Substance Use Profiles, Sociodemographic and Clinical Characteristics of Adults with Psychiatric Disorders in Childhood and Adolescence

Year 2025, Volume: 26 Issue: 2, 176 - 190, 30.06.2025

Dilek Altun Varmış

https://doi.org/10.51982/bagimli.1561647

Abstract

Objective: This study aimed to examine the socio-demographic and clinical characteristics, as well as the substance use profiles, of adults diagnosed with psychiatric disorders during childhood and adolescence.
Method: The sample comprised patients treated at the Alcohol and Substance Addiction Treatment Center (AMATEM), who were diagnosed with Substance Use Disorder (SUD), had a history of Child Psychiatry and/or CEMATEM admission, and tested positive for at least one substance in their urine. Relevant patient data were accessed from hospital records.
Results: The study included 537 patients, of whom 52.1% were male and 47.9% were female, with a mean age of 32.2±9.4 years (range: 18–65). Among childhood diagnoses, conduct disorder was the most common (61.6%), followed by Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) (7.1%). In adulthood, the most prevalent substance use disorder was multiple substance use disorder (40.2%), followed by cannabis (39.8%) and heroin use (12.3%). Childhood trauma was significantly associated with gender, marital status, educational level, suicide attempts, sleep disorders, and childhood psychiatric diagnoses.
Conclusion: The findings indicate that conduct disorder is the most common childhood diagnosis among patients with SUD, with a high prevalence of childhood trauma and treatment discontinuation. These insights underscore the importance of early interventions to address psychiatric disorders and prevent substance use.

Keywords

Adolescent, attention deficit and hyperactivity disorder, trauma, substance use

Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Psikiyatrik Bozuklukları Olan Erişkinlerin Madde Kullanım Profilleri, Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri

Abstract

Amaç: Çocukluk ve ergenlik döneminde psikiyatrik bozukluk tanısı olan yetişkinlerin sosyo-demografik ve klinik özellikleri ile madde kullanım profillerinin retrospektif olarak incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi’nde (AMATEM) 01.01.2012-31.07.2020 tarihleri arasında tedavi olan, Madde Kullanım Bozukluğu (MKB) tanısı almış, geçmişinde Çocuk Psikiyatri ve/veya ÇEMATEM başvurusu olan ve idrarda en az bir defa madde saptanan kişiler çalışmaya dahil edilmiştir. Hastane kayıtlarından çalışma kriterlerini karşılayan hastaların tıbbi kayıtlarına ulaşılmıştır.
Bulgular: Çalışma 537 hasta ile yürütülmüş olup, hastaların %52.1’i erkek, %47.9’u kadındı. Yaş ortalaması 32,2±9,4 (min=18, max=65) idi. Çocukluk tanıları arasında en sık davranım bozukluğu (%61,6), ikinci sıklıkta (%7,1) dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) bulundu. Yetişkinlikte en sık görülen MKB çoklu madde kullanım bozukluğu (%40,2) olup, onu esrar (%39,8) ve eroin kullanımının (%12,3) takip ettiği saptanmıştır. Çocukluk çağı travması ile cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, suisidal girişim, uyku bozukluğu ve çocukluk çağı psikiyatrik tanısı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur.
Sonuç: Çalışmamızdan MKB olan hastalarda en sık görülen çocukluk çağı tanısının davranım bozukluğu olduğu, çocukluk çağında travmaya maruz kalma ve tedaviyi bırakma oranının yüksek olduğu sonucuna ulaşılabilir. Bu bulgular, psikiyatrik bozuklukları ele almak ve madde kullanımını önlemek için erken müdahalelerin önemini vurgulamaktadır.

Keywords

Ergen, dikkat eksikliği ve hiperaktivite eksikliği, travma, madde kullanımı

Ethical Statement

Bu çalışma için etik kurul onayı Adana Şehir ve Eğitim Hastanesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan alınmıştır ((Tarih: 23.09.2020, 66 sayılı toplantı ve Karar no: 1074).

