BULGAR TÜRKOLOG DİMİTIR GACANOV VE MAKEDONYA MÜSLÜMANLARIYLA İLGİLİ HAZIRLADIĞI RAPORU (1916)

Year 2022, , 46 - 64, 27.06.2022

Hüseyin Mevsim

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1050166

Abstract

Bulgaristan’da Türkoloji’nin bilimsel ve akademik temellerini atan Dimitır Gacanov Gümülcine’de dünyaya geliyor (1874), ilköğretimini burada Rum mekteplerinde tamamladıktan sonra Edirne Türk Lisesi’nden mezun oluyor (1892). Yükseköğrenimi Sofya Üniversitesi’nde Slav Filolojisi bölümünde görüyor (1899). Lisede iki yıl Bulgarca ve Fransızca dersleri verdikten sonra Dışişleri ve Dinişleri Bakanlığı’na Türkçe ve Yunanca tercüman olarak tayin ediliyor (1903). Bu arada Sofya’daki Milli Kütüphanede bulunan önemli Osmanlıca kaynak eserleri ve evrakı tercüme ediyor. 1909’un başından itibaren üniversitede önce ders karşılığı ücretli, ertesi yıldan itibaren de kadrolu Türkçe hocalığına başlıyor; 1912’de kurulan Askerî Akademide de talebelere ve personele Türkçe dersleri veriyor. Bulgaristan’da Türk ağızlarını bilimsel ölçütler uygulanarak araştıran ilk dilbilimci oluyor. Birinci Balkan Savaşı başlayınca cephe arkasında faaliyetlerde bulunmak üzere görevlendiriliyor. Birinci Dünya Savaşı’nın bütün yakıcılığıyla ve yıkıcılığıyla sürdüğü 1916’da, Makedonya Müslümanlarıyla ilgili Bulgar Genelkurmayı için hazırladığı rapor önemli bir kaynak belge niteliği taşıyor. İşbu çalışmada, Bulgarların Balkan Savaşları sırasında cephe arkasında sürdürdükleri bazı bilimsel faaliyetleri, Türkolog Dimitır Gacanov’un hayatı, çalışmaları ve Makedonya Müslümanlarıyla ilgili hazırladığı rapor üzerinde durulmaktadır.

Keywords

Bulgaristan, Türkoloji, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı, Makedonya Müslümanları, Dimitır Gacanov.

Supporting Institution

Yok

Project Number

Yok

Thanks

Yok

BULGARIAN TURKOLOGIST DIMITAR GACANOV AND HIS REPORT ON MUSLIMS OF MACEDONIA (1916)

Abstract

Dimitar Gacanov, who laid the scientific and academic foundations of Turcology in Bulgaria, was born in Komotini (1874). After completing his primary education there in Greek schools, he graduated from Edirne Turkish High School (1892). He got his higher education in the Department of Slavic Philology at Sofia University (1899). After teaching Bulgarian and French in high school for two years, he was appointed to the Ministry of Foreign Affairs and Religions as a translator in Turkish and Greek (1903). Meanwhile, he was translating important Ottoman source texts and documents in the National Library in Sofia. At the beginning of 1909, he started to work as a paid Turkish teacher at the university, and from the following year on a permanent basis; he also gave Turkish lessons to the students and personnel at the Military Academy, which was founded in 1912. He became the first linguist to research Turkish dialects in Bulgaria by applying scientific criteria. When the First Balkan War started, he was assigned to carry out activities behind the front. The report he prepared for the Bulgarian General Staff on Macedonian Muslims in 1916, when the First World War was raging and destructive, is an important source document. In this study, some scientific activities of the Bulgarians behind the front during the Balkan Wars and also Turkologist Dimitar Gacanov’s life, works and the report on Macedonian Muslims are emphasized.

Keywords

Bulgaria, Turkology, Balkan Wars, First World War, Macedonian Muslims, Dimitar Gacanov

Project Number

Yok

References

• FİLOV, Bogdan (2013), Balkan Savaşı Günlüğü, Hüseyin Mevsim (Çev.), İstanbul: Timaş Yayınları.
• GACANOV, Dimitǎr (1993), “Myusyulmanskoto naselenie v novoosvobodenite zemi” Nauchna ekspeditsiya v Makedoniya i Pomoravieto, 1916, Petǎr Petrov (sǎstavitel), 231–282, Voennoizdatelski kompleks “Sv. Georgi Pobedonosets”, Universitetsko izdatelstvo “Sv. Kliment Ohridski”, Sofya.
• KONSTANTİNOV, Konstantin (1997), Pǎt prez godinite, Otechestvo, Sofya.
• MEVSİM, Hüseyin (2014), “Venelin Ganev’in Trakya’daki Eski Eserlerle İlgili Raporu (1913)”, Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 53-62.
• İstoricheski fakultet (1888-2008), Almanah, Plamen Metev ve Todor Popnedelev (Ed.), Sofya, 2008.
• SÜLEYMANOĞLU YENİSOY, Hayriye (2012), “Bulgaristan’da Türkoloji’nin Gelişmesine Hizmeti Geçen Türk Dünyası Aydınları”, Turan-Sam, 4 (14), 5-10.
• YORDANOVA, Milena (2014), “Dimitǎr G. Gadjanov, pǎrviyat dǎlgogodishen lektor po turski ezik v SU “Sv. Kliment Ohridski”, Chujdoezikovo obuchenie, 566-573, Sofya.