Mitoloji.
• Erhat, Azra. 1984. Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Gazioğlu, Gamze. 2015. İlk Gençlik Edebiyatı. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, Balıkesir.
• Güler, Önder. 2022. “İstanbul'un En Eski Tarihi Duvarları; Kara Surlarının Süreç İçerisinde Değerlendirilmesi.” Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 5(2): 440-447.
• Kılıç, Bekir Sıttık. 2018. “Delal Arya.” Türk Edebiyatında İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arya-delal (Erişim Tarihi: 08.09.2024)
• Malinowski, Bronislaw. 1990. Büyü, Bilim ve Din. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Nikolajeva, Maria.1995. Children’s Literature as a Culturel Code: A Semiotic Approach to History.” (Kültürel Kod olarak Çocuk Edebiyatı: Tarihe Semiyotik Yaklaşım). Aspects and Issues in the History of Children’s Literature (Çocuk Edebiyatı Tarihinde Durumlar ve Konular). Editör: Maria Nikolajeva, London: Greenwood Press, .s46