References

• Uzbay İT. Madde Bağımlılığı Tüm Boyutlarıyla Bağımlılık Ve Bağımlılık Yapan Maddeler. İstanbul Tıp Kitabevi, 2015.
• Citaristi I. United Nations Office on Drugs and Crime—UNODC. In: Smith J, Taylor K (editors). The Europa Directory of International Organizations 2022. London: Routledge, 2022: 248-252.
• Narkolog. Madde kullanıcıları profil analizi 2021 yılı narkolog raporu 2022. https://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUB%C4%B0M/Ulusal (Accessed 18.09.2024)
• TUBİM. Türkiye Madde Raporu 2019. https://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUBİM/Ulusal%20Yayınlar/2019TURKIYE-UYUSTURUCU-RAPORU.pdf (Accessed 18.09.2024)
• Seyfeli EB, Şener Ö. Yetişkinlerde madde bağımlılığı ile çocukluk çağı travmaları ve bağlanma stilleri arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi 2022; 23(4): 473-482.
• Başar MR, Aktaş S, Aydemir İ. Madde bağımlısı bireylerin ailelerinin karşılaştıkları psiko-sosyal ekonomik güçlükler ile sosyal dışlanma algılarının sosyal hizmet perspektifinden incelenmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi 2022; 19: 37-52.
• Conway KP, Swendsen J, Husky MM, et al. Association of lifetime mental disorders and subsequent alcohol and illicit drug use: results from the national comorbidity survey-adolescent supplement. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2016; 55(4): 280-288.
• Mistry CJ, Bawor M, Desai D, et al. Genetics of opioid dependence: a review of the genetic contribution to opioid dependence. Curr Psychiatry Rev 2014; 10(2): 156-167.
• Fuster D, Zuluaga P, Muga R. Substance use disorder: Epidemiology, medical consequences and treatment. Med Clin (Barc) 2024; 162(9): 431-438.
• Albayrak S, Balcı S. Gençlerde madde bağımlılığı ve önlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2014; 11(2): 30-37.
• Esser MB, Sherk A, Liu Y, et al. Deaths and years of potential life lost from excessive alcohol use-United States, 2011-2015. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020; 69(30): 981-987.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (DSM-V) (Çev. Köroğlu E). Hekimler Yayın Birliği. Ankara ,2014.
• Önen Ö, Sargın E, Kahraman FB. Bir ÇEMATEM kliniğinde yatarak tedavi gören hastaların klinik özellikleri: İzmir örneklemi. Ege Tıp Dergisi 2023; 62(3): 385-389.
• Demiralay Ş, Keser İ, Güven FM. Özel bir hastanenin psikiyatri servisinde bağımlılık tedavisi alan hastaların sosyodemografik ve klinik özelliklerinin retrospektif analizi. Klinik Psikiyatri Dergisi 2021; 24(3): 383-393.
• Karaagac H, Esenkaya Usta Z, Usta A, et al. Retrospective analysis of sociodemographic characteristics of inpatients at Kayseri Research and Training Hospital AMATEM Clinic. Dusunen Adam 2017; 30(3): 251-257.
• Karaca M, Şimşek E, Şengül A, Daş MÖ. Retrospective analysis of sociodemographic characteristics of substance abuse patients receiving ınpatient treatment. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2024;15(1): 54–61.
• McHugh RK, Votaw VR, Sugarman DE, Greenfield SF. Sex and gender differences in substance use disorders. Clin Psychol Rev 2018; 66: 12-23.
• Reingle Gonzalez JM, Walters ST, Lerch J, Taxman FS. Gender differences in substance use treatment and substance use among adults on probation. Am J Drug Alcohol Abuse 2018; 44(4): 480-487.
• Phillips NL, Milne B, Silsbury C., et al. Addressing adolescent substance use in a paediatric health-care setting. J Paediatr Child Health 2014; 50(9): 726-731.
• Merikangas KR, McClair VL. Epidemiology of substance use disorders. Hum Genet 2012; 131(6): 779-789.
