TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE 2012 YILI SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 3, 1 - 40, 15.09.2015

Ali Sait Albayrak , Filiz Savaş

Öz

Çalışmanın amacı Türkiye’de illerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerinin en önemli belirleyicilerini faktör analiziyle ve illerin 2012 yılı sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerini temel bileşenler analiziyle elde etmektir. Araştırmada illerin sosyoekonomik gelişmişliğini tanımlayan 63 değişken kullanılmıştır. Öncelikle, faktör analiziyle, 63 boyutlu değişken uzayı 8 boyutlu faktör uzayına indirgenmiştir. Daha sonra 63 boyutlu değişken uzayı, illerin genel olarak sosyoekonomik gelişmişlik düzeyini yansıtacak tek boyutlu temel bileşen uzayına indirgenmiştir. Literatürde genel bir gelişmişlik tanımı yapmanın zorluğu ve tartışmaya açık yönlerinin bulunduğu vurgulanmaktadır. Bunun yanında, her ne kadar üzerinde uzlaşılmış bir tanım olmasa da, yapılacak tanımların sosyoekonomik alanlardan seçilen çok sayıda gösterge kullanılarak, bütüncül bir yaklaşım ile yapılması gerektiği ifade edilmektedir. Ayrıca şu hususu belirtmekte yarar var ki, gelişmenin çok boyutlu bir kavram olmasından ötürü, tüm analizler farklı göstergeleri içerebileceğinden, sonuçları itibariyle özgünlük arz etmektedir. Araştırmada benimsenen gelişme anlayışı, dar kapsamlı ekonomik büyüme sınırlarını aştığından belirtilen zorlukları içinde barındırmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

İller, Sosyoekonomik Gelişmişlik Endeksi, Faktör Analizi, Temel Bileşenler Analizi

Kaynakça

• Albayrak, Ali S. (2003). Türkiye’de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Albayrak, Ali S. (2005). "Türkiye'de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi''. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi 1(1): 153-176. Cahill, Miles B. ve Sánchez, Nicolás (2001). "Using Principal Components to Produce an Economic and Social Development Index: An Application to Latin America and the U.S.''. Atlantic Economic Journal 29(3): 311-329. Das, Abhiman (1999). "Socio-Economic Development in India: A Regional Analysis''. Development and Society 28(2): 313-345.