Türk Ve Arap Yakınlaşmasının Stratejik Önemi

Year 2020, Volume: 4 Issue: 2, 164 - 180, 31.12.2020

Mahmut Bozan

https://doi.org/10.46452/baksoder.825283

Abstract

Fizikteki merkez ve merkezkaç kuvvetlerinin kütleye etkilerinin benzerini uluslararası ilişkilerde merkezî güçler arasında savrulan devlet ve devletçikler şeklinde görmek mümkündür. Merkezî güç zayıfladıkça merkezkaç kuvvetlerin çekim alanı tehdidi başlamakta ve bu alana giren ülke ve devletler kaos ve kargaşadan kurtulamamaktadır. Siyasi tarih içinde bu konuyla ilgili hacimli bölümler bulmak mümkündür. Mesela Selçuklu Devleti’nin Moğol âfeti sonrasındaki durumu tarihe “tavaif-i müluk” olarak geçen bir kargaşa döneminin adı olup, ancak Osmanlı Devleti gibi güçlü bir merkezî kuvvetin tarih sahnesine çıkması ile bertaraf edilebilmiştir.
Küresel bir siyasî güç olan Osmanlı Devleti’nin Birinci Cihan Harbi ile tarih sahnesinden silinmesi de farklı bir tavaif-i müluk tablosunu ortaya çıkarmıştır. İslâm Dünyası’nın bu merkezî gücü geriye çekilince Batılı güçlerin çekim alanına giren İslâm ülkeleri bir müddet sonra sureten bağımsızlıklarını kazanmış olsalar da gerçekte Batılı güçlerin kontrolü altından çıkamamışlardır. Batılı güçler tarafından kaynakları insafsızca sömürülen bu ülkelerin merkezî bir güç teşkil ederek kendi çekim alanlarından kaçmaması için de düşmanlıklar ve ihtilaf noktaları icat edilmiştir. Bu çalışmada ABD menşeli Büyük Ortadoğu Projesi’nin alacağı şekil ile Türk-Arap yakınlaşmasının “Ortadoğu sorunu” olarak adlandırılan meseleyi çözme gücü ele alınacaktır.

Keywords

Türk-Arap Yakınlaşması, Arap Baharı, Büyük Ortadoğu Projesi

References

• Akgönenç, M. O. (1996). Türkiye'nin Güvenlik ve Dış Politika Algılamaları Çerçevesinde Doğu ve Güney Komşuları İle İlişkileri, Bilig, Sayı-2/ Yaz.
• Aksar, Y. (2012). BM Palmer (Mavi Marmara) Raporu ve Uluslararası Hukuk, Uluslararası İlişkiler, Cilt 9, Sayı 33, s. 23-40. Altunışık, M. B. (2010). Arap Dünyasında Türkiye Algısı, İstanbul; TESEV Yayınları.
• Aras, B. (2014). Arap Baharının Jeopolitiği, Ortadoğu Analiz, Ekim Cilt 6, Sayı 64, s. 40-42.
• Asmus R, Larrabee F, Lesser İ. (1996). Akdeniz Güvenliği: Yeni Sorunlar, Yeni Görevler, NATO Dergisi, Ankara, Sayı, 2.
• Bağcı, H. (2006). Büyük Ortadoğu Projesi Ve Türkiye: AK Parti’nin Perspektifi, Akademik Orta Doğu, Cilt 1, Sayı 1, 2006, s. 21-37.
• BM (2017). Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilciliği, Erişim: 14.08.2020. http:www.goc.gov.tr.
• Bozkurt, G. (1998) Azınlık İmtiyazları-Kapitülasyonlardan Tek Hukuk Sistemine Geçiş, Atatürk Araştırmaları Merkezi Dergisi, Cilt. 24, Sayı. 40, Erişim: 14.08.2020.
• http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=465
• BP. (2011). Statistical Review of World Energy, June 2011bp.com/statisticalreview, 03.03.2012. p.12-26.
• Çandar, C. (1995). Türkiye, Bosna-Hersek ve Tarihle Barışmak, Yeni Türkiye, Yıl: 1, Sayı; 3, Mart-Nisan, s. 282-284.
• Davutoğlu, A. (1995). Türk Dış politikasında Stratejik Teori yetersizliği ve Sonuçları, Yeni Türkiye, Yıl:1, Sayı;3, Mart-Nisan, ss. 497-501.
• Davutoğlu, A. (2002). Stratejik Derinlik, Türkiye’nin Uluslararası Konumu, Küre Yayınları, İstanbul.
• Dursun, D. (2001). İslâm Konferansı Teşkilâtı, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 23, s. 49-53.
• Erol, M. S. ve Ozan, E. (2011). Türk Dış Politikasında Süreklilik Unsuru Olarak Siyasal Rejim, Akademik Bakış, Cilt 4, Sayı: 8.
• Fuller, G. E. (2005). Siyasal İslâm’ın Geleceği (The future of Political İslâm) Çev: Mustafa Acar, Timaş Yayınları, İstanbul.
• İhsanoğlu, E. (1995). Türkiye ve İslâm Konferansı Teşkilatı, Yeni Türkiye, Yıl:1, Sayı;3, Mart-Nisan, s. 388-412.
• İnce, E. (2017). Suriye'de Baas Rejiminin Kuruluşu Ve Türkiye, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi, Cilt 1, Sayı,1 s. 261-280.
• İslam İşbirliği Teşkilatı, Erişim: 16.08.2020. https://www.oic-oci.org/upload/documents/charter/en/oic_charter_2018_en.pdf.
• Kibaroğlu, M. (2011). Arap Baharı ve Türkiye, Adam Akademi, Sayı 2, s. 26-36.
• Ortaylı, İ. (2016). Osmanlı Barışı, 9. Baskı, Timaş Yayınları.
• Özcan A. B. (2012). 21. Yüzyıl Türk Diplomasisi Üzerine Bir Değerlendirme, Ortadoğu Analiz, Şubat 2012 - Cilt: 4 - Sayı: 38.
• Özcan, G. (2005). Türkiye–İsrail İlişkilerinde Dönüşüm: Güvenliğin Ötesi, TESEV, Dış Politika Programı Dış Politika Analiz
• Serisi 1. Erişim: 15.08.2020. http://www.fes-tuerkei.org/media/pdf/Publikationen%20Archiv/Ortak%20Yay%C4%B1nlar/2005/2005%20 Turkiye%C4%B0srail%20%C4%B0li%C5%9Fkilerinde%20D%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm_11_2005.pdf
• Özer, A. (2007). 11 Eylül, Bölünen Dünya, Huntington ve Çatışma, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi Cilt: 4 Sayı: 2, Erişim: 15.08.2020. http:www.insanbilimleri.com.
• Sayın, Y. (2019). Arap Baharı ve Tunus’un Yasemin Devrimi’ni Yeniden Anlamak, International Journal of Politics and Security, Cilt 1, Sayı 2, s. 104-121.
• Şahin, M. (2011). 1950-1960 Arap Devrimleri ve 2011 Arap Baharı: Benzerlikler ve Farklılıklar, Mülkiye, Cilt 35, Sayı 272, s. 81-92. Togan, Z. V. (1981). Tarihte Usûl, 3. Baskı, Enderun Kitabevi.
• Yağbasan, M. ve Günek, A. (2010). Arap Medyasında Türkiye’nin Değişen Siyasal Algısı, Yeditepe Üniversitesi Global Media Journal, Turkish Edition, Bahar 2010, İstanbul: Erişim: 16.08.2020. http://onlineassociate.net/pdf/medyasinda/