• TC İçişleri Bakanlığı. Emniyet Genel Müdürülüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Dairesi Başkanlığı. EGM Yayın Katalog 2019; 703: 91-98.
• Mutlu EA, Özyıl ÖS. Evaluation of sociodemographic data in patients treated in an alcohol and drug addiction treatment center (ASATC) clinic. Klinik Psikiyatri Dergisi 2019; 22(3): 276-285.
• Lee JO, Herrenkohl TI, Kosterman R, et al. Educational inequalities in the co-occurrence of mental health and substance use problems, and its adult socio-economic consequences: a longitudinal study of young adults in a community sample. Public Health 2013; 127(8): 745-753.
• Akfert KS, Çakıcı E, Çakıcı M. Üniversite öğrencilerinde sigara-alkol kullanımı ve aile sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2009; 10(1): 40-47.
• TUBİM. Türkiye Madde Raporu 2023. https://www.narkotik.pol.tr/2023-turkiye-uyusturucu-raporu (Accessed 18.09.2024)
• Ilhan MN, Arikan Z, Kotan Z, et al. prevalence and socio-demographic determinants of tobacco, alcohol, substance use and drug misuse in general population in Turkey. Noro Psikiyatri Ars 2016; 53(3): 205-212.
• Çakici M, Babayiğit A, Karaaziz M, Eş A. KKTC'de erişkin bireylerde psikoaktif madde kullanımının yaygınlığı, risk etkenleri ve madde kullanımına yönelik tutumların incelenmesi, 2003-2017. Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(3): 277-286.
• Volkow ND, Koob GF, McLellan AT. Neurobiologic advances from the brain disease model of addiction. N Engl J Med 2016; 374(4): 363-371.
• Henkel D. Unemployment and substance use: a review of the literature (1990-2010). Curr Drug Abuse Rev 2011; 4(1): 4-27.
• Rusby JC, Light JM, Crowley R, Westling E. Influence of parent-youth relationship, parental monitoring, and parent substance use on adolescent substance use onset. J Fam Psychol 2018; 32(3): 310-320.
• Walker DM, Nestler EJ. Neuroepigenetics and addiction. Handb Clin Neurol 2018; 148: 747-765.
• Karatoprak S, Uzun N. Çocuk ve ergen madde tedavi merkezinde yatarak tedavi gören ergenlerin sosyodemografik ve klinik değerlendirilmesi. Turkish Journal of Child Adolescent Mental Health 2020; 27(2): 110-115.
• Bilaç Ö, Kavurma C, Önder A, et al. Bir bölge ruh sağlığı hastanesi çocuk ve ergen yataklı servisinde madde kullanımı nedeniyle yatarak tedavi gören gençleri klinik ve sosyodemografik özellikleri. Klinik Psikiyatri Dergisi 2019; 22(4): 463-471.
• Demircan D, Tamam L. Madde kullanım bozukluğuna aile perspektifinden bir bakış. Bağımlılık Dergisi 2024; 25(4): 491-497.
• Provencher T, Lemyre A, Vallières A, Bastien CH. Insomnia in personality disorders and substance use disorders. Curr Opin Psychol 2020; 34: 72-76.
• Valentino RJ, Volkow ND. Drugs, sleep, and the addicted brain. Neuropsychopharmacology 2020; 45(1): 3-5.
• Grau-López L, Grau-López L, Daigre C, et al. Insomnia symptoms in patients with substance use disorders during detoxification and associated clinical features. Front Psychiatry 2020; 11: 540022.
• Chen Y, Sun Y, Ai SZ, et al. Similarities and differences in psychology. Adv Exp Med Biol 2017; 1010: 91-101.
• Hartwell EE, Bujarski S, Glasner-Edwards S, Ray LA. The association of alcohol severity and sleep quality in problem drinkers. Alcohol Alcohol.2015; 50(5): 536-41.
• Pompili M, Serafini G., Innamorati M, et al. Suicidal behavior and alcohol abuse. Int J Environ Res Public Health 2010; 7(4): 1392-1431.
• Rodríguez-Cintas L, Daigre C, Braquehais MD, et al. Factors associated with lifetime suicidal ideation and suicide attempts in outpatients with substance use disorders. Psychiatry Res 2018; 262: 440-445.
• Marshall BD, Galea S, Wood E, Kerr T. Longitudinal associations between types of childhood trauma and suicidal behavior among substance users: a cohort study. Am J Public Health 2013; 103(9): e69-75.
• Çevik M, Zahir K. Uyuşturucu bağımlılarının demografik özellikleri ve madde kullanım alışkanlıkları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2021; 37: 470-506.
• Robinson ZD, Riggs PD. Cooccurring psychiatric and substance use disorders. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am 2016; 25(4): 713-22.
• Bakhshipour-Rudsari A, Karimpour-Vazifehkhorani A. The role of ımpulsivity and sensitivity to reward in dropout of addiction treatment in heroin addicts. Addict Health 2021; 13(1): 45-51.
• Zohdi Y, Parvaneh M, Alireza KV. The role of Anhedonia and low arousal in substance use disorder among adolescents with conduct disorder symptoms. Practice in Clinical Psychology 2022; 10(2):111-120.
• Katusic SK, Barbaresi WJ, Colligan RC, et al. Psychostimulant treatment and risk for substance abuse among young adults with a history of attention-deficit/hyperactivity disorder: a population-based, birth cohort study. J Child Adolesc Psychopharmacol 2005; 15(5): 764-776.
• Ünal S, Mutlu EA, Topaktaş Ö. Madde bağımlılığının gelişiminde birikimli risk faktörlerinin rolü. Bağımlılık Dergisi 2021; 22(1): 31-42.
• Altıntoprak AE, Akgür AS, Kitapçıoğlu G, et al. Denetimli serbestlik olgularının retrospektif analizi: Sosyodemografik özellikler, bireysel ve ailesel bağımlılık ve suç öyküleri ile tedavi yanıtları. Bağımlılık Dergisi 2014; 15(1): 1-9.
• Polat S, Koparal B, Okumuş B, Hocaoğlu Ç. Bir eğitim ve araştırma hastanesi denetimli serbestlik birimine başvuran olguların madde kullanım özellikleri açısından değerlendirilmesi. Kocaeli Medical Journal. 2021; 10(2): 78-82.
• Asan Ö, Tıkır B, Okay İT, Göka E. Bir AMATEM birimine başvuran alkol ve madde kullanım bozukluğu olan hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri. Bağımlılık Dergisi 2015; 16(1): 1-8.
• Örnek BY, Ulusoy S. Retrospective analysis of applications to Ankara AMATEM Unit: an evaluation of the pandemic years. Genel Tıp Dergisi 2023; 33(5): 485-490.
• Yazici AB, Yazici E, Akkisi Kumsar N, Erol A. Addiction profile in probation practices in Turkey: 5-year data analysis. Neuropsychiatr Dis Treat 2015: 11; 2259-2263.
• Roy A. Relationship of childhood trauma to age of first suicide attempt and number of attempts in substance dependent patients. Acta Psychiatr Scand 2004; 109(2): 121-125.
• Roy A. Characteristics of drug addicts who attempt suicide. Psychiatry Res 2003; 121(1): 99-103.
• Aslan M, Çiçek H. Eğitim ve Araştırma hastanesinde denetimli serbestlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni 2015; 20(3): 138-143.
• Demir B, Şahin ŞK, Elboga G, et al. Substance use characteristics, treatment completion rates and related factors of patients in Gaziantep AMATEM in 2019: A retrospective study. J Subst Use 2022; 27(2): 128-134.
• Savaşan A, Engin E, Ayakdaş D. Bir AMATEM kliniğinden taburcu olan bağımlı hastaların yaşam tarzı değişiklikleri ve nüks durumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2013; 4(2): 75-79.
• Bozkurt M. Çocukluk çağı ihmal ve istismarının madde kullanım bozukluğu ile ilişkisi. Özçetin M, Kılıç A, Eds. Her Yönüyle Çocuk İstismarı ve İhmali. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri 2024; 5(1): 33-38.
• Kardaş Ö. Ergenlerdeki alkol ve madde kullanım bozukluğunda komorbidite. In: Evren Cüneyt, Ed. Alkol ve madde kullanım bozukluklarında özel durumlar ve komorbidite. 1. Baskı İstanbul: Yerküre 2019; 187-197.
• Ateş K, Tuncay T. Madde bağımlılığı merkezine başvuranların aile ve sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi Bursa Gadem örneği. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi 2020; 16: 62-81.
• Kardaş Ö, Gümüşsoy AS, Ayaz AMB, et al. Sağlık tedbiri kapsamında değerlendirilen ergenlerde madde kullanımı ile ilişkili faktörler. The Bulletin of Legal Medicine 2023; 28(3): 259-266.
• Ibañez GE, Sanchez M, Villalba K, Amaro H. Acting with awareness moderates the association between lifetime exposure to interpersonal traumatic events and craving via trauma symptoms: a moderated indirect effects model. BMC Psychiatry 2022; 22(1): 287.
• Craig JM, Zettler HR, Wolff KT, Baglivio MT. Considering the mediating effects of drug and alcohol use, mental health, and their co-occurrence on the adverse childhood experiences–recidivism relationship. Youth Violence Juv Justice 2019; 17(3): 219-240.
• Jones MS, Pierce H, Shafer K. Gender differences in early adverse childhood experiences and youth psychological distress. J Crim Justice 2022; 83: 101925.
• Portnoy GA, Relyea MR, Decker S, et al. (2018). Understanding gender differences in resilience among veterans: Trauma history and social ecology. J Trauma Stress 2018; 31(6): 845-855.
• De Jong R, Alink L, Bijleveld C, et al. Transition to adulthood of child sexual abuse victims. Aggress Viol Behav 2015; 24: 175-187.
• Park S, Hong JP, Bae JN, et al. Impact of childhood exposure to psychological trauma on the risk of psychiatric disorders and somatic discomfort: single vs. multiple types of psychological trauma. Psychiatry Res 2014; 219(3): 443-449.
• Porche MV, Fortuna LR, Lin J, Alegria M. Childhood trauma and psychiatric disorders as correlates of school dropout in a national sample of young adults. Child Dev 2011; 82(3): 982-998.
• Currie J, Widom CS. Long-term consequences of child abuse and neglect on adult economic well-being. Child Maltreat 2010; 15(2): 111-120.
• Metzler M, Merrick MT, Klevens J, et al. (2017). Adverse childhood experiences and life opportunities: Shifting the narrative. Child Youth Serv Rev 2017; 72: 141-149.
• Kılıç ÖD, Güz G, Koç BS. İlk görüşme ve anamnez alma. Current Addiction Research 2022; 6(2): 5-11.
• Liu P, Huang W, Chen S, et al. The association among childhood maltreatment, sleep duration and suicide behaviors in Chinese young people. J Affect Disord 2023; 327: 190-196.
• Angelakis I, Austin JL, Gooding P. Association of childhood maltreatment with suicide behaviors among young people: a systematic review and meta-analysis. JAMA Netw Open 2020; 3(8): e2012563.
• Zatti C, Rosa V, Barros A, et al. Childhood trauma and suicide attempt: A meta-analysis of longitudinal studies from the last decade. Psychiatry Res 2017; 256: 353-358.
• McWhorter KL, Parks CG, D’Aloisio AA, et al. Traumatic childhood experiences and multiple dimensions of poor sleep among adult women. Sleep 2019; 42(8): zsz108.
• Liu P. Childhood maltreatment, sleep disturbances, and associated outcomes. J Affect Disord 2023; 327: 190-196.
• Brailovskaia J, Teismann T, Margraf J. Positive mental health accounts for the relationship between insomnia symptoms and suicide-related outcomes. J Psychiatr Res 2024; 174: 192-196.
• Liu RT, Steele SJ, Hamilton JL, et al. Sleep and suicide: A systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. Clin Psychol Rev 2020; 81: 101